ĐƯỜNG SẮT CAO TỐC

Phải làm. Đó nên là quyết tâm. Vì sao? Không lẽ cả trăm năm nay, chúng ta chỉ thừa hưởng di sản của thực dân Pháp? Đáng ra, sau ngày thống nhất đất nước, VN phải xúc tiến giao thông hai miền bằng một đường ray xe lửa nữa. Lưu thông càng thuận tiện, đời sống các miền của đất nước càng nâng cao.

Đặc điểm địa hình đất nước nghiêng về chiều dài mà hẹp về chiều rộng. Hai đường sắt: Một ra, một vào, kinh tế hai miền sẽ dễ dàng san sẻ cho nhau. Nhưng thôi, đó là quá khứ. Hãy để cho nó qua.

Hiện tại phải có thêm đường sắt – cao tốc càng quý. Nhưng là loại “cao tốc” nào? Trước đây, có ý kiến: Đường sắt tốc độ 200 km/giờ chở người; 120 km/g chở hàng. Đây là đề xuất của bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng Hội đồng thẩm định Nhà nước. Lập luận bây giờ: Với đường sắt tốc độ 320 km/giờ (thực tế chạy chỉ khoảng 250 đến 260km), “…người dân có thể ăn sáng ở Hà Nội, ăn tối ở thành phố HCM, cạnh tranh với máy bay, đi tắt đón đầu, không bị lạc hậu, ngang bằng các nước tiên tiến”.

Theo tiến sĩ Nguyễn Ngọc Chu, người ta “quên đi”: Vận tải hàng không, vận tải đường sắt hỗ trợ mà không cạnh tranh lẫn nhau. Đường sắt tốc độ cao (320km/g) thì 10 người chỉ có 1 người đủ tiền mua vé (dự tính bằng 70% giá vé máy bay), trong khi đường sắt tốc độ cao 200km/g chở khách, 120 km/g chở hàng giúp cho 70 triệu dân nông thôn đi lại, nông sản không bị thối rữa, chi phí thấp, vận chuyển nhanh, tạo lợi thế cạnh tranh.  

Ông còn nói thêm: Gánh nặng cho đường sắt 320km/g là 70 tỷ đô la, chưa biết lúc nào vận hành toàn bộ, chưa biết lúc nào cắt lỗ, không giúp gì cho vận tải hàng hóa cũng như vận tải quốc phòng. Đường sắt (tốc độ 200km/g chở khách; 120 km/g chở hàng) thì 10 năm sau sẽ đưa vào vận hành, không bị lỗ.

Nói “để bắt kịp thế giới” (đi tắt đón đầu), tiến sĩ Chu lập luận: “Đường sắt cao tốc tốc độ 320 km/h không thể cho Việt Nam bắt kịp được các nước tiên tiến. Khi đường sắt cao tốc tốc độ 320 km/h nếu may mắn hoàn thành được vào năm 2050 ở Việt Nam, thì thế giới đã có đường sắt cao tốc tốc độ 500 – 600 km/h. Việt Nam, một nước không sở hữu nền công nghiệp hiện đại, không sở hữu công nghệ nguồn thì không bao giờ đi đầu, ngang bằng được với các nước tiên tiến”.

Khi đọc những bài báo, nghe những bài nói về sự “ưu việt” của đường sắt tốc độ cao (320 km/g), tôi liên tưởng đến những lập luận trước người nông dân về "tiến nhanh, tiến mạnh" lên hợp tác xã nông nghiệp. Cuộc sống sẽ no đủ. Công bằng được thực thi. Đãi ngộ xứng đáng cho người nông dân chân lấm tay bùn. Và hậu quả hợp tác hóa nông nghiệp - như thế nào ai cũng biết - vẫn không xóa nhòa trong lòng mỗi người cầm cày, cầm cuốc, lúc nào cũng vững một niềm tin theo…

Tôi không muốn so sánh. Thời điểm bây giờ khác xưa. Nhưng tôi muốn nhấn mạnh chỗ này: Tiền đâu? Mượn. Ai trả? Chắc chắn những người giơ tay biểu quyết đường sắt cao tốc trên 75 tỷ đô la sẽ không còn sống, hay sống cũng già nua lay lắc, ở cái năm đường sắt cao tốc hoàn thành. Con cháu họ (số ít) và con cháu mỗi người dân (hầu hết) sẽ gánh đống nợ to lớn này.

Vì nặng nợ, sẽ không làm đường sắt cao tốc? Không. Phải làm. Nhưng nợ ít hơn. Lợi ích nhanh hơn, nhiều hơn: Đường sắt 200 kmh chở người; 120 km/g chở hàng (từ 20 đến 25 tỷ đô la Mỹ, 10 năm có thể vận hành, theo dự báo của bộ Kế hoạch và Đầu tư).

