Hoài bảo?: SÀI GÒN, THÀNH PHỐ THÔNG MINH.

Tôi không là cư dân chính thức của Sài Gòn nhưng vẫn mong thành phố lớn nhất nước, đáng yêu này trở thành Singapore (như ông trưởng nông dân VN nào đó đã mong), hay có giải Nobel y học (như ông Đinh La Thăng dự định), và vài hôm nữa sẽ là thành phố thông minh, kịp thời với cách mạng công nghệ 4.0 hay 0.4 chi đó.

Hoài bão của mọi người dân, không cứ lãnh đạo, là hoài bão chính đáng.
Chẳng ngán chi câu “giữa lời nói và việc làm là cả một đại dương” (ngạn ngữ Ý), với tiềm năng kinh tế, trí tuệ, và nhiệt huyết, một ngày nào đó, hoài bão Sài Gòn thông minh nói trên sẽ thành hiện thực.

Trong lúc chờ đợi, thấy có mấy cái, (ước chi hồi 30 tuổi được cơ cấu là thị trưởng Sài Gòn), tôi sẽ cho làm ngay, hay là…NVL,“nói và làm” ngay cũng được.

Chuyện chuyển 25.000 hectare đất nông nghiệp sang đất công nghiệp chi đó, để thu tiền về ngân sách, dễ ợt, ngay cả một người đỗ tú tài như tôi cũng làm được, và làm thành công, không đợi chi đến giáo sư hay tiến sĩ. Có sẵn đất, chỉ lấy, chuyển đổi mục đích là có ngay tỉ tỉ, khỏi suy nghĩ chi cho lao tâm khổ tứ. Nhưng nếu chưa chuyển kịp, hay với số đất nông nghiệp còn lại, ta giúp nông dân chuyển chúng thành những trại chăn nuôi tiên tiến và nhà vườn lồng kính, trồng những loại rau quả đủ yêu cầu y tế cho 10 triệu người tiêu dùng thành phố.

Khi những vùng đất canh tác theo khoa học tiên tiến sản xuất những sản phẩm tươi sống, hợp vệ sinh, người tiêu dùng không phải đắn đo khi cầm một bó rau, một vài quả trái cây, hay ký thịt…giữa chợ, không nghĩ ngợi có những chất gì trong đó, ăn vào có bệnh tật gì không.

Sài Gòn không phải lo lắng an toàn thực phẩm, thịt giết mổ từ gia cầm, gia súc, rau củ quả , không phải nhập về mà không thể kiểm tra nguồn gốc, chất lượng, đang tràn lan, không những ở chợ mà khắp các con phố, lúc nào cũng có, thượng vàng hạ cám, được quảng cáo the thé đinh tai.

Nước nông nghiệp như ta, (Sài Gòn có thể là đầu tàu về mảng này) sản phẩm chế biến từ nông phẩm nhằm gia tăng giá trị không có, hay có nhưng không nhiều, không đa dạng, không chiếm lĩnh thị trường 90 triệu dân cũng là điều đáng suy nghĩ.

Kế đến là vấn đề kẹt xe. Đây là vấn nạn lớn khó có lời giải tức thì, nhưng không hẳn không khắc phục được. Có 2 nguyên lý giải quyết vấn nạn: đường "nhiều" hơn xe(nói nôm na cho ý: đường "đủ" cho xe) hoặc xe "ít" hơn đường (xe đủ chạy trên đường).

Có  ba loại giao thông chính của thành phố: xe máy, xe hơi, và xe buýt.
Đường có đủ xe đi không? Đang mở rộng, thêm metro sắp hoàn thành, liệu có đáp ứng đủ cho đi lại và vận chuyển không? Chắc chắn là không.
Vậy xe phải ít hơn đường (tôi nói nôm na, nghĩa là số lượng xe không đủ đường để đi nên gây kẹt xe), và làm sao cho chúng ít lại, hay ngưng "đẻ" thêm, có đủ chỗ lưu thông nhanh chóng, thông thoáng, không nhích từng mét, khói bụi ngút ngàn.

Phải có lựa chọn ưu tiên trong 3 phương tiện như tôi nói. Vậy, ưu tiên cho ông nào? Ông xe máy, ông xe con (xe riêng,taxi, grab…) hay ông xe buýt (ở đây gọi rộng ra phương tiện giao thông công cộng)? Không thấy có giải pháp nào cho 3 lựa chọn trên, hay có mà tôi  không biết. Cho cả 3 ông "trăm hoa đua nở” thì 30 năm nữa Sài Gòn sẽ thành kho chứa…xe, phục vụ cho khảo cổ học.

