Cái gì non cũng…ngon. Trừ non nớt, non kém. Non tơ, non sương, phụ nữ mà có các tính từ ấy đi kèm, tôi bảo đảm ông nào cũng…nuốt nước miếng. Ấy là nói mấy ông dê cụ, chưa tính tới dê xồm.
Bùn non là thứ ngon hảo hạng với người nông dân. Người ở thành phố rất sợ lũ lụt. Các nơi đông dân sinh sống hiếm khi ở chỗ thấp lụt. Trừ một lần ở Đà Nẵng vừa qua, trăm năm có một. Lụt mang lại bùn non. Sao không gọi bùn già, mà gọi bùn non. Đó là điều đặc biệt. Bùn non làm cây lúa, cây bắp xanh tốt. Bùn non đem về màu mỡ, phì nhiêu cho ruộng đồng. Một cây lụt, hay hàng chục cây đi nữa, nông dân vẫn rất vui mừng. Dọn lụt là nỗi khổ vì vất vả. Không vì thế nông dân sợ lụt. Họ chỉ sợ lũ.
Ảnh tác giả: Bùn non đọng trong nhà như sóng nước.
Vì sao? Lũ, nhất là lũ quét, kẻ thù của nông thôn có sông nước đi qua. Lũ kéo bùn non ra biển. Lụt giữ bùn non tại ruộng đồng, bãi bồi ven sông. Một năm canh tác, bao nhiêu tấn thuốc trừ sâu (gọi mỹ miều là thuốc bảo vệ thực vật) lưu cửu trên ruộng đồng? Lụt giúp rửa sạch chất độc hại của con người. Lụt giúp nông dân thoát nạn chuột phá hại mùa màng. Lụt đem lại sung túc cho nông dân nhờ có bùn non đọng lại. Có năm, bùn non cao cả tấc. Phân bón hóa học nhiều bao nhiêu để sánh với bùn non?
Cái bùn non gây khó chịu là…dọn bùn non. Nhiều người quê ra sống ở Đà Nẵng không phải dùng hàng khối nước máy để dội sạch bùn non trận lụt lịch sử cách đây vài tháng. Nước rút tới đâu dọn bùn non tới đó. Khi nền nhà còn mấp mem nước, tức nước sắp ra đường đi vào cống thoát, chủ nhà dùng thau hay soong nhôm múc nước tạt mạnh lên sàn nhà, bùn non theo đó mà đi.
Đó là cách thức dân làng quê tôi “giải quyết” bùn non khi lụt đang rút. Không đợi nước ra sông mới dọn bùn non, lúc ấy đã đóng một lớp trong nhà. Khi để khô, bùn non thành bùn già, tức thành đất. Một chút bụi vướng lấy chỗi, chủ nhà phát bực, huống hồ cả “đống” bùn “già”.
Thích nghi là tập tính số một của loài người. Không thích nghi, con người ngày nay sẽ không khác số phận khủng long dẫu chúng nặng gấp trăm lần con người.
Bùn non có thể ví như đường non. Không ăn được nhưng rất ngọt ngào. Hãy tưởng tượng ruộng đồng không có bùn non. Tôi mường tượng ly nước chanh không đường: chua lét.
Chanh đường là thức uống dinh dưỡng siêu hạng. Một nhà dinh dưỡng học hàng đầu người Pháp (giờ quên mất tên vì mấy lần tôi bị COVID) có nói “Nhân loại nên tri ân Thượng Đế vì ngài sinh cho họ một loại trái quý giá vô ngần- quả chanh”.
Bùn non cũng quý giá như thế đối với nông dân. Xin lưu ý bùn non của lụt, chớ hổng phải của lũ: bùn lấp không phải là bùn non. Bùn non muôn năm!
Bùn non- một loại đất mềm màu mỡ.
Posts