Về chuyện nhanh hơn, đường sắt không thể so sánh với đường hàng không. Chưa kể, càng nhiều máy bay, càng ngày giá vé càng cạnh tranh, hạ xuống. Đi xe lửa 700 ngàn (ví dụ), người ta sẽ chọn đi máy bay 1 triệu (căn cứ vào dự đoán của các nhà “tương lai học” trên báo).

Nhưng, điều ấy chưa quan trọng bằng điều này: Liệu cơm gắp mắm. Hãy để một tương lai “ít nợ” mà không phải “đống nợ” cho con cháu.

Dù nợ cũng nên làm đường sắt cao tốc, nhưng “lực phải tòng tâm”. Đến một giai đoạn nào đó, xây dựng một công trình trọng điểm quốc gia sẽ không phải nghĩ đến “liệu cơm gắp mắm”. Khi ấy, chúng ta đã đuổi kịp thế giới vì VN chẳng phải vay nợ cho con cháu trả. Từ NỢ sẽ không nằm trong từ điển phát triển kinh tế. Nợ nần chẳng ám ảnh tâm khảm của những người trẻ tiếp bước cha ông.

Xin đọc thêm ở đây bài viết của tiến sĩ Nguyễn Ngọc Chu. https://www.facebook.com/chu.nguyenngoc/posts/3387293434737396

1ohd2DvK03xDyOUAHwyZQ0c4dLjDZHtFuNPfS5EYMqF4

Xem thêm

AI THẮNG TRONG CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI TQ - MỸ? - Việt Nam.

Who Wins From The China/U.S. Trade War? Vietnam.

Khi chiến tranh thương mại giữa TQ và Mỹ đang ầm ì, cần để ý ai có thể là những người hưởng lợi. Một khi TQ từ bỏ nền tảng sản xuất giá rẻ - qua sự  bắt buộc hay do thiết kế- ai sẽ hưởng lợi?

Có một nước thấy rõ nhất : Việt Nam.

VN từ lâu có thể tự hào được những gã khổng lồ như Intel, Samsung, Adidas và Nike chọn làm nơi sản xuất cho họ. Cứ 10 chiếc smartphone sản xuất trên thế giới thì có 1 chiếc tại nước này.

Tuy nhiên, mâu thuẫn thương mại giữa Hoa Kỳ và TQ đã đẩy một số công ty ra khỏi lục địa để hướng đến VN. Một khảo sát mới đây của phòng thương mại và công nghiệp Hoa Kỳ cơ sở đặt tại Quảng Đông cho biết các công ty TQ đang mất dần thị trường khắp châu Á, đặc biệt là VN.

Andy Ho, trưởng quan chức quĩ cơ hội đầu tư Vina-Capital VN, cho biết: “Nhiều  công ty đang tìm cách di dời cho sản xuất. Các công ty vật tư xây dựng chẳng hạn đang xây cất nhà máy trong nước, di chuyển chuỗi cung ứng của mình tới đó. Năm ngoái, toàn nước có 19 tỷ đô la đầu tư nước ngoài được đăng ký”.

VN được kêu gọi là nơi  chọn lựa an toàn thay cho TQ. Điều này không phải là vô hạn, nhưng VN xuất hiện khi chú ý của chính phủ Hoa Kỳ lại ở chỗ khác. Có thể nào Hoa Kỳ đuổi theo VN? Cái nầy hẳn có một  rủi ro. Tuy nhiên, điều quan trọng là VN không vi phạm sở hữu trí tuệ của Hoa Kỳ và điều này có thể tạo sự khác biệt.

Phát triển ngoạn mục.

VN nổi tiếng là tâm điểm sản xuất phản ảnh qua phát triển mạnh mẽ của quốc gia – 6.6 % năm 2018 và 6.5 % năm 2019 (dự báo của IMF, Quỹ tiền tệ quốc tế). Lại có những thu hút khác: Ông Ho chỉ vào dân số 90 triệu, cùng sự lớn mạnh của giai cấp trung lưu. Số này có thể tăng 30 % vào năm tới thêm vào trên 1 triệu người.

Những nhà quản lý quỹ châu Á  đang lưu tâm chú ý. Mike Kerley, giám đốc quỹ Thu nhập Viễn đông Henderson đã đặt nặng tin tưởng vào nơi đây: “VN đang làm 1 việc đúng, và họ đang theo mô hình TQ. Họ đang tạo ra nền tảng sản xuất mang lại nhiều công ăn việc làm. Họ cũng đã trải qua khủng hoảng ngân hàng, và đã giải quyết xong những khoản nợ xấu. Nền tiền tệ đang vận hành khá tốt. Họ cũng có dự trữ tài khoản hiện đang khá mạnh. Câu chuyện còn tiếp diễn nữa”.