Cách đây chừng hơn 20 năm có nghe bàn đến số lượng xe máy, xe hơi khi đó ít, cần sản xuất thế nào không trở nên quá nhiều, đường sá không đủ cho chúng lưu thông.  Những vị có ý kiến về “quota” này có lẽ đang đâu đó uống nước trà an hưởng tuổi hưu. Có ai biết họ có ý tưởng sáng suốt, nếu áp dụng ngay lúc đó, xe công cộng giờ không phải nhích từng chút, nhường chỗ cho những chiếc xe 2 bánh len lỏi và nhấn còi inh ỏi hối thúc người đi trước, và xe buýt sẽ không phải ghi cái câu “khúm núm” phía sau “xin lỗi đã gây phiền hà khi vào ra trạm đón khách”. Những trạm xe buýt công cộng chỉ có những người yếu thế nhất xã hội thành phố chọn lựa để đi. Tôi có cảm giác họ ngồi chờ xe như những hành khất chứ không phải hành khách.
Ở Singapore chúng ta sẽ thấy các bảng chỉ dẫn trên đường đều ưu tiên cho xe buýt. Tôi thấy họ vẽ rất nhiều chỗ dành riêng xe buýt ra vào, các xe khác không được lại gần nơi họ đỗ hay đón khách.
Xe buýt là phương tiện vận chuyển văn minh, thuận tiện, chở được nhiều, đến khi nào sẽ là lựa chọn ưu tiên của thành phố, hay các ông xe con và xe máy thi đua tham gia giao thông, thi đua nhả khói, thi đua phóng lên lề đường “dông” tới trước, cho mấy con “trâu chậm uống nước đục” phía sau?
Còn làm thế nào để xe buýt dần dần trở thành phương tiện chính của thành phố không phải thuộc khả năng của một công dân hưu trí như tôi; hàng trăm, hàng ngàn những tiến sĩ, kỹ sư trong guồng máy thành phố, là niềm kỳ vọng của người dân hơn chục triệu, họ mới là người quyết định.
Ngoài đường bộ, thành phố còn rất nhiều kinh, rạch.
Tại sao không phát triển đường thủy, phục vụ cho đi lại, nếu bất tiện thì phục vụ cho vận chuyển lớn, hiện có thấy nhưng không nhiều.
"Xe buýt đường sông" từ Thủ Đức về bến Bạch Đằng nhiều người đi, hình như du lịch là chính.
Tại sao thành phố không chú ý phương tiện đường thủy?
Không ưu đãi cho những người tham gia kinh doanh thì cũng không nên đặt dạng BOT (tôi có đọc báo thấy đoạn kinh nào không nhớ kỹ, người nạo vét phục vụ đi lại được quyền đặt trạm thu phí).
Ai tham gia mở mang giao thông đường thủy cần có chế độ ưu đãi, ngang ngang hay sem sém ông đặc khu thì hay biết mấy.
Sau hết là trật tự đô thị.
Cái này không cần chi ngân sách lớn, chỉ cần một vài cái văn thư, và một số nhân viên công lực là làm được.
Hạn chế người quảng cáo bán hàng dùng loa phóng thanh nhỏ mà công suất lớn.
Rao hoài khan tiếng, thông cảm, nhưng rao mà làm người khác đinh tai nhức óc thì không chấp nhận được. Anh muốn bán được hàng tôi cũng muốn được yên tĩnh.
“Nạn nhân âm thanh” nhiều gấp ngàn, hay trăm ngàn "tác giả" phát ra âm thanh, chẳng có ai đứng ra phân giải sự bất công này, hay quý cán bộ đi làm ở thành phố mỗi ngày ngồi trong xe kín cửa, máy lạnh kêu xè xè, không nghe được âm thanh hỗn loạn trên các đường phố?
Mỗi sáng âm thanh cái loa phường đã…đầy lỗ tai, cả ngày nhét thêm âm thanh đường phố, hỏi sao người thành phố không nổi quạu khi lỡ chạy xe va quẹt nhau?
Biết đâu âm thanh quá nhiều, quá lớn, mỗi ngày đã góp phần không nhỏ gây rối loạn thần kinh cho trẻ con trong tương lai, khi còn nhỏ chúng luôn cần yên lặng?
Và những thùng chứa rác.
Cả thành phố Hồ Chí Minh, "vĩ đại" còn hơn thành phố trung tâm Singapore, quý vị có thấy những thùng chứa rác nhiều màu sắc như họ hay không?
Rác vất bừa bãi, đeo những túi to trên trụ điện, hay bỏ trước nhà cả phố chờ được lấy, quang cảnh và mùi hôi thúi thật chả ra làm sao.
Và quan trọng là mấy ông…cò.
Ở Hà Nội xưa trước 1945, nhà văn Tô Hoài kể, dân chúng rất sợ mấy ông cò, tức cảnh sát. Ai đi tiểu, hay thấy vắng mà ị bậy, bắt được bị phạt rất nặng.
Các con phố đều có một hay hai ông cò đạp xe nhong nhong, một tu huýt, một xắc cốt (đảy) chứa biên lai phạt tiền.
Tô Hoài tự hỏi có phải nhờ vậy mà Hà Nôi duy trì và nổi tiếng là thành phố thanh lịch chăng.
Tôi ủng hộ mấy ông cò, ý, không phải, mấy bác cảnh sát làm nhiệm vụ, phạt thật nghiêm những ai không tôn trọng quy tắc vệ sinh đô thị, cho hưởng 20 phần trăm trên số tiền thu được.
Biết đâu cư dân sợ mất tiền, tệ nạn vất rác, tè bậy, làm các việc ảnh hưởng mỹ quan, trật tự đô thị, kể cả gây tiếng ồn sẽ bớt đi, chấm dứt, giúp thành phố giựt thêm cái danh hiệu “Sài Gòn thanh lịch”.
Và người dân không được châm biếm mấy bác nhân viên trật tự đô thị như nhà thơ trào phúng Tú Xương thời xưa nghe:
Hà Nam danh giá nhất ông cò
Trông thấy ai ai chẳng dám ho
…….
Ví phỏng đi "hia" (ỵ) may vớ được
Phen này ắt hẳn kiếm ăn to.

1gxY1bMg8dSexkHqHY5XCrya2m0yCuwZ5tD5Mx48DefE

Xem thêm

PHIẾM LUẬN VỀ YÊU NƯỚC

(Nhân xem mấy bức ảnh về cờ nước sơn trên mái nhà chụp bằng flycam)

“Yêu nước là tình cảm thiêng liêng, cao quý không một thứ tình cảm nào có thể sánh bằng. Yêu cha yêu mẹ, yêu thầy yêu cô, yêu bạn yêu bè, yêu quê cha đất tổ, thậm chí “tử vì đạo” cũng không thể sánh được với lòng yêu nước”.

Tôi đọc tình cờ câu này đâu đó không nhớ rõ. Định nghĩa yêu nước là tình cảm thiêng liêng, cao quý nghe thuận tai nhưng khi nói “không một thứ tình cảm nào có thể sánh bằng” thì tôi thấy có gì đó chưa thuận tai, không dám nói là không đúng.

