Người dân Việt Nam vốn hiền hòa và thân thiện. Nhiều người nước ngoài du lịch tới VN đều có nhận xét chung như vậy. Nhưng nếu họ biết tiếng Việt và thỉnh thoảng vào mạng xã hội, có lẽ họ sẽ có thêm nhận xét quý giá hơn.
Những hiện tượng “đặc biệt”, lâu lâu xảy ra trong xã hội, ta thấy bản chất hiền hòa và thân thiện lại “sứt mẻ” đôi chút, ví như mấy tháng trước, chuyện cải cách tiếng Việt hay mới đây, sự ra mặt của Hiệp hội nhà vệ sinh VN.
Trước một sự kiện, mọi người thể hiện quyền tự do ngôn luận là chính đáng.
Yêu hay ghét, tán đồng hay đả kích, chấp nhận hay phủ nhận, tất cả là đương nhiên. Nhưng khác biệt suy nghĩ, chưa nói đến khác biệt tư tưởng, đã gây ra khác biệt ngôn ngữ. Biểu đạt ý nghĩ con người thì ngôn ngữ nhận nhiệm vụ “thánh chiến” tha hồ “vung gươm chém giết” “đối phương”. Hình ảnh, cả thật lẫn giả (nhờ photoshop, AI) xuất hiện tràn lan, kèm theo những chú thích cay chua có sức bào mòn còn hơn axit.
“Ta” và “địch” xuất hiện, bắn vào nhau nếu vấn đề chia rẽ cư dân mạng thành 2 phe. Hoặc với nhà chức trách với những sơ sót điều hành hoặc non nớt ứng xử của một số quan chức luôn là “thớt bằm” cho sự chửi bới nồng độ cao, có khi thành phỉ báng.
Thay vì có những bài phân tích sâu sắc những khiếm khuyết, thậm chí sai trái của những quan chức như thế (và thật may là đã có những bài như vậy) thì cư dân thế giới ảo tuôn ra không biết bao nhiêu gạch đá và gươm giáo…Ví dụ có người tức tối một ông lãnh đạo mô đó đã “hạ” một câu : “cái thằng già đầu bạc”…thế nọ thế kia mà quên nghĩ rằng ông cố, ông nội, hoặc có khi ông cha của mình, tóc sẽ “xanh” mãi khi 100 tuổi sao, và bà nội bà ngoại của mình tóc không bao giờ bạc?
Cũng có kẻ chửi những người Việt “chống cộng” là bọn “ba que” hay /// khi tranh luận về vấn đề nào đó (có khi không phải của mình mà của người, chuyện “cuồng” Trump vừa qua, hay bầu cử giữa kỳ của đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ ở Mỹ).
Người chửi hiểu rất rõ tiếng Việt có chữ “xỏ lá, ba que” và cũng rất rõ đó là cách gọi xách mé khinh bỉ lá cờ vàng ba vạch đỏ một thời của một chế độ, và cả triệu người chết vì lá cờ thiêng liêng đó của họ. Chỉ vì tức giận mà họ đã khơi dậy và khoét sâu một vết thương dân tộc cho đến bây giờ vẫn còn rỉ máu.
Quý vị có thấy như tôi thấy hay không: Qua ngôn ngữ, vẫn còn một cuộc “chiến tranh” thầm lặng diễn ra thường xuyên và muôn hình vạn trạng. Chiến tranh Nam Bắc trong quá khứ (Trịnh Nguyễn) và vừa qua đã ảnh hưởng ngôn ngữ chúng ta rất nhiều.
Chúng ta sau ngày “giải phóng” đã từng nghe “bọn biệt kích văn hóa” (một số nhà văn, nhà thơ ở chế độ VNCH), “bọn tư sản, mại bản”; “bọn Mỹ -Ngụy”, “bọn ngụy quân ngụy quyền” “liếm gót ngoại bang”…Thật may, trong bộ sử hai mươi mấy cuốn sắp phát hành ở Hà Nội, do cố giáo sư Phan Huy Lê chủ biên, những danh xưng “thù địch” như trên đã được xóa bỏ.
Ngôn ngữ đã được chính trị gắn cho nhiệm vụ như “chống cộng”, “chống ngoại xâm”, “đấu tranh giai cấp” quyết định “ai thắng ai” (Bâng khuâng đứng giữa hai dòng nước/Chọn một dòng hay để nước trôi - Tố Hữu).
Sau mấy mươi năm im tiếng súng, sau mấy chục năm nhận ra không phải “đào mồ chôn” tư bản, mà phải để nó “đồng hành cùng dân tộc”, ngôn ngữ vẫn còn cõng trên vai nhiệm vụ chính trị lâu dài như vậy hay sao?
Đâu là ngôn ngữ hiền hòa, thân thiện vốn có của người Việt Nam? Kẻ thù chúng ta là dân trí kém. Kẻ thù chúng ta là làm mãi vẫn nghèo. Kẻ thù chúng ta là kẻ luôn luôn đe dọa chủ quyền dân tộc, lãnh thổ. Kẻ thù chúng ta không thể nào là người Việt Nam.
Vậy, tại sao mỗi ngày trên mạng chúng ta luôn sử dụng với nhau ngôn ngữ của gươm giáo mà không phải là ngôn ngữ của yêu thương? “Tình thương xóa bỏ hận thù”(Phật). “Ai chơi gươm sẽ chết vì gươm”(Chúa).
Hơn nửa thế kỷ trước, Phạm Duy viết “Tâm ca”, có điệp khúc “ Kẻ thù ta đâu có phải là người/ Giết người đi thì ta ở với ai?”. Không còn vang vọng đến ngày hôm nay trong lòng mỗi người chúng ta hay sao?
Posts