Vấn đề là cái này có tạo được cơ hội đầu tư tốt lành không. Thị trường (chứng khoán) tăng đáng kể vào năm 2017 và nó không hạ như trước. Tuy nhiên, nó hạ thấp đáng kể trong năm 2018, trong 12 tháng hạ xuống 15%. Ông Ho tin tưởng vẫn có những cơ hội chọn lựa cho những người  tích lũy cổ phiếu. Ông nói: “ Việc định giá là hợp lý và giao dịch thị trường tăng 13-14 lần thu nhập”. Tuy nhiên, cũng như với những thị trường đang nổi, chỉ số chứng khoán (Index) cũng có những méo mó. “ Cổ phiếu tài chính, bao gồm ngân hàng và bất động sản chiếm phần lớn chỉ số chứng khoán(Index).

Quỹ Vina-Capital mặt khác lại chú trọng vào những câu chuyện tiêu thụ nội địa. Nó bao gồm các lĩnh vực như các hãng  hàng không giá rẻ. Có nhiều hãng khởi nghiệp lần đầu ở VN và việc đi lại trong nước đang gia tăng: “Hiện có 21 sân bay trong nước và đây là ưu tiên của chính phủ”, ông Ho phát biểu.

“Phát triển hạ tầng cơ sở từ lâu là chuyện thú vị kín đáo của cái xứ sở này. Dù còn nhiều thách thức, VN đã có những bước tiến dài quan trọng trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng thúc đẩy tăng trưởng: Ngày nay, 99 % dân số có điện sử dụng chủ yếu thắp sáng hơn năm 1993 chỉ có 14%. Nhà cửa cũng được xây dựng đáng kể, đường sá và các loại hình cơ sở hạ tầng khác”.

Cũng có những hạn chế. Quản lý doanh nghiệp vẫn cần phải cải thiện nếu xứ sở này muốn giữ sự thu hút vốn đầu tư nước ngoài.

Chính quyền nhận ra điều này, nhưng ý muốn để thay đổi không phải là chính sự thay đổi.

Tiếp cận những thị trường (chứng khoán-ND) ở VN cũng thật khó. Kerley phát biểu: “Thị trường VN không hẳn mở cửa, với những luật lệ phức tạp về chuyện người nước ngoài làm thế nào để mua cổ phiếu. Chúng tôi tiếp xúc thông qua tín thác đầu tư từ các chuyên gia”

Ngay thời điểm này, chỉ có 3 tổ chức mở cửa cho các nhà đầu tư Anh quốc – quỹ đầu tư: VinaCapital Vietnam, Cổ phần Việt Nam và Doanh nghiệp Việt Nam. Thực trạng quỹ đầu tư Vina-Capital dẫn đầu đáng kể việc làm ăn, tăng 96,6 % trong 3 năm, khoảng 67 % so với đối thủ sau đứng sau.

Có nhiều cái hỗ trợ tăng trưởng của VN trong vài năm tới. Khi các công ty di dời khỏi Hàn quốc, Nhật Bản, Singapore hoặc Trung quốc, VN có thể là nước hưởng lợi.

VN đang trong quá trình ký kết hiệp ước thương mại to lớn với EU.

Điều này dần dần sẽ mở ra nhiều thị trường; triển vọng của nó thật là thú vị.

Bài của Cherry Reynard đăng trên Forbes, tạp chí tài chính hàng đầu thế giới, ngày 29 tháng 3 năm 2019. Nguyễn Long Chiến dịch.

1CVkNskztNqU3AgGqR2oBHen44UKvlVOL4f35SuVeREE

Xem thêm

CÓ LẼ ĐẪ ĐẾN LÚC THỪA NHẬN Huawei là một mặt trận tình báo của Trung Quốc

(Maybe it’s time to accept that Huawei is a Chinese intelligence front)

Gã khổng lồ công nghệ bị dính thêm một tai tiếng gián điệp nữa.

Thành lập năm 1987 ở phía nam thành phố Thâm Quyến,Công ty công nghệ Huawei chẳng mấy chốc trở thành tay chơi hàng đầu trong công nghệ thông tin toàn cầu. Từ năm 2012, nó đã trở thành nhà sản xuất thiết bị viễn thông lớn nhất thế giới.

Năm ngoái, Huawei đã thay vị trí hãng Apple trở thành nhà sản xuất điện thoại thông minh thứ nhì thế giới sau Samsung, Hàn Quốc. Hoạt động trên 170 nước, Huawei đóng vai trò quan trọng đối với kinh tế toàn cầu và  Trung Quốc.