Tình cảm là lẽ tự nhiên trong con người, có hay không có, và tình cảm thì không cân đong đo đếm, do đó không thể nói tình cảm này to tình cảm kia bé, bằng cách so sánh.

Tình cảm (yêu hay ghét) là một chọn lựa từ sự tự do, tự nguyện. Không ai bảo tôi phải ghét người này yêu người kia nếu tôi không muốn. Không ai bảo tôi phải yêu nước 99 % và yêu mình 1%, phải hy sinh để bảo vệ nước, nước sẽ mất vì không có ai yêu nước. Tình cảm yêu nước, do đó, phải giữ vị trí “thống soái” hơn các tình cảm khác? (Trật đường rầy 1 chút, Do Thái sống lưu vong gần hai nghìn năm, họ mất nước vì không ai yêu nước?)

Tình cảm dành cho cha mẹ không giống tình cảm dành cho thầy cô, càng không giống tình cảm dành cho bạn bè. Mỗi tình cảm có những sắc thái và biểu hiện riêng. Có một tình cảm “bao trùm” lên các tình cảm khác thì cũng khó nghĩ dù đó là tình yêu nước, thường gọi là ái quốc.

Ái quốc, yêu nước, là một tình cảm thật ra không giống những tình cảm khác nhưng cũng là một tình cảm, một tình yêu, nó cũng cần thể hiện cụ thể, biểu hiện cụ thể, không thể mơ hồ, trừu tượng nhưng không vì thế mà cân đo nó được.

Yêu nước có nghĩa là yêu cái gì cụ thể, làm cái gì cụ thể, không thế thì đâu có khẩu hiệu: “đóng thuế là yêu nước"? Tình yêu nước kiểu này cao hơn hẳn hay bao trùm hẳn thì ai đóng thuế nhiều sẽ yêu nước nhiều? Như vậy, ông ngoại quốc Samsung sẽ chiếm đầu bảng yêu nước.

Yêu nước là tình cảm xuất phát từ tình yêu cha mẹ, anh em, xóm giềng, xóm làng, bờ tre, con sông khi bé ta hay tắm mát…cho đến quê hương ta ở nói chung. Một tình yêu cụ thể.

Một người tham gia cách mạng trước đây lúc 18 tuổi cho đến khi trên 70, khi tôi hỏi lý do vì sao ông chọn lấy hiểm nguy, chọn lấy cái chết, không ở lại vùng “Mỹ, Ngụy” để tránh đạn, tránh bom, ông trả lời “tôi đi theo cách mạng vì cha tôi trước theo Việt Minh bị Pháp bắn chết. Mỹ thế chân Pháp, chúng cũng sẽ làm như thế đối với tôi. Tôi phải cầm súng chống Mỹ”.

Thời chiến tranh, tôi có người anh rể hoạt động cơ sở “cách mạng” trong lòng chế độ “quốc gia”, một tình huống cực kỳ nguy hiểm; ông rất giàu có, con ông ở Sài Gòn, học hành giỏi giang, sau này thành đạt, có người bác sĩ, dược sĩ, có người tiến sĩ, lý do yêu nước sâu xa… là vì vợ ông, tức chị ruột tôi, trước 1954 bị Tây giết khi đang mang thai gần ngày sinh nở cùng một lần với mẹ và em gái ông. Ông yêu chị tôi, yêu gia đình ông, do đó ông mới theo “cách mạng”, rồi mới dẫn đến yêu nước, dù đã trả giá bằng bản thân bị tù đày, tra tấn.

Rõ ràng, không phải vị cán bộ này, hay anh rể tôi, lúc đó được loa phường tuyên truyền lòng yêu nước, hay có một lòng yêu nước nồng nàn đang ấp ủ; ông đã yêu người cha của mình trước tiên cũng như anh tôi, ông yêu người vợ của ông trước tiên; người thì thể hiện tình cảm của mình với cha, người thì với vợ, bị bọn thực dân giết chết, trước khi họ thể hiện lòng yêu nước. Chưa có thống kê khoa học nói về lý do đầu tiên và chính yếu thúc đẩy nhiều người chấp nhận hiểm nguy đi theo "cách mạng", nhưng tôi có thể suy đoán họ yêu cha mẹ, gia đình, yêu xóm giềng, yêu làng xã, yêu quê hương họ ở, họ sẵn sàng xả thân để bảo vệ những cái đó, để tất cả con người và nơi chốn họ ở được bình yên, không bị giày xéo bởi quân xâm lược và chúng ta gọi đó là lòng yêu nước.

Yêu nước xuất phát từ yêu một cái gì đó cụ thể, không thể yêu nước trừu tượng.

Chúng ta nghe câu chuyện về hai nhân vật của Quốc Dân đảng: Nguyễn Thái Học và Nguyễn Thị Giang. Vị thủ lĩnh đẹp trai này bị đưa lên đoạn đầu đài, trước sự chứng kiến (nhờ ngụy trang) của người yêu, cũng là người vợ, nỗi đau đớn pha lẫn căm thù trong lòng cô gái xinh đẹp tuổi đôi mươi này ngút ngàn, chất ngất. Người ta hy vọng sau đó, vị nữ chiến sĩ kiên cường trẻ tuổi này sẽ tiếp tục con đường chống Pháp, để báo thù cho cái chết của chồng và các đồng chí, thể hiện lòng yêu nước vô bờ bến của mình.

Không, bà đã quyên sinh sau khi viết hai bức thư tuyệt mệnh gởi cho cha mẹ mình và cha mẹ chồng, bằng chính khẩu súng lục của Nguyễn Thái Học, trước khi biết bị bắt, đã trao cho. Bà yêu nước hay bà yêu chồng?

