Không chỉ người lớn, trẻ con cũng gắn chặt cuộc sống của chúng vào màn hình:
Con cái không nghe lời phụ huynh? Chúng có giận dữ la hét đá bàn xô ghế? Bạn nên coi lại thời lượng xem màn hình của chúng.
Qua 117 cuộc nghiên cứu trẻ em dưới mười tuổi rưỡi, người ta thấy, càng chú mục nhiều vào màn hình, hành vi và cảm xúc của chúng càng không như mong đợi, ở lứa tuổi phát tiển của trẻ.
Đó là những vấn đề về biểu hiện như cảm xúc lo lắng, trầm cảm, tăng động (hyperactivity) và ngổ ngáo, đặc biệt đối với trẻ em gái.
Nghiên cứu theo nhiều cách khác nhau nhưng tựu trung, các vấn đề nảy sinh đối với : trẻ em dưới hai tuổi có tiếp xúc màn hình (trừ nói chuyện qua video); trẻ hai đến 5 tuổi coi màn trên một giờ; và trẻ lớn hơn coi màn hình 2 giờ mỗi ngày. Đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ chơi games quá nhiều. Trẻ từ 6 đến 10 tuổi gặp vấn đề cảm xúc giao tiếp (socio-emotional) nhiều hơn trẻ từ 5 tuổi trở xuống.
Hơn nữa, trẻ trải qua những thách thức này có khuynh hướng tìm đến màn hình để “giải quyết”, cái nầy làm trầm trọng thêm vấn đề.
Nhà nghiên cứu Roberta Pires Vasconcellos nêu đặc điểm nổi bật nhất trong nghiên cứu của mình: “Chú mục nhiều vào màn hình không chỉ là nguyên do của vấn đề - đôi khi, nó còn là triệu chứng”.
Trong nhiều trường hợp, trẻ em cố gắng kiềm chế cảm xúc lại quay về màn hình, đặc biệt là chơi games, để “giải quyết” hoặc là để trốn thoát. Cái này có thể nhất thời giảm căng thẳng, nhưng về lâu về dài như một vòng tròn lẩn quẩn, nó sẽ làm trầm trọng thêm hành vi cảm xúc.
Dữ liệu nghiên cứu mới về thời gian trẻ tiếp xúc với màn hình giúp cha mẹ biết cách để bảo vệ sức khỏe tinh thần của con cái.
Người lớn thường “thảy” chiếc điện thoại cho con để chúng giữ yên lặng, nhất là trong lúc làm việc hoặc vào nhà ăn. Có thể tạm thời yên ổn nhưng điều này về sau dẫn tới hệ lụy. Nó ngăn con cái học cách cư xử đúng phép, không học được cách kiềm chế cảm xúc.
Thay vì phát triển kỷ năng tự kiềm chế, trẻ lại tìm sự thoải mái và khuây khỏa qua màn hình. Về lâu về dài, điều này tạo ra vòng lẩn quẫn nguy hại hơn khi trẻ không thích nghi mỗi khi thiếu màn hình.
ĐỪNG ĐỂ TRẺ LẤY MÀN HÌNH (điện thoại, Ipad, laptop- ND) ĐỂ “CHE KHUẤT” CẢM XÚC.
Cha mẹ nên nhìn rộng hơn, hãy cố tìm những chỉ dấu trẻ muốn tìm đến màn hình mỗi khi chúng gặp rắc rối, hơn là chỉ chú trọng đến chính cái màn hình.
Nếu bạn thấy trẻ quay qua tìm màn hình thường xuyên khi buồn bã hoặc muốn thu mình lại, đó là lúc bạn nên coi lại cảm xúc của chúng. Có khi chúng muốn tìm sự gẫn gũi hay niềm an ủi mà mà chúng không tìm thấy trong các giao tiếp- ở nhà, ở trường hay ở các bối cảnh xã hội khác.
Đó là lúc con cái cần sự an ủi hay vấn an nơi bố mẹ nhất- giúp chúng được lắng nghe, được thấu hiểu và được cảm thấy bình an, cả trong lẫn ngoài mạng ảo.
Giáo viên hướng dẫn hay các nhà trị liệu tâm lý cũng sẽ là sự hỗ trợ quý báu. Kết quả nghiên cứu còn cho thấy, chú ý xem thời lượng trẻ chơi games cũng quan trọng không kém.
Đặc biệt, chơi games trực tuyến còn tác hại chất chồng, bởi trò chơi trở thành (như)một nền tảng xã hội. Vì games vẫn tiếp tục dù trẻ không chơi nữa, chúng cảm thấy bị “cưỡng bách” phải kéo dài thời gian chơi; điều này dẫn đến việc bỏ bê các sinh hoạt thiết yếu hằng ngày như đi ngủ, đi học, hay đối mặt với người khác.