Tuy nhiên, đã dấy lên nhiều câu hỏi về công ty, khởi đầu từ sự kiện người sáng lập kiêm tổng giám đốc điều hành Mạnh Chính Phi, cựu chuyên  gia cao cấp về công nghệ thông tin của Quân đội nhân dân Trung Quốc.

Nhiều năm, phản gián phương Tây lặng lẽ cảnh báo mối liên hệ giữa  Huawei  với quân đội TQ và các cơ quan an ninh. Mới đây, những cảnh báo đó đã dần rõ rệt.

Tháng hai năm ngoái, ba lãnh đạo của “ba ông lớn” tình báo Hoa Kỳ cảnh báo những người Mỹ về việc mua điện thoại của hãng Huawei mà họ xem là nguy hiểm về mặt an ninh.

Như giám đốc cơ quan tình báo FBI Christopher Wray giải thích: “Chúng ta hết sức quan ngại về nguy cơ cho phép bất kể công ty hay đơn vị nào được chính phủ nước ngoài hỗ trợ,những nước không cùng chia sẻ những giá trị như chúng ta.

Nó có thể đem đến khả năng đánh cắp hoặc thay đổi thông tin theo ý đồ xấu. Nó cũng tạo khả năng thực hiện do thám trá hình".

Huawei phản đối, bảo mình vô tội, và cho đây đều  là âm mưu bất chính của người Mỹ chống lại họ; nhưng câu hỏi nghi ngờ ngày càng nhiều, và nay Huawei thấy mình đang nằm trong tầm ngắm của các cơ quan an ninh phương Tây.

Những điều tra như thế tạo ra nhiều thách thức cho những nỗ lực mồi chài của công ty thâu tóm thị trường công nghệ thông tin khắp thế giới, với sự xuất hiện của điện thoại di động thế hệ  5G.

Cuộc cạnh tranh khốc liệt cho doanh số không biết bao nhiêu tỷ đô la này có dây nhợ dẫn tới những hàng tít lớn của báo chí vào vào đầu tháng 12 năm ngoái, khi Mạnh Vãn Chu bị bắt ở phi trường Vancouver bởi nhà chức trách Canada theo yêu cầu của Mỹ với cáo buộc gian lận liên quan đến luồn lách cấm vận quốc tế đối với Iran.

Bởi vì nghi phạm không chỉ là giám đốc tài chính của Huawei mà còn là con gái người sáng lập công ty, việc bắt giữ bà Mạnh lập tức bùng lên những giận dữ ở Bắc Kinh.

Bà ta được tại ngoại sau 10 ngày bị bắt với số tiền thế chân 10 triệu đô la, được thả lỏng ở Vancouver, bị gắn chip theo dõi, có thể sẽ được dẫn độ về Mỹ.

Bắc Kinh tiếp tục gào thét chửi bới (howl curses) Canada về trường hợp bà Mạnh.

Hai công dân Canada tức thì bị bắt ở Trung Quốc về cáo buộc mơ hồ  là gây nguy hiểm an ninh quốc gia, trong nỗ lực trả đũa rõ rệt.

Tuần này, đại sứ TQ tại Ottawa kịch liệt chỉ trích việc bắt giữ bà Mạnh là bằng chứng cho thói vị kỷ và coi người da trắng là thượng đẳng của phương Tây (Western egotism and white supremacy).

Nhưng tức giận thực sự của Bắc Kinh  nhắm vào Hoa Kỳ, nước mạnh dạn đánh trả do thám tràn lan công nghệ hàng chục năm nay bởi người TQ, gây tổn thất nghiêm trọng nền kinh tế Mỹ.

Năm rồi chứng kiến quá nhiều việc bắt giữ công dân TQ dính líu vào hoạt động do thám mục đích kinh tế chống Hoa Kỳ, và vấn đề trở nên nghiêm trọng đến mức vào tháng 11 cơ quan tình báo FBI và bộ Tư pháp thiết lập nhóm cộng tác liên ngành nhằm đánh trả nạn Bắc Kinh ăn cắp tràn lan sở hữu trí tuệ. (to combat Beijing’s rampant theft of American intellectual property).

Nhiều thập niên, nền kinh tế phát triển mau chóng của Trung Quốc ăn mừng nhờ đánh cắp những bí mật thương mại, không ai ngoài Hoa Kỳ.

Do thám đã mang lại cho Bắc Kinh những gì nỗ lực nghiên cứu và phát triển của TQ không thể tự mình có được – chí ít là không nhanh hơn và rẻ hơn như thế.

Dưới thời tổng thống Trump, các cơ quan an ninh Mỹ cuối cùng cũng đã thấy ra đe dọa xâm nhập của người TQ đến an ninh và thịnh vượng của Hoa Kỳ.