Chúng ta không thể kết luận hồ đồ bà chỉ yêu chồng mà không yêu nước. Bà vì nước, và có thể, vì chồng mà yêu nước. Phận nước nổi trôi cùng số phận mỗi con người Việt Nam. Bà là người yêu nước. Tình cảm dành cho chồng của bà ngang hay thấp hơn tình cảm dành cho quê hương nếu người ta có thể “đo đếm” như câu nói ở đầu bài?Tình cảm về chồng, về tổ quốc đều trân quý như nhau, không thể kết luận yêu nước phải bao trùm lên tất cả các tình yêu khác.

Phan Châu Trinh với chủ trương bất bạo động (trong khi có những người thích chủ trương bạo động) có yêu nước không? Tôi hỏi ngây ngô quá?

Phan Châu Trinh yêu nước theo cách của cụ. Cụ yêu nước nhưng không thể hiện lòng yêu nước đó bằng bạo động. “Bất vọng ngoại, vọng ngoại tắc ngu; bất bạo động, bạo động tắc tử”. (Xin nôm na: không vọng ngoại, vọng ngoại tất ngu; không bạo động, bạo động tất tử).

Chọn lựa bất bạo động của chí sĩ trong đấu tranh giành lại độc lập cho đất nước không thể bảo đó là lựa chọn…không đúng đắn, thiếu thức thời. Nếu đọc kỹ lịch sử phong trào chống sưu thuế, dưới tác động của cụ và các đồng chí, phát xuất từ huyện Đại Lộc (quê tôi - theo Lịch sử Quảng Nam của Nguyễn Q. Thắng) dấy lên và lan ra nhanh chóng khắp cả miền Trung, chúng ta thấy sức mạnh của bất bạo động mãnh liệt vô cùng, khi đoàn chống sưu thuế đi đến đâu, dân chúng ùn ùn kéo theo đó, như thác lũ (bây giờ gọi là biểu tình), chính quyền thực dân súng ống đầy mình và họ không dám đàn áp bằng vũ lực. Giả sử phong trào này xảy ra ở Thiên An Môn, hàng chục vạn người bị giết chứ không phải mấy ngàn như năm 1989. Tây bó tay, sau đó mới “bắt nguội” những người cầm đầu.

Đấu tranh bất bạo động này người Ấn áp dụng theo thánh Gandhi có thể xảy ra sau Phan Châu Trinh áp dụng ở Việt Nam.

Tôi đọc sử Quảng Nam và phát hiện ra một chi tiết tôi cũng ngạc nhiên mà nhiều người chưa biết: cha cụ Phan Châu Trinh bị giết dưới tay nhà lãnh tụ phong trào Cần Vương, ông Nguyễn Duy Hiệu, do một sự nhầm lẫn có nguồn tin báo ông theo…Tây.

Chí sĩ Phan Châu Trinh vĩ đại trong những người vĩ đại ở chỗ: không lấy cái chết của cha làm thù hận, quay lại chống những người đã giết cha ông;  và qua cái chết này của cha, Phan Châu Trinh (theo nhận định của riêng tôi) biết đâu đã chọn bất bạo động là phương pháp đấu tranh chống Pháp và rất tiếc cho lịch sử, đấu tranh bất bạo động của cụ không kéo dài được lâu vì cụ sớm qua đời, không người kế tục phương pháp này, và biết đâu, nếu còn sống thêm 10 năm, cụ cũng sẽ thành công như Gandhi, từng sách động biểu tình, và nhất là nhờ tuyệt thực non một tháng, đã giành lại độc lập cho Ấn Độ.

Và tiếng Anh, tiếng của Đế Quốc sau đó được dùng làm ngôn ngữ chính thức của đất nước hơn 1,4 tỷ dân với hơn mấy trăm ngôn ngữ, một lối vận dụng khôn ngoan, về bản chất, không khác chi chủ trương của Phan Châu Trinh “ỷ Pháp cầu tiến”, đã bị một số người lên án, họ cho rằng cụ muốn thỏa hiệp với Pháp.

Cụ Phan Châu Trinh yêu nước và sách lược bất bạo động, cũng là một cách yêu nước, nếu được vận dụng tốt hơn, được nhiều người ủng hộ hơn thời đó, nước Việt Nam biết đâu đã không hy sinh hàng triệu người cho 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ?

Cái chết của người cha không ảnh hưởng, không tác động đến lòng yêu nước, đến quyết định chọn lựa đấu tranh bất bạo động đối với giặc Pháp của Phan Châu Trinh hay sao?

Mọi tình yêu dành cho: cha mẹ, anh em, vợ chồng, bè bạn, cho mọi người thân và tình yêu dành cho quê hương ta gọi là tình yêu nước đều có những giá trị nền tảng riêng và không nên mang ra so sánh tình cảm nào cao, tình cảm nào thấp, như một vật chất cụ thể, có nặng có nhẹ.

Tôi đoan chắc người yêu nước là người yêu mình, yêu gia đình trước tiên. Mình được yêu nghĩa là chăm bồi bổ sức khỏe, gia đình an tâm tiễn con lên đường, hun đúc thêm tinh thần yêu nước. Đau ốm, còi cọc, bước khỏi cửa thì lo nghĩ ai phụng dưỡng mẹ cha, làm sao thanh niên cầm nổi súng mà đánh giặc  nếu chúng bất ngờ tấn công trước?

Xem thêm

KÍNH THƯA CÁC NGÕ HẺM hay bệnh sĩ nguy hiểm hơn bệnh tim.

Ai mới đến Sài Gòn tìm nhà, các ngõ hẻm là nỗi kinh hoàng nếu nhà cần đến nằm sâu, hàng năm bảy lần “quẹo “, có khi chưa tìm ra. Hẻm chồng hẻm, trước 75, dân chúng có số nhà luôn luôn gọi xuyệt (gạch xéo, sur, tiếng Pháp). Ví dụ: 28/18/8 = 28 xuyệt 18 xuyệt 8 . Có nghĩa nhà này nằm ở con hẻm thứ ba.

