Nói nhịu như một cái “tật” hay xảy ra ở phụ nữ - có người nói thường mắc sau khi sinh đẻ đau đớn - ít xảy ra ở đàn ông. Nói nhịu thường xuất hiện khi người nói một từ không đúng (thường hay nhắc đến tên bộ phận sinh dục) chưa tìm kịp từ đúng; nói cái này mà tưởng là cái kia, lặp lại nhiều lần như máy.
Nguyễn Anh Quang, biên tập viên đọc trên VTV, theo Tuổi Trẻ trích dẫn: “Dịch Covid-19 đã khiến cho những con phố du lịch hay là chủ yếu phục vụ khách nước ngoài tại thành phố HCM trở nên tiêu điều. Và khi những con phố không còn sức sống, những gánh hàng rong, vốn được xem là sống ký sinh trùng trên những con phố này sẽ tồn tại ra sao?”. Anh ta xin lỗi trên facebook vì nói "nhịu" ký sinh trùng khi đề cập những người bán hàng rong.
Xem xét kỹ ngữ cảnh đoạn phát biểu của bình luận viên, người đọc dễ nhận thấy nội dung đoạn văn không hẳn có ý miệt thị người lao động nghèo; trái lại là khác, anh ta cũng có lo lắng cho họ, những người này sẽ “tồn tại ra sao”.
Xin lỗi là hành vi văn minh, trước 1975 ở Sài Gòn người ta rất thường nghe cư dân nói với nhau khi làm phật lòng, phật ý nhau. Lời xin lỗi sẽ có tác dụng xoa dịu xúc phạm, làm tốt mối quan hệ, nếu nó xuất phát từ tấm lòng chân thật của người “có lỗi”. Lời xin lỗi của NAQ có chân thành không? Tôi cho là không. Một bình luận viên thì không bao giờ, hay đúng hơn, không được phép, nói nhịu. Ở đây, anh ta cố tình ngụy biện.
VTV là “tiếng nói Việt Nam”, tiếng nói ấy mà nhịu hay ngọng, thì ai coi trọng cơ quan tuyên giáo có tầm vóc và ảnh hưởng lớn nhất nước này? Nếu anh ta nhận lỗi vì vội vã viết bài, sử dụng từ ngữ không đúng, gây bất bình cho người xem, xúc phạm những người bán hàng rong thành phố HCM, thì lời xin lỗi ấy dễ dàng được chấp nhận. Nói nhịu là nói thế nào? Bị tật nhịu à? Chưa kể anh ta còn viết sai tiếng Việt “sống ký sinh trùng trên những con phố”. Sống ký sinh trùng là sao? “Sống ký sinh” mới đúng văn phạm.
Về mặt đạo đức làm người, “sống (như) ký sinh trùng” – nói tới người bán hàng rong – là lời nói của người không được giáo dục đúng đắn, đầy đủ. Sống ký sinh là sống bám vật chủ, ăn bám người khác. Những người bán hàng rong thuộc tầng lớp nghèo khổ, đa phần từ các nơi về thành phố; họ bỏ công sức của mình đi từ phố này, sang phố kia, nắng mưa dầm dãi, bán một ít trái cây, vài bó rau sống, vài gói xôi, đôi trái bắp…góp nhặt những đồng bạc mồ hôi để nuôi sống họ, gia đình họ, anh gọi họ là ký sinh trùng, loại ăn bám được sao?
“Ký sinh trùng?”. Thái độ vô cảm của một người làm văn hóa vô văn hóa.
Anh có học lịch sử không? Thành phần nghèo khổ như họ là những người từng hy sinh mạng sống để cưu mang các vị tiền bối của anh trong lửa đạn, để anh có một cuộc sống đủ đầy ở cái thủ đô bây giờ đó nha anh.
Cách sử dụng từ ngữ cẩu thả, thiếu suy nghĩ, có tính chất miệt thị, đáng bị lên án dù cho trong thâm tâm, anh ta không hẳn không có cảm tình với tầng lớp lao động nghèo khổ này. (Xin đọc kỹ đoạn văn Tuổi Trẻ trích).
Một cái sai nữa của anh ta là sử dụng mạng xã hội facebook để xin lỗi. Anh mắc lỗi trên “đài tiếng nói VN” thì anh phải xin lỗi trên ấy mới đúng. Đâu phải những người bán hàng rong ai cũng sử dụng facebook. Anh chỉ xin lỗi những ai phản đối anh trên mạng này; còn những khán giả, những người bị anh miệt thị, nghe anh đọc bản tin, không đáng cho anh xin lỗi hay sao?
Cái sai nữa tôi thấy không phải thuộc về NAQ, mà cấp trên anh ta, những người điều hành VTV. Họ phải tức thời xin lỗi khán giả, chứ không phải anh bình luận viên kia; anh ta nói là “nói cho” VTV, anh ta không nói với tư cách cá nhân dù sai lầm đó của chính anh ta. Thái độ cầu thị, sai là nhận lỗi, không để cấp dưới “lãnh đạn” một mình, đó mới là hành vi quân tử, hành vi của một quý ông (gentleman).
Nếu có lòng tự trọng và chút ít dũng khí, anh bình luận viên này nên xin từ chức, sau khi xin lỗi khán giả trên truyền thông chính thức. Nếu có khả năng chuyên môn anh có thể làm bất kể việc gì anh muốn; tôi thấy anh còn trẻ và khá bảnh trai.
“Đài tiếng nói VN” dứt khoát không thể là chỗ để anh “nói nhịu”.
Posts