Về lâu về dài, cắt đứt việc tiếp cận dễ dãi của TQ đến những bí mật công nghệ thuần túy của phương Tây tạo ra trở ngại cho tăng trưởng kinh tế của Bắc Kinh trong lúc tổng thống Trump đang  hể hả đe dọa đánh thuế.

Hơn nữa, vấn đề do thám của TQ còn liên quan ngoài nước Mỹ.

Trên toàn thế giới, các nước đang lo sợ thói quen ăn cắp khi  họ thực hiện tình báo để mưu cầu lợi thế thương mại.

Ở Úc, hoạt động tình báo TQ xâm phạm nhiều - bao quát không chỉ việc ăn cắp công nghệ mà còn do thám và hoạt động khuynh đảo chính trị -  đến nỗi người đứng đầu tình báo quốc nội của Canberra đã cảnh báo mới đây về đe dọa hiện hữu, thực sự và tiềm tàng đến chủ quyền và an ninh nước Úc, bắt nguồn từ Bắc Kinh.

Chống trả đang xảy ra ở các nước trên thế giới, và hôm nay(11 tháng giêng) có tin động trời vụ bắt giữ ở Ba Lan, đe dọa phơi trần thực sự việc dính sâu vào hoạt động gián điệp quốc tế của Huawei.

Hai người đã bị giam giữ vì nghi ngờ làm tình báo cho Bắc Kinh. Một có quốc tịch Ba Lan, xác định tên Piotr D, cựu sĩ quan cao cấp cơ quan An ninh nội địa, một vị trí tiếp cận những thông tin nhạy cảm, bao gồm hệ thống truyền thông trong nội bộ chính quyền về truyền đạt bí mật thông tin, chỉ  dành riêng cho các quan chức chóp bu trong chính phủ. Có những báo cáo cho biết Piotr đã bị sa thải khỏi cơ quan an ninh vì các cáo buộc tham nhũng. Nghi can thứ hai, được biết  là Weijing W, công dân TQ và là giám đốc bán hàng của Huawei phụ trách ở Ba Lan; người ta nói ông này dính líu tới việc bán sản phẩm công nghệ thông tin cho các cơ quan nhà nước Ba Lan.

Ông ta đã làm việc cho Huawei ở Ba Lan từ năm 2011, theo tường thuật cùng năm Piotr bị sa thải khỏi cơ quan an ninh.

Chức vụ trước đó của nghi can người Ba Lan là phó chỉ huy bộ phận an ninh thông tin đã dấy lên nhiều câu hỏi hiển nhiên về công tác phản gián trong trường hợp này.

Cho đến nay, các sĩ quan an ninh nội địa đã lục tìm và nắm giữ bằng chứng ở các văn phòng Huawei tại Ba Lan , cũng như những văn phòng của Orange, tên một công ty viễn thông đã thuê Piotr sau khi ông ta rời cơ  quan an ninh trong cảnh sa cơ thất thế.

Hai người này đã bị cáo buộc tội do thám, đối mặt với án 10 năm tù nếu bị tòa kết án.

Vụ gián điệp chấn động ở Ba Lan đe dọa không phơi ra cái gì ngoài công ty  toàn cầu Huawei.

Nếu một quan chức cấp cao của Huawei dính líu vào điệp vụ do thám kiểu cũ – không chỉ là ăn cắp mạng – song song với một cựu quan chức cao cấp Ba Lan, phỏng chừng chống Vác-sa-va (thủ đô Ba Lan- ND), điều này sẽ khó mà giải thích khác đi.

Ngoài ra, nó còn chứng tỏ Huawei chính xác là tiền đồn cho các cơ quan tình báo Bắc Kinh mà các công ty phương Tây đã từng được cảnh báo ở mức độ ngày càng nhiều.

Chỉ dấu giao thương tương lai cho Huawei  - và TQ – sẽ là thảm họa (catastrophic)

Chỉ một tháng trước đây thôi, các học giả phương tây vẫn gọi là “hoang tưởng” (paranoia) cái khái niệm cho rằng Huawei  đã can dự vào công tác do thám nhân danh TQ.

Những gì trưng ra hôm nay  bởi cơ quan phản gián Ba Lan cho thấy không có gì là vô lý về khái niệm đó, bây giờ còn nhiều hơn là thuyết lý.

Mọi con mắt hiện nay đang hướng về Vác-sa-va để coi chính xác vụ gián điệp chấn động này phơi bày ra một góc khuất trong cái sức mạnh kinh tế đang lên của Trung Quốc .

John R. Schindler viết đăng trên Spectator của Mỹ ngày 11 tháng giêng 2019. Nguyễn Long Chiến dịch.