Cũng sau 1975, khi dự hội nghị, khán giả nghe gì nhiều nhất: kính thưa.  Kính thưa các vị tai to mặt lớn có mặt trong hội trường. Kính thưa thiếu sẽ gặp phiền toái, nếu có chức sắc nào đó quên nêu tên, nghĩa là không được kính thưa. Có câu chuyện vui. Ở Nam bộ, trong cuộc họp, anh em ở đây khá thân mật, gọi nhau bằng thứ bậc gia đình: kính thưa anh Hai (một anh hai), kính thưa hai anh Ba, kính thưa ba anh Tư, kính thưa bốn anh Năm, và kính thưa năm anh Sáu...nếu có quá nhiều vị cùng thứ tự khi ra đời.

Do đó, thành ngữ “kính thưa các ngõ hẻm”, có nghĩa là quá nhiều, khi có anh dân Nam bộ than phiền cái gì đó...họ thấy “đủ thứ trên đời”.

Hiếu danh, có người còn gọi hơi nặng, háo danh, là đặc tính không phải bây giờ mới có. Ngày xưa, ở nông thôn phong kiến, làm chức hương, chức xã, là vinh dự, cả khi không còn làm. Nếu là lý trưởng (ấp trưởng) người làng sẽ gọi ông Xã, nếu tên Xệ, sẽ là ông Xã Xệ. Các vị đỗ đạt cao: Tú tài, cử nhân, cả đời cái danh ấy theo họ, cho đến chết vẫn còn. Tú Xương (nhà thơ); cử Nhu (trong bài: Giám khảo khoa này bác cử Nhu/ Thật là vừa dốt lại vừa ngu/ Văn chương nào phải là đơn thuốc/ Chớ có khuyên xằng, chết bỏ bu).

Bây giờ, cái danh ấy còn tuyên xưng dữ dội hơn. Bằng thạc sĩ, tiến sĩ chứng nhận trình độ người có nó về môn học, ngành học. Nó không phải là chức tước. Có ông huyện trưởng ghi bảng danh để trên bàn làm việc: thạc sĩ chủ tịch huyện Nguyễn (chi đó).

Có một vị, lúc còn sống, khi chưa lên chủ tịch nước, mới còn là bộ trưởng, trong cuộc tiếp đón ông, người ta trương tấm phông to: “Chào mừng ủy viên bộ chính trị, giáo sư tiến sĩ bộ trưởng bộ...”

Có lẽ người được chào đón không để ý lắm câu ca tụng nhưng người dựng tấm phông ấy rất lấy làm hãnh diện.

Công lao đóng góp cho xã hội là cái cần vinh danh không phải tước vị. Chính vì nặng tước vị, chúng ta thấy nhiều người bị cách “cái chức không còn “ của ai đó bị kỷ luật. Cách cái “nguyên”, cách cái “cựu “ không hợp lý: không khác Trump bị đàn hặc...truất phế, khi ông không còn làm tổng thống, ở Mỹ.

Sĩ diện ăn sâu trong huyết quản người VN. Nhà có hai nơi quan trọng nhất: bếp và cầu tiêu, nếu ở Mỹ. Ở VN, quan trọng nhất, đó là phòng khách. Cái căn phòng ít sử dụng nhất nhưng được trang bị sang trọng nhất, hoành tráng nhất. Một ngày, tiếp khách bao nhiêu người, bao nhiêu lần, trong khi chỗ ăn, chỗ ị ngày nào cũng sử dụng.

Cái bệnh sĩ ấy còn ăn sâu trong lãnh vực giáo dục. Danh hiệu thi đua, xếp hạng giỏi dở, trường đạt chuẩn thấp cao ...là quan tâm hàng đầu, trong khi chất lượng giáo dục: thành quả đào tạo một học sinh, một sinh viên có ra đời tự nuôi sống mình, còn là vấn nạn.

Bệnh sĩ có mặt nhiều nơi, nhưng giáo dục phải là nơi cần loại bỏ nó trước nhất. Khi giáo dục có tính nhân bản, dân tộc và khai phóng, bộ máy cái này sẽ sản sinh ra tất cả thành quả khác cho xã hội, thành quả trồng người có nhân cách, có trí tuệ, có độc lập tư duy.

Nhiều người gặp nhau, không nói chuyện thiết thân, chỉ bô bô...bác tôi, chú tôi, bà con tôi...làm chức nọ chức kia. Thậm chí còn khoe cả người của huyện "tôi", hay tỉnh tôi làm đến ủy viên trung ương.

Họ làm chứ “tôi” có làm đâu mà nổ? Hay bô bô như thế để khẳng định mình...đẳng cấp?

Bệnh sĩ chết trước bệnh tim, không chừng.

1N2c7sbGfkVgR-mfP2KBr8-Gde6eRUxHWQYWicrcDv2o

Xem thêm

VẨN VƠ THỜI DỊCH BỆNH

Nhiều người lẫn lộn phong tỏa (lockdown) với giãn cách. Chính phủ rất khéo léo sử dụng cái tên chỉ thị 15 và chỉ thị 16 để phân biệt cấp độ “nghiêm ngặt” áp dụng với xã hội trong thời gian đối phó dịch bệnh.

Có hai luồng suy nghĩ hiện nay: phong tỏa xã hội và sống chung với lũ (vì corona sẽ không biến mất khỏi mặt đất như đậu mùa). Cái nào cũng có cái hay riêng. Với điều kiện y tế hiện nay, cơ sở chữa trị và vắc xin thiếu, phong tỏa là lựa chọn bất đắc dĩ và phải làm.

Sống chung với lũ sẽ chẳng áp dụng được: lý do, chả có lãnh đạo nào dám “đánh cược” sự nghiệp chính trị của mình với quyết định táo bạo ấy như thủ tướng nước Anh mới đây khi chủng biến thể delta đang ghé thăm Vương quốc.

