Đó là chức danh tôi gọi một tài xế xe Grab tốt nghiệp thạc sĩ đã chở tôi đi một quãng đường ở Sài Gòn. Chức "thạc sĩ" này không oai phong bằng chức tôi thấy khi có việc vào phòng một cán bộ, ghi trên tấm bảng đặt trang trọng ở bàn làm việc: “Thạc sĩ Chủ tịch huyện…”
Thạc sĩ là một bằng cấp, không phải là một chức tước. Chính vì không nghĩ như thế, ta đang chứng kiến cảnh nhiều thầy thiếu thợ, vì ai cũng chạy theo bằng cấp và không theo thực học.
Thống kê có 215 ngàn sinh viên tốt nghiệp hằng năm không tìm được việc làm, hoặc có việc không vừa ý, như chạy xe ôm Chúng ta chì chiết ngành giáo dục, lên án họ thất bại trong việc đào tạo nhân lực có học cho đất nước nhưng không tự trách mình, những phụ huynh đã đóng góp không ít cho thảm trạng thừa thầy thiếu thợ.
Từ xưa, ông bà ta đã quý trọng thi cử. Làm quan chỉ nhờ học, nhờ thi đỗ. Xã hội phong kiến tiến bộ hơn chúng ta rất nhiều: học rồi mới làm quan, ta làm quan rồi mới học, nên có cán bộ cao ngất ngưởng, mang bằng giáo sư, tiến sĩ sau vài năm lên chức.
Ông bà ta đã khôn ngoan khi chọn kẻ có học ra điều hành đất nước nhưng lại gieo trong đầu óc hậu thế "hạt giống" chúng ta “ươm” lệch lạc đi: học có bằng thật cao để ra làm quan nhằm “thay đổi” cuộc đời.
Sản xuất thời phong kiến chủ yếu là làm ruộng, trồng dâu nuôi tằtằm. Làm quan không những “cả làng” đều hưởng mà bản thân, gia đình đều vinh dự, “võng anh đi trước, võng nàng theo sau”, thậm chí “anh chưa thi đỗ thì chưa…động phòng”.
Thực dân Pháp có “thằng” nhận xét rất đúng: “Trong đầu óc của mỗi người An Nam đều có…một ông quan”. Đất nước chúng ta đã mấy mươi năm thống nhất, hòa bình; chiến tranh tàn khốc đã qua đi, liệu trong đầu óc mọi người có còn “ông quan” kia không? Tôi e rằng, câu trả lời là có.
Con tôi là kỹ sư cơ khí có chuyên môn cao. Lúc thi vào đại học đỗ 3 trường, tôi rất băn khoăn, không biết chọn trường nào. Bạn tôi là giảng viên đại học khuyên khi tôi hỏi ý kiến. Cơ khí chế tạo máy là gợi ý của nó và Bách Khoa là trường nên học.
Tôi ngờ ngợ vì không rõ, học cơ khí có phải vác sắt, cầm cà lê, mỏ lết, dính dầu dính nhớt hay không, và con tôi mới 18 tuổi, hẳn cũng lo lắng như tôi, tôi và cháu chọn cái ngành cha con tôi e ngại hồi đó …bây giờ rất “hot”, đất nước đang công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tôi hãnh diện cháu đã tự chọn việc và chọn ngành, không phải việc hay ngành “chọn” cháu.
Rõ ràng qua câu chuyện trên, tôi thấy gia đình là nhân tố quan trọng cho việc định hướng nghề nghiệp chứ không phải xã hội, cứ "cuốn theo chiều gió", thời thượng như hiện nay, ai cũng chăm chăm vào ngành công an, cảnh sát, số điểm cao chót vót mới được vào.
Xã hội, gia đình, và chính con em chúng ta, phải có trách nhiệm định hướng việc học hành cho tương lai. Nhưng trách nhiệm nặng nhất là…xã hội. Ở đây, ngắn gọn là giáo dục. Giáo dục cần làm cuộc cách mạng chứ không phải đổi mới, hay cải cách. Giáo dục phải làm sao thay đổi được nhận thức của người dân, học để thành người tốt, để kiếm cơm, để phụng sự bản thân, gia đình, rồi xã hội. Mục đích giáo dục không cần cao siêu, cao siêu quá rất dễ thành hoang tưởng.
Học không phải để có bằng cấp. Chính cái việc học để thi đua thành tích đã làm người dân không gột rửa đầu óc "một ông quan", và hiểu ra một lẽ đơn giản: học để làm việc hữu ích cho mình, cho xã hội. Nào lò luyện học sinh giỏi, nào thi quốc gia, nào thi quốc tế. Liệu những bằng cấp sáng chói quốc gia, những huy chương lấp lánh quốc tế, có giúp ích gì cho một đất nước, một nền giáo dục, hằng năm đào tạo ra hơn hai trăm ngàn sinh viên thất nghiệp?
Chúng ta chưa thể giao tự chủ hoàn toàn giáo dục đại học, các trường đại học trọng điểm chưa có đủ thời gian, chưa có đủ quyền hành, biến mình trở thành những đại học đẳng cấp khu vực (đã không nằm trong top 300 đại học châu Á, theo thống kê năm ngoái) thì tại sao ngành giáo dục không đặt ra những chuẩn mực chặt chẽ, khắc khe có tính khoa học, trong việc phân luồng học sinh theo năng khiếu, năng lực, từ lúc cắp sách lên cấp 3, (hay mới vào cấp 2 càng quý), giúp các em sớm biết trước khả năng của mình trong việc chọn lựa nghề nghiệp sau này, không phải ào ạt kéo vào đại học, cứ học là ra trường, trường đại học loại nào cũng có, cũng được, hiện đang như nấm, vừa mất thời gian quý báu, vừa tốn kém tiền của, công sức, của học sinh và phụ huynh, và của xã hội, để cuối cùng chính xã hội phải ca thán …giáo dục đã đào tạo những thạc sĩ, cử nhân chạy xe ôm?
Việc định hướng nghề nghiệp có lẽ tốn kém nhưng hẳn sẽ không tốn kém bằng…năm nào cũng “cải cách”, cũng in sách giáo khoa “sửa đổi” để “sửa” túi tiền còm cõi của phụ huynh.
Khi giáo dục giúp người học chọn lựa đúng nghề nghiệp theo năng lực, theo thiên hướng, đào tạo thầy ra thầy, thợ ra thợ, sự vinh danh của xã hội cho một thạc sĩ chạy xe ôm không khác thạc sĩ chủ tịch huyện, giáo dục sẽ thành công, sẽ giúp nước nhà cất đầu lên đi tới, chứ không phải chỉ mới “cải cách giáo khoa lớp 1”, cả nước nháo nhào hốt hoảng, lo sợ cho tương lai TIẾNG NƯỚC TÔI, cả nước tốn bao nhiêu công sức, thời gian và nước miếng để…chửi bới những “nhà cải cách”, mảnh văng tới tấp lên đầu ông giáo dục, lên tới cấp cao hơn nhưng nỗi lo cho nền giáo dục vẫn còn là nỗi lo canh cánh đối với mọi người dân.
Posts