1i1DvSACkmum1mK8kVc0cvNn96IgqnEgZUGEoH1qG-A4

Xem thêm

ĐỊNH HƯỚNG?

Cơ quan ngôn luận nào -nhà nước hay tư nhân- cũng đều có định hướng dư luận. Càng tự do ngôn luận càng có nhiều định hướng chứ không phải một định hướng.  Đọc chú thích bên dưới (bức ảnh), tưởng ‘vô thưởng vô phạt’, nhưng không phải, có “định hướng” đó: “ Chiếc xe của người Palestine chở công dân Israel (giữa) vào dải Gaza ngày 7/10”.

7 tháng 10 là ngày tổ chức Hamas tấn công Israel bằng mấy ngàn quả tên lửa vào thành phố, cùng lúc đưa quân vượt qua biên giới, dưới đất, trên không, và trên biển tấn công vào dân thường và binh lính đối phương. Kèm với đó là cuộc thảm sát dân Israel tại một điểm tập trung vui chơi nhân ngày lễ của họ, 250 người bị giết chết, nâng tổng số lên 1200 người. Người phụ nữ bị áp tải trên chiếc xe máy là một trong hơn 150 người bị bắt làm con tin. Lời chú thích bức ảnh trên VNExpress rất “điềm đạm”: “Chở công dân (Israel) vào dải Gaza”, lãnh thổ Palestine, như chở người du lịch hay tham quan. Công dân bị bắt cóc mà như đi chơi.

Nhiều người lên án Israel đánh bom vào Gaza trả đũa hành động sát nhân của tổ chức quân sự Hamas: 1537 người bị chết (trong đó có 447 trẻ em và 248 phụ nữ- theo bộ thông tin chính quyền sở tại, CNN đưa tin).

Vì đâu máu đổ, giữa hai nước Trung Đông? Nói ra thì dông dài và rắc rối. Chỉ nói qua thôi. Gaza có 2 triệu dân Palestine, lọt thỏm (gọi là enclave - dải đất bị bao bọc) trong vòng vây của người Israel. Dải đất chen chúc dân này bị hạn chế hầu như mọi mặt việc đi lại, làm ăn, sinh sống. Họ có chính quyền gọi là Chính quyền Palestine (PA: Palestine Authority) hay có chỗ dịch là Chính quyền dân tộc Palestine.

Năm 2007, sau khi thắng phiếu tranh cử với tổ chức  PA, Hamas nắm quyền quản lý dải Gaza. Tổ chức quân sự Hồi giáo chính thống theo hệ phái Sunny này lại bị Mỹ, EU, Canada, Nhật, Jordan, Ai Cập và Israel gọi là tổ chức khủng bố. Quan hệ giữa hai tổ chức từng quản trị Palestine - Hamas và PA- là khá phức tạp. Theo thỏa ước Oslo năm 1993, cộng đồng quốc tế công nhận PA là đại diện hợp pháp người dân Palestine. Nhưng Hamas lại nắm quyền cai trị tại dải Gaza sau cuộc bầu cử năm 2006. Như vậy, Hamas không phải là Palestine.

Nhiều người VN thấy cảnh chết chóc và tan nát ở Gaza đều cám cảnh cho dân Palestine và có người lên án chính quyền Israel. Cảnh chết chóc của dân thường Israel có ai để ý không? Có cả trẻ em bị chết cháy như than.

Nếu không tỉnh táo, chúng ta cũng sẽ bị cuốn vào vòng xoáy vốn nóng này ở vùng Trung Đông. Vì bị o ép, nên người Palestine phải “đánh” người Israel. Vì tổ chức quân sự - dẫn đầu là Hamas- tàn sát dân Israel nên chính quyền Israel mới dội bom chỗ ở người Palestine gây bao cảnh tan thương. Tổ chức Hồi giáo cực đoan này trở thành tổ chức khủng bố. Họ nói sẽ giết con tin nếu đối phương dội bom lên Gaza mà không thông báo trước cho dân thường biết (rất khôn ngoan; không khác báo động để họ ẩn núp). Israel lại cảnh báo cắt nước, cắt điện, cắt lương thực đối với hơn 2 triệu người cho đến khi Hamas thả con tin ra.

Bất kỳ cuộc chiến tranh nào, người dân đều chịu thiệt thòi nhiều nhất.

Thái độ của thế giới thế nào? Đa phần đều kêu gọi hai bên kèm chế. Hamas bị lên án nhiều hơn Israel. Chỉ có lãnh đạo Iran, Syria  là hoan nghênh việc làm của Hamas nhiều nhất.