Phong tỏa sẽ làm cho hoạt động xã hội ngưng trệ. Xã hội tiến bộ là xã hội có hoạt động nhộn nhịp, cả ngày lẫn đêm. Nơi nào mang lại của cải xã hội nhiều nhất là nơi đó hoạt động ồn ào liên tục nhất. Sài Gòn là một ví dụ. Phong tỏa gây thiệt hại có đo đếm được ở thành phố năng động nhất nước này? Không thể đo đếm được. Sau 14 ngày nữa, nếu dịch không giảm, liệu có vài đợt 14 ngày nữa không? Chẳng thánh nào nói trước. “Thi đua 15 ngày nữa hết F0” là lời nói biểu hiện quyết tâm, không phải lời nói chín chắn và khiêm cung.

Tôi trải qua 90 ngày sống trong tình trạng vừa giãn cách vừa phong tỏa ở miền Trung. Dân Sài Gòn sẽ trải qua những trải nghiệm mà tôi đã trải qua.

Dịch bệnh làm con người xa cách nhau. Cha mẹ sẽ không đến thăm con, thăm cháu và con cháu cũng không dám đến an ủi hỏi han ông bà cha mẹ. Tất cả phải tuân thủ “gia đình cách ly gia đình, xã phường cách ly xã phường”. Lẽ đáng, những lúc “hoạn nạn” gia đình phải là chỗ dựa cho nhau. Đằng này không. Phần ai nấy lo lấy thân. Ai cũng có thể là F0, nghĩa là, ai cũng có thể gieo mối “hiểm họa” cho nhau. Vậy nên, mọi người đều phải “ ái nhi viễn chi”.

Con người không còn giữ mối thân tình như trước. Cha mẹ có thể là “kẻ địch” của con nếu họ mang mầm bệnh đến cho ngườihọ rứt ruột sinh ra. Chưa kể nếu cha chết vì covid chưa chắc con tận mặt cầm tay người thân giờ phút cuối.  “Ra xe tiễn cha đi. Chưa bao giờ buồn thế. Trời mùa đông cô-vi, suốt đời làm chia ly. (*)

Xem thêm

SÀI GÒN KHÔNG THỂ GIỐNG CÁC TỈNH

VNExpress có bức ảnh chụp Gò Vấp ứ đọng hàng ngàn người chờ xét giấy thông hành covid trên một con phố dài. Người ken dày người, xe ken dày xe. Corona sẽ đi đâu? Người chờ soát giấy và người kiểm tra giấy, cả hai đều lo lắng không khác nhau: làm sao cho mau chóng lưu thông.

Sài Gòn là đô thị hình thành rất sớm. Hệ thống giao thông chằng chịt nhất Việt Nam. Tôi có mặt ở Sài Gòn từ năm 1972. Cho đến nay, tôi vẫn thường hay hỏi đường đi. Tôi có thể ví đường lớn là động mạch, đường nhỏ là tĩnh mạch, đường hẻm (ngõ, ngách) là mao mạch. Sài Gòn sống nhờ có nhiều mạch máu.

Sài Gòn cũng là nơi hội tụ của người từ Bắc, từ Trung, và từ các tỉnh miền Nam. Vì sao người ta không ra thủ đô Hà Nội hay thành phố Đà Nẵng để sinh sống mà lại vào Sài Gòn? Tôi không nói Sài Gòn bao dung và rộng mở. Sài Gòn là nơi người giàu nhất và người nghèo nhất có thể sống nhờ nó.

Người nghèo thành phố và người nhập cư chiếm gần như áp đảo số dân thực sự của Sài Gòn. Thời dịch bệnh phải phong tỏa, người có ăn ngồi nhà vẫn không đói nhưng người nghèo không ra khỏi nhà sẽ đói. Các tổ chức tư nhân, các cá nhân từ thiện không đủ sức cưu mang họ. Ra đường là lẽ sống đối với họ dù cho ra đường không theo quy định là phạm luật. Không có người nghèo nào gan dạ ra đường để bị phạt tiền (ngoại trừ các người chạy bộ, đạp xe có thói quen tập thể dục từ lâu).

Có người nói dân Sài Gòn không ý thức “giãn cách” bằng dân các tỉnh, thành phố từng cách ly, từng phong tỏa chống dịch. Không. Họ rất ý thức nên mới đứng chờ ở chốt kiểm soát. Nếu vô ý thức, họ sẽ đi vào các ngõ hẻm để tránh kiểm soát. Sài Gòn có hàng vạn đường hẻm. Có đủ bảo vệ để chốt chặn hay không?

Nếu không linh hoạt biện pháp chống dịch với Sài Gòn, khó mà ngăn tình trạng phá vỡ quy định giãn cách của chính phủ, như qua bức ảnh. Và, tôi có thể ví, nếu chặn được các mạch máu của cơ thể thì mới có thể ngăn được người ra đường ở Sài Gòn. Nên lưu ý, chỉ người nghèo mới ra đường. Họ ra đường để đi tìm miếng cơm trong thời buổi khó khăn dịch bịnh này.

1Fds8ODLaU2ctaHtoCw1BA8z6k-cXbomWNnLoODAyWlw

Xem thêm

CÁCH LY TẠI NHÀ VÀ CÁCH LY TẬP TRUNG: Cái nào nhân văn hơn?

Năm ngoái, VN nổi tiếng thế giới nhờ chống dịch. Vị trí xếp hạng thuộc top ten các nước. Nay, Nikkei xếp VN chống dịch chót bảng. Vì sao?

Đặc điểm ban đầu COVID ít lây lan. Phong tỏa, khoanh vùng, cách ly, truy xét nguồn lây: rất thành công. Ngày nay, biến chủng Delta còn hơn ma quỷ. Chỗ nào cũng có mặt nó. Nước có tốc độ chặn dịch khá hiệu quả như Mỹ cũng ngắc ngư vì biến thể mới, huống hồ Việt Nam.

