Khi xét giấy người ra đường thời chống dịch, nhà chức trách muốn “trắc nghiệm” sự “trung thực” của công dân. Rõ ràng, xét giấy để chế tài người lợi dụng ra đường không chính đáng. Muốn biết ai vi phạm, hàng trăm, có khi hàng ngàn người cần phải được kiểm tra. Tề Thiên Đại Thánh cũng không thể giữ trật tự: tuân thủ giãn cách.
Nếu ở nước tiên tiến, người ta sẽ “kiểm tra” bất chợt, đột xuất. Em nào vi phạm sẽ bị phạt nặng. Chẳng ai phải “soát” giấy từng người. Vì sao? Nhà chức trách tin tưởng người dân. Ở các nước toàn trị, chỉ chính quyền mới đáng tin, không phải người dân.
Trước 1975, VNCH, chưa phải là chế độ “tiên tiến” nhưng họ tin tưởng người dân. Bất cứ ai xin vào làm công chức nhà nước, lý lịch không quan trọng. Người xin việc chỉ cần một giấy chứng nhận, không phải của chính quyền, mà của toà án, gọi là phiếu lý lịch số 3, nội dung chính: chứng nhận đương sự không can án, nghĩa là, chưa lần nào phạm tội (nặng hoặc nhẹ). Một người muốn vào làm cho một cơ sở của người Mỹ, họ chỉ cần “bảo lãnh” của 2 viên trung sĩ người Việt, bằng chữ ký, chứ không phải bằng con dấu của ủy ban nhân dân xã (qua lý lịch). Người ta tin vào hai con người cụ thể, mà không tin vào chính quyền.
Đây là kẽ hở và cũng là lý do, nhiều tình báo đối phương thâm nhập và leo cao trong guồng máy chính quyền. Lòng tin bị lợi dụng.
Ngày nay, mọi chứng nhận từ chính quyền mới là công nhận chính thống, chính thức, có giá trị. Bản thân công dân không đáng tin cậy nếu thiếu công nhận của chính quyền. Và đây chính là lý do cần phải có giấy đi đường trong thời phong tỏa. Ai cũng có thể là “người vi phạm”. Nếu không, cần cấp giấy, soát giấy làm gì?
Đến giai đoạn nào, người dân tự giác chấp hành luật lệ (như thời dịch bịnh), chính quyền tin tưởng tuyệt đối người dân, giấy không cần cấp, trạm kiểm soát không cần lập, mọi việc đều diễn ra theo trật tự? Cần thêm thời gian bao lâu nữa, 10 năm, 100 năm, hay 1000năm Không cần lâu như vậy. Đơn giản: Chỉ cần lòng tự trọng. Giáo dục làm được việc này.
Nhưng là giáo dục nào?
Posts