Nếu là người nhân ái, chúng ta mong hai bên Palestine (dẫn dắt bởi Hamas) và Israel mau tìm ra giải pháp kiềm chế để sớm chấm dứt cuộc chiến đẫm máu. Máu của người dân đổ trong quá khứ chiến tranh VN  không làm cho chúng ta cảm thông và lay động trái tim trước những cái chết của con người “hai bên” đang xung đột hay sao? Hãy thôi định hướng.

Xem thêm

AI LÀ NGƯỜI LÃNH ĐẠO VIỆT NAM NĂM 2021?

(Who will lead Vietnam in 2021?)

Nền chính trị Việt Nam chuyển qua kín kẽ như thông lệ. Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và các cộng sự trong ban bí thư đảng Cộng sản Việt Nam kiên trì đổi mới đảng, một công việc hoàn toàn có tính cách nội bộ. Bước vào năm 2019, ông Trọng quản chặt bộ Công an vốn ì ạch (sprawling), các chiến dịch chống tham nhũng, cất nhắc “cán bộ chủ chốt gương mẫu” khiến ông ta nắm vững kịch bản chuyển giao quyền lực vào năm 2021. Sang năm 2020, mọi chuyện sẽ không khác mấy.

Trong rất nhiều phát ngôn của các quan chức Việt Nam giữa các kỳ đại hội, cả bên đảng lẫn bên chính phủ đều vững bước theo những cải tổ của ông Trọng. Nếu có còn một bộ phận không nhỏ cán bộ đảng viên hồ hởi trong những năm kỷ cương buông lỏng, tư tưởng chống đối được chấp nhận và cơ hội kiếm chác nhiều cho lợi ích cá nhân, thì họ vẫn không mạnh nữa, và đang ra sức lấy lòng nhau.

Các nhà quan sát cố sức tìm tòi xem ai sẽ nắm những vị trí chủ chốt trong một đảng toàn quyền ở đại hội 13, tổ chức vào tháng giêng năm 2021. Năm năm trước, những người ủng hộ cựu thủ tướng và các đối thủ ông ta từng đả kích nhau trên không gian mạng. Tuy nhiên, năm 2019, chiến dịch đua tranh vào các vị trí chủ chốt không còn nóng bỏng, diễn ra kín đáo, chẳng chừa chỗ cho cơn cuồng bàn luận, đồn đoán trên truyền thông xã hội nữa.

Trước, có người nói rằng ông Trọng sẽ tiếp tục một nhiệm kỳ 5 năm nữa. Tuy nhiên, cơn đột quỵ bất ngờ khiến ông nhập viện vào cuối tháng 4, dù xuất hiện trước công chúng một tháng sau đó, dáng đi của ông có vẻ hơi yếu. Chuyến công du dự định qua Hoa Kỳ để phát biểu trước đại hội đồng Liên hiệp quốc, và gặp tổng thống Mỹ Donald Trump bị bãi bỏ. Điều đó làm người ta cho rằng vị tổng bí thư 75 tuổi sẽ rời chức vụ (tháng 10 năm ngoái kiêm luôn chủ tịch nước) vào lúc diễn ra hoặc trước đại hội đảng.

Có một vài người rõ ràng dự kiến sẽ thay thế hai chức vụ ông Trọng bây giờ đang nắm giữ.

Nếu ông Trọng không làm thêm một nhiệm kỳ nữa, Trần Quốc Vượng hầu như chắc chắn sẽ là lựa chọn của ông Trọng lên chức tổng bí thư. Ông Vượng 66 tuổi, chưa từng nắm chức vụ nào bên chính quyền. Thay vào đó, ông thăng tiến từ trong ban bí thư trung ương đảng. Với vị trí đứng đầu ban bí thư và là người phụ trách chiến dịch chống tham nhũng của ông Trọng, ông Vượng là người sát cánh quan trọng nhất của tổng bí thư.

Phạm Minh Chính, một người khác trong đảng, có vẻ là chọn lựa tốt để nắm giữ các vị trí chủ chốt của chế độ. Với cương vị trưởng ban tổ chức trung ương, ông Chính đang đi đầu trong việc tìm kiếm “cán bộ tài, đức”, mà nhiều gương mặt mới nổi trong ủy ban trung ương đảng có lẽ sẽ xem ông như là ân nhân của họ. Trẻ hơn ở tuổi 61, với cương vị ở cấp cơ sở nhiều hơn ông Vượng, ông Chính thăng tiến trong đội ngũ công an trước khi làm bí thư tỉnh và sau đó là nằm vào ban bí thư trung ương.