Biện pháp chống dịch cũ có hiệu quả cho tình huống mới, không ai có câu trả lời chắc chắn. Mọi thứ ngổn ngang phía trước. Sài Gòn áp dụng biện pháp chống dịch phải nói là quyết liệt nhất nước, nghiêm ngặt nhất từ trước tới nay. Số F0 có giảm đi theo sự nghiêm ngặt, quyết liệt hay không?

Một trong các biện pháp ngăn chặn dịch là cách ly. Liệu nhà nước có đủ sức, đủ chỗ, để cách ly tập trung số F0 không dừng mỗi ngày? Cách ly 10 F0 cần bao nhiêu người đứng ra tổ chức? 1000 rồi 10.000 người sẽ cần bao nhiêu? Nào chỗ ở, chỗ ăn, chỗ sinh hoạt, nào phải theo dõi sức khỏe của mỗi F0. Một gánh nặng nhà nước phải è vai ra vác. Và nhà nước sẽ vác đến bao giờ khi phải “sống chung với dịch”?

Cách ly để dịch không lây. Phong tỏa để xét nghiệm đại trà. Tại sao lại phải nhốt chung những người “nghi F0” vào một chỗ để sàng lọc lại bằng CT-PCR? Tôi từng chứng kiến mỗi ngày, nơi cách ly trung chuyển, những người dương tính qua test nhanh ở phường (khu đỏ) lại âm tính, hàng chục người trả về nhà do kết quả xét nghiệm PCR>30. Vậy, có bao nhiêu người “dương tính giả” trở thành dương tính thiệt vì chung đụng mấy ngày với “F0 thứ thiệt” để chờ xét nghiệm chính thức? Tôi chưa nói tới điều kiện sinh hoạt cách ly tập trung. Tất cả địa phương tổ chức cách ly đều có đủ cơ sở cho sinh hoạt của hằng mấy trăm người, già có, trẻ có, người khỏe mạnh , người thể trạng gầy yếu? Có tuân thủ đúng giãn cách theo quy định cho số người lên đến mấy trăm, có nơi cả ngàn? Ở Bình Dương các F0 tập trung giành giật thức ăn, hình ảnh khá đau lòng.

Khi người lập ra chính sách (ở đây là cách ly tập trung) không nằm trong nhóm F0, họ khó hình dung ra đủ nỗi nhọc nhằn và phức tạp của cuộc sống “cách ly tập trung”.

Trong một gia đình, thành viên tuần tự vào khu cách ly theo thời gian phát hiện dương tính ở phường. Cha có thể ở một nơi. Mẹ ở một chỗ. Có gia đình cách ly gần hết chỉ còn một hai con nhỏ không dương tính cũng phải đi theo. Ở nhà ai chăm? Tôi từng gặp một người mẹ không nhiễm COVID phải đi theo “nuôi” người con 5 tuổi dương tính. Liệu sau một thời gian, người mẹ có thoát khỏi COVID khi phải ở chung với những người đã nhiễm? Cũng có người mẹ trẻ phải để con còn đang bú ở nhà cho bà ngoại vì gia đình chỉ một mình chị dương tính đi cách ly. Mỗi ngày chị phải nặn bỏ sữa trong khi đứa con ở nhà khát sữa! Sau một ngày nhớ con, chị quyết định gọi chồng ôm con vào cho chị. Đứa bé sống với mẹ dương tính, không rõ sẽ thế nào.

COVID khủng khiếp không phải ở chỗ gây chết người (ung thư, tim mạch, tai nạn giao thông…không gây chết người nhiều hơn ư?). Nó khủng khiếp ở chỗ huỷ hoại tinh thần con người khi phải xa cách nhau, phải ly tán nhau trong cơn hoạn nạn, và người thân yêu ruột thịt xem nhau như…địch. Bất cứ ai cũng có thể mang đến nguồn lây cho người khác.

Cách ly tập trung vừa là gánh nặng cho nhà nước vừa là gánh nặng cho gia đình người bị cách ly. Sinh hoạt hằng ngày trong gia đình dù trong mùa dịch vẫn tạm ổn: liệu cơm gắp mắm cho quá cơn bĩ cực. Cả một gia đình F0 ly tán trong các khu cách ly, sinh hoạt thiếu thốn, lạ chỗ ngủ nghỉ, thể xác, tinh thần của họ có còn đủ sức để đối phó con vi rút mỗi ngày tấn công cơ thể? Khi đi cách ly, họ có dụng cụ để nấu nước xông mỗi ngày? Cúm trong người của họ tự do phát tán qua các cơn ho cho người khác, kẻ có tải lượng vi rút nhiều không nhiễm thêm cho người có tải lượng vi rút ít? Không ai chắc chắn sống chín mười người trong một căn nhà tập trung mà không lây bịnh cho nhau, ngoài COVID.

Ở nhà và ở cách ly, nơi nào có thể hỗ trợ người nhiễm chống lại dịch bịnh tốt hơn?

Ăn uống không đúng giờ thường lệ như ở nhà. Ăn những món ăn “tập thể” ( hàng ngàn suất cơm như nhau). Không có điều kiện ăn những thứ có ích để nâng đỡ cơ thể. Tôi chứng kiến gần phân nửa số người trong phòng lúc tôi cách ly, cả ở bịnh viện dã chiến, không ăn hết nửa phần cơm được cấp. Không phải cơm thiếu dinh dưỡng nhưng họ nói không hợp khẩu vị, không ăn nổi. Không ăn nổi lấy sức đâu mà đương đầu với vi rút, chưa kể lúc đói thì chưa thấy cơm (hàng ngàn người, phục vụ đúng giờ không xuể) và lúc no thì cơm đã tới. Bạn có muốn ăn canh cũng không có. Bạn muốn xin thêm một nửa trái ớt cũng không được. Tôi thích ăn ớt. Có bữa phần ớt của tôi chưa tới 1/4 quả. Tôi phải liếm nó mỗi lần đưa cơm vào miệng. Nhai “mụn” ớt kia thì cả bữa cơm vứt đi hay sao? Tôi có sữa Ensure mang theo. Những người khó khăn hơn thì sao?

