NHĨ THUẬN

 Ảnh: (Từ trái qua) giáo sư Nguyễn Văn Chương; dịch giả, nhà thơ Thiếu Khanh; nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Phú Yên; tác giả Ký Ức Sơ Sài Nguyễn Anh Khiêm; nhà văn Đào Hiếu; nhà soạn tự điển Hán Viêt Lâm Hữu Tài; facebooker Nguyễn Long Chiến; tác giả Đại tự điển Hán Việt Trần Văn Chánh.

Khổng Tử ’ tự bạch’ : Tam thập nhi lập, tứ thập nhi bất hoặc, ngũ thập tri thiên mệnh, lục thập nhi nhĩ thuận, thất thập cổ lai hy (tuổi 30 lập thân, 40 ổn định, 50 thông suốt trời đất, 60 tai nghe sao cũng phải, 70 thì xưa nay hiếm).

Một số người thời nay lại chiếu vào lời này rồi cho ra ‘công thức ‘ cho mỗi giai đoạn của đời một ‘nam nhi’. Cần nghiên cứu thêm để phân định thời gian cho một đời người. Nhưng “lục thập nhi nhĩ thuận “, tôi thấy, rất đáng suy nghĩ. Tai nghe sao cũng phải có thể là cách chấp nhận khác biệt: đa nguyên. Sẽ không có ‘địch-ta’ trong tư tưởng. Ta luôn đúng, địch luôn sai. Cũng vì địch-ta mà VN đổ rất nhiều máu từ vấn đề bất đồng ý thức hệ.

Trong buổi gặp mặt một số vị “thất thập” ở Sài Gòn, tôi thấy rõ, ‘nhi nhĩ thuận’ chi phối suốt buổi nói chuyện ở các vị huynh trưởng, ai nấy đều trên 80, ngoại trừ 2 người thuộc diện ‘cổ lai hy’ (70 tuổi). Những quan điểm đưa ra trong buổi nói chuyện đôi lúc khác biệt và có điểm gây tranh biện. Sự tranh biện để vấn đề thấu đáo chứ không phải để tỏ ra hơn thua, đúng sai theo quan điểm ‘địch-ta’.

Nhĩ thuận chắc chắn không là ‘ba phải. Thật hiếm để có những buổi nói chuyện như thế bởi có người cùng ngồi trong bàn mới gặp nhau lần đầu, có người chưa hề biết nhau, dù có thể quen nhau trên mạng xã hội. Đây đích thị “duyên kỳ ngộ là duyên tuổi tác (Nguyễn Khuyến). Tuổi 60 trở lên đúng là lục thập nhi nhĩ thuận’?

(Ảnh từ trái sang: thầy Chương, giáo sư tiếng Anh; dịch giả, nhà thơ Thiếu Khanh; nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Phú Yên; tác giả Ký Ức Sơ Sài, thầy Nguyễn Anh Khiêm; nhà văn Đào Hiếu, tác giả cuốn sách nổi tiếng Lạc Đường; thầy Lâm Hữu Tài tác giả Tri Thức Cơ Bản Chữ Hán, “bình loạn” thời sự Nguyễn Long Chiến và học giả Trần Văn Chánh, tác giả Đại Tự Điển Hán Việt).