Cơ hội cho Nguyễn Thị Kim Ngân và Nguyễn Xuân Phúc để thăng tiến đã gia tăng vì sức khỏe (hay sức mạnh? Vigour: có nghĩa là sức mạnh, sức khỏe) của ông Trọng giảm đi. (Nguyen Thi Kim Ngan and Nguyen Xuan Phuc’s chances for advancement have also increased as Trong’s vigour has waned)

Bà Ngân làm việc có năng lực trong các vai trò ở quốc hội, nhờ đó bà vào được bộ chính trị, hiện là chủ tịch quốc hội. Bà có thể hy vọng phục vụ vai trò phụ nữ đầu tiên làm chủ tịch nước.

Nếu thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vận động mạnh mẽ, có lẽ ông ta sẽ theo bước ông Trọng để lãnh đạo đảng. Chính quyền của ông tương đối không có tì vết, nền kinh tế đang bùng phát. Ông Phúc là điểm hội tụ rõ ràng cho các nhà đại doanh nghiệp (business barons) và những người muốn giới hạn (limit) ảnh hưởng (sway) của đảng trong chính sách kinh tế và xã hội.

Cho đến năm 2006, Nguyễn Xuân Phúc là một quan chức chưa nổi bật ở miền Trung. Được chọn để giúp việc quản lý cho văn phòng thủ tướng thời ấy ông Nguyễn Tấn Dũng, ông Phúc làm việc hiệu quả đến nỗi được đề bạt làm chánh văn phòng đầu tiên của phủ thủ tướng, sau đó làm phó thủ tướng phụ trách nội chính. Công việc khá tốt của ông trong các chức vụ này, và cách tránh bị đánh đồng do quá gần với ông Nguyễn Tấn Dũng, dường như giúp ông trở nên một sự chọn lựa với đồng thuận cao, để nắm chính phủ khi Nguyễn Tấn Dũng buộc phải về vườn năm 2016.

Nay ở tuổi 65, ông Phúc có thể hy vọng sự phản ứng trong nội bộ đảng đối với việc chú trọng quá nặng vào tư tưởng giáo điều (dogma) hiện nay – hậu quả sẽ ảnh hưởng đến các chính sách - có thể là lực đẩy cho ông hơn ông Vượng trong việc nắm giữ vị trí cao nhất Việt Nam.

Nền kinh tế phát triển gần 7% GDP trở lại trong năm 2019. Việt Nam được ở vị trí thuận lợi như là nơi sản xuất thay thế cho các thiết bị kỹ thuật cao và các hàng hóa phục vụ cá nhân chất lượng cao khi các quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc trở nên gay gắt. Bây giờ, trước khi lực lượng lao động sẽ già đi, chính quyền-đảng (party-state) đang gặp thách thức phải biến những lợi thế cạnh tranh tạm thời trở thành thắng lợi vĩnh viễn.

Một loạt vấn đề đang kêu cứu cần để tâm và chú ý sát sao. Như hầu hết các quốc gia, Việt Nam phải đối mặt với khủng hoảng trong quản lý môi trường gây hậu họa khôn lường chất lượng không khí vào mùa thu năm nay. Trường học chất lượng và hệ thống chăm sóc y tế từng một thời là niềm hãnh diện của một Việt Nam XHCN hiện là những cơ sở chỉ những người trả nhiều tiền mới được phục vụ tốt. Nông dân vẫn chưa có quyền sở hữu mảnh đất họ đang canh tác. Hố ngăn cách giữa kẻ có của ăn của để với người nghèo rớt mồng tơi đang ngày càng mở rộng. (The gulf between the haves and have nots continues to widen).

Tuy nhiên, ở một khía cạnh nào đó, Việt Nam có thể đang vượt qua khó khăn. Nạn tham nhũng tràn lan, hầu như mọi cấp, là một trở ngại to lớn cho sự phát triển quốc gia. Ở Việt Nam cũng như các nước, các chiến dịch ưu tiên cho một chính quyền liêm khiết thường sẽ hết động lực khi có vài quan chức bị trừng phạt để làm gương, cảnh cáo cho những người còn lại. Nhưng cuộc chiến chống tham nhũng của ông Trọng đang không ngừng mở ra khi ông tuyên bố ”sẽ làm một cách quyết liệt, bền bỉ, liên tục, không có vùng cấm nào trong đảng”. Hàng chục quan chức cấp cao đã bị truy tố về tội tham nhũng, nhiều quan chức nữa đang bị điều tra, và có thể tin rằng hệ quả tác động sẽ còn kéo dài.

Ảnh trên báo: Tổng bí thư đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng.

Tác giả: David Brown, California, nhà ngoại giao kỳ cựu của Mỹ, từng trải Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam. Bài trên East Asia Forum, ngày 16 tháng 1 năm 2020. Nguyễn Long Chiến dịch.

1GWoVh4EhLitEI4vjB350MbLyBYjExeowJ4W4YpvK5Do

Xem thêm