Cách ly tập trung còn làm người ta dễ mất nguồn sống: việc làm. Thời dịch bịnh, còn làm việc qua mạng là còn may mắn và là cứu cánh cuộc sống. Hàng chục ngày cách ly, công ty, nhất là làm cho công ty nước ngoài, có ai cho bạn làm gián đoạn công việc của họ không? Thiếu người là thay ngay. COVID chưa làm khốn đốn nhưng mất việc là khốn đốn ngay.

Cách ly tập trung có lợi thế 2 thứ: “Bóc tách” F0 ra khỏi cộng đồng và xử lý bịnh nhân chuyển nặng.

Liệu cách ly F0 tại nhà, hai việc đó không giải quyết được?

Ở bịnh viện dã chiến, F0 không phải là bịnh nhân. Họ không được thăm khám từng người và nhận thuốc như trong bịnh viện. Như trong đạo công giáo, lúc rao hôn phối, vị linh mục thường dõng dạc: “Ai thấy đôi này có gì ngăn trở thì hãy tỏ ra”. Ở đây, F0 thấy có gì  trong cơ thể “thì hãy tỏ ra” bằng cách gọi điện cho bác sĩ. Sau khi ăn rồi ngủ, ngủ rồi ăn, tôi thấy F0 mừng rỡ khi có danh sách “xuất viện”. Bịnh viện “tầng 1” (dã chiến) này cũng chẳng có thuốc chữa đặc trị COVID, ngoài vitamin C hay hạ sốt, những loại thuốc ở nhà ai cũng sẵn, kể cả máy đo oxy.

Tại sao ở nhà, có trạm y tế lưu động, các F0 lại không tiếp cận tham vấn của bác sĩ mỗi khi cần? Tôi thấy điều này khả thi. Mỗi ngày cách ly ở nhà, có người qua số điện thoại này (ảnh) đều gọi hỏi thăm tôi và bảo có cần hỗ trợ gì không về súc khỏe.

Khi thấy nhà nào có điều kiện cách ly hãy tạo điều kiện cho họ cách ly. Đây là cách làm ở các nước tiến bộ. Hay là, cách ly tại nhà, không “làm đẹp “con số thi đua: Khu vực tôi không để lây nhiễm, dễ tạo thành tích, vì số F0 được “tống tiễn” tất cả vào khu cách ly?

Vấn đề nữa: cách ly tại nhà dễ lây dịch ra cộng đồng? Vì sợ như vậy, có địa phương dùng khoá khoá cổng dù người trong nhà chỉ là F1, F2. Cũng vì bảo vệ thành tích, trước đây có tỉnh từ chối nhận đồng hương về quê tránh dịch. Nếu tiếp xúc gần đều lây, tại sao trong gia đình người nhiễm dịch, người không? Nhiều người không ra khỏi nhà hàng tháng nhưng vẫn dính COVID?

Theo tôi, không nên cách ly tất cả F0. Cần phân loại. Những người già trên 65 tuổi, người bịnh nền, có thể tự nguyện đi cách ly. Không nên “hốt “ cách ly. Làm như vậy sẽ khiến người dân trốn xét nghiệm đại trà, ảnh hưởng sức khỏe chung. Hãy phát que thử cho dân,hướng dẫn họ tự xét nghiệm. Nếu dương tính, hãy hướng dẫn họ cách thức săn sóc mình, cấp thuốc cần thiết, và thường xuyên liên lạc y tế nếu có bất thường xảy ra.

Việc cách ly tập trung, nếu muốn duy trì,  cần để dân tự nguyện. Những người ở khu “ổ chuột”, kinh tế khó khăn, có thể chọn vào chỗ cách ly nếu họ muốn.

Khi nhà nước bớt “bao cấp “ cách ly tập trung, họ sẽ có nguồn lực tập trung cho việc chữa trị F0 dễ trở nặng. Việc “sống chung” với dịch bằng 5K sẽ khiến cuộc sống thời dịch bịnh “dễ thở hơn”. Khi không còn quá sợ hãi dịch lây lan, người dân, nhà nước, sẽ bình tĩnh giải quyết mọi vấn đề một cách sáng suốt hơn, thông thái hơn. Thành phố sẽ không còn là pháo đài đầy kẽm gai, đêm xuống không một bóng người, hàng chục triệu dân không ai hồi hộp, lo lắng, lo sợ “khi nào tới số mình” bị cách ly.

Sống chung với dịch giống như sống chung với lũ. Có ai dẹp lũ, có ai dẹp dịch? Có dẹp nổi không?

Khi tinh thần người dân ổn định, vững vàng, không “giặc “ nào họ phải sợ. Và khi người dân có quyền tự do trong đối phó dịch bịnh (cách ly tại nhà, tự giác hạn chế lây lan) với sự hỗ trợ y tế đầy đủ, chắc chắn Sài Gòn sẽ trở lại năng động, lấy lại sức sống như xưa. Sài Gòn khỏe, cả nước khỏe. Sài Gòn vẫn có sức sống riêng. Đừng làm “bầm dập “ Sài Gòn với quá nhiều thử nghiệm, không phải vì khoa học mà vì duy ý chí và kiêu ngạo cộng sản.

Ảnh: Cảnh giành phần ăn khu cách ly tập trung F0 Bình Dương.

10qVIehuZhRYDWT1Pf7MwkJRwnWI-0xPYZrQMtBNS6vs10qVIehuZhRYDWT1Pf7MwkJRwnWI-0xPYZrQMtBNS6vs

Xem thêm