Vì lý do đó, chơi games cần được chú ý và phải có giới hạn rõ ràng- đặc biệt với trẻ em lớn tuổi- lứa tuổi thường có tự do quản lý giờ giấc của mình.
ĐẶT RA QUY ĐỊNH VÀ THỰC THI QUYỀN BỐ MẸ
Đặt ra quy định vê thời gian và theo dõi suýt sao là hết sức quan trọng. Luôn giữ quy định sẽ giúp trẻ biết phải làm gì và tạo ra những giới hạn tuân thủ.
Bố mẹ kiểm soát điện thoại hay các ứng dụng (apps) là rất hữu ích. Hầu hết các thiết bị đều có phần mềm cài sẵn, giúp bạn quản lý được thời gian và chọn lựa nội dung. Dùng những ứng dụng như thế để hạn định thời gian hợp lý, bảo đảm chắc chắn con trẻ chỉ có thể tiếp cận những dữ liệu thích hợp với lứa tuổi của chúng.
Để giúp trẻ không quá miệt mài vào những thiết bị ấy, nghiên cứu còn gợi ý, nên bỏ bớt những ứng dụng (apps) như những video trực tuyến đặc biệt cuốn hút (Tiktok là ví dụ- ND). . Thay vào đó là cho trẻ tiếp xúc những nội dung có tính giáo dục, hoặc mang mục đích tốt đẹp.
NÓI “KHÔNG” VỚI TRẺ CŨNG TỐT THÔI.
Kết quả nghiên cứu này không làm tác giả ngạc nhiên. Các nhà trị liệu, các giáo viên, thường phàn nàn cha mẹ không muốn đặt ra giới hạn cũng như không dứt khoát khi con cái họ đòi xem màn hình (điện thoại, máy tính bảng, laptop...ND).
Khi tôi nói KHÔNG với con cái mình, phản ứng của họ không hẳn là bằng lòng. Tôi (tác giả nghiên cứu) luôn tự nhủ, là người mẹ, việc của tôi là phải biết những gì tốt nhất cho con cái, và có những quyết định làm con mình lành mạnh về sau- ngay cả có lúc khó chịu cho cả mẹ con.
Hạn chế trẻ dùng điện thoại cũng là cách làm khôn ngoan. Một thông báo đồng thuận vừa được công bố, mà tôi là đồng tác giả với nhiều chuyên gia quốc tế cho thấy, sử dụng nhiều mạng xã hôi và điện thoại có liên quan tới các vấn đề về giấc ngủ, sự tập trung, sinh nghiện, và bất an thân thể (body dissatisfaction).
BẠN KHÔNG NHẤT THIẾT PHẢI “CÔNG BÌNH”.
Khi tôi nói chuyện với các bậc phụ huynh về cách quản lý việc sử dụng mạng xã hội của con cái, họ thường nói với tôi rằng cần phải cho con nhỏ của mình một chiếc điện thoại ở cùng độ tuổi mà anh chị lớn của chúng có một chiếc. Điều đó không đúng.
Thuyết phục với những đứa con trẻ hơn, rằng cha mẹ có kinh nghiệm nhiều và có thể chứng minh thời lượng xem điện thoại sẽ nguy hiểm thế nào.
Có thể là một chọn lựa khác cho chiếc phone. Một bà mẹ hứa cho con gái 1600 đô la với điều kiện để mua một chiếc điện thoại khi nó lên 16 tuổi. Con của bà nhận tiền mặt ngay. Dù nhiều người chưa hẳn ai cũng có tiền như thế nhưng bạn vẫn có thể linh hoạt hơn, đưa ra những thứ mà con mình thích. Những chuyến đi nghỉ với bạn bè, du lịch cắm trại...là những ví dụ.
Bất kể là cái gì, điều quan trọng là suy nghĩ cho kỹ cách cho con cái tiếp xúc với công nghệ. Vì thời gian xem màn hình vừa là nguyên do cũng vừa là triệu chứng cho các vấn đề ứng xử và cảm xúc nơi trẻ; hãy cứ dứt khoát, nói KHÔNG khi cần. Có thể con bạn sẽ la lối, đá cái này đấm cái kia, nhưng về lâu về dài, điều đó tốt cho sự phát triển tinh thần của chúng.
Bài viết của Kara Alaimo trên CNN (9/6/2025), phó giáo sư truyền thông, đại học Fairleigh Dickinson. Nguyễn Long Chiến lược dịch.
Posts
