Thursday, October 6, 2022

THÀNH KIẾN hay ĐỊNH KIẾN?

 Trong 2 từ trên, không rõ từ nào “tốt hơn” từ nào, nhưng có vẻ ông Thành kiến có lý lịch không trong sạch bằng ông Định kiến.

Bước vào một ngôi nhà mới xây xong, bề thế, khang trang, người thăm nếu ganh tị sẽ nghĩ “con chủ này, làm gì mà mau giàu thế, chắc là của cha mẹ để lại” nếu chủ nhà là thường dân. Nếu chủ ngôi nhà là một cán bộ, “thằng này chắc ăn hối lộ, chớ tiền đâu mà xây nhà to thế này”.
Nhưng kết luận đó dựa vào cái gì? Dân hay cán bộ không được xây nhà đẹp, nhà to, bằng mồ hôi công sức của họ sao? Cái ông Thành kiến dứt khoát là…nguyên do của nhận xét trên, biểu hiện thái độ yêu ghét thường tình, “thế thái nhân tình”.
Những người ở miền Nam trước 1975 ban đầu thường không thiện cảm mấy những người từ miền Bắc vào; đa phần họ “quy tội” chính những người ngoài đó vào đây làm cho một số người trong họ đã gặp những khó khăn thua thiệt trong cuộc sống sau 30 tháng 4. Nhưng tất cả người Bắc đều… “khó ưa” sao?
Người Nam không phải là người Bắc?
Lãnh thổ miền Nam từ thời Nguyễn Hoàng được khai phá, mở rộng, làng xã được hình thành, không phải nhờ những người theo các chúa Nguyễn từ miền Bắc (Đàng ngoài) vào hay sao?
Chính chiến tranh, nội chiến Trịnh-Nguyễn, thực dân Pháp(chia nước ta làm 3 kỳ, có thể chế chính trị như một quốc gia riêng lẻ) và cuối cùng cái “ý thức hệ” đã chia rẽ chúng ta rất lâu, rất rộng, rất sâu, và từ đó, hễ ai là “miền Bắc”, “cộng sản”, “quốc gia” là bị “người bên kia” gọi bằng một cái tên nghĩ kỹ ra không phải cái tên đồng bào gọi nhau dù tất cả cùng một dân tộc, một đất nước, một tổ quốc. Lẽ ra chúng ta nên thấu hiểu lịch sử chính mình: một nước nhược tiểu vì vua chúa bất minh, vì ảnh hưởng đế chế phong kiến Trung Hoa, vì xâu xé bởi thế lực quốc tế; ban đầu người dân cùng nhau chung sức giành độc lập, về sau lại trở thành đối kháng nhau vì cái gọi là “ý thức hệ”, đánh nhau chí tử, núi xương sông máu, các cường quốc thêm củi, thêm lửa, thêm tiền, thêm hóa chất hủy diệt, chúng ta càng chết nhiều hơn.
Lịch sử rất huy hoàng “đánh thắng các đế quốc to”nhưng cũng rất bi thương, phải trả giá bằng mạng sống hàng triệu đồng bào. Người Nga, người Tàu, rồi người Pháp, người Mỹ và chính chúng ta, đã làm tan hoang đất nước mình.
Nhìn sự xích lại bên nhau, tuy còn nhiều việc phía trước, Nam Hàn và Bắc Hàn là nỗi niềm cho chúng ta suy nghĩ. Ước chi hơn 50 năm trước chúng ta làm được cái việc họ đang làm. Phúc hạnh cho dân tộc biết là dường nào.
Nhưng lịch sử không có “ước chi” và không bao giờ có “nếu mà”. Giờ đây, đất nước thống nhất, Nam Bắc một nhà, non sông nối liền một dải, sáng ở Hà Nội chiều có mặt Sài Gòn, liệu trong lòng của chúng ta có mảy may “thống nhất” nào không?
Chúng ta có thật sự đang sống ở một đất nước mọi người đều yêu thương nhau, xem nhau như cùng một nhà, cùng đồng bào hay không? Kẻ này gọi những người kia là bọn…“ba que”. Người kia gọi những người này “quân cộng sản”.
Những ngôn từ đó dành cho nhau dễ dàng như hít thở, hít vào thở ra, vô tư bình thản mà không thấy như vậy đã đè nặng lên tâm hồn nhau sao?
Còn một điều không thể không nói tới dù nó rất “nhạy cảm” và “nguy hiểm ”.
Đó là lá cờ, một biểu tượng tinh thần hết sức thiêng liêng.
Lá cờ vàng (hay bị gọi xách mé là “ba que”) bây giờ không còn phất phới ở Liên Hiệp Quốc, nhưng vẫn nằm trong tâm thức hàng chục triệu người miền Nam, vì nó mà hàng triệu người bỏ mạng trong cuộc chiến vừa qua.
Lá cờ đỏ cũng là một biểu tượng hy sinh, niềm vinh dự của hàng chục triệu người và vì nó mà hàng triệu người bỏ mạng, hàng trăm ngàn người mất tích nơi rừng thiêng nước độc, thỉnh thoảng còn vang lên lời ai oán “ai biết xác liệt sĩ này nằm ở đâu xin báo cho gia đình chúng tôi...”.
Tại sao chúng ta cứ mãi nhắc đến những nỗi đau của đồng loại, bằng những tên gọi như tôi nhắc ở trên (dẫu không nhiều)? Chiến tranh vẫn còn sao? Vẫn còn những quan điểm gây chia rẽ sao? Vẫn còn có người xem nhau như thù địch sao?
Mẹ Việt Nam chẳng giây phút nào thanh bình dù tiếng súng đã im ắng mấy chục năm nay.
“Khép lại quá khứ không phải để quên nó đi nhưng để nó không ảnh hưởng tương lai”. Khó mà thực hiện mơ ước trên khi chúng ta hiện nay còn có quá nhiều thành kiến và định kiến xuất phát từ quá khứ đau thương.
Định kiến hay thành kiến đẻ ra từ vô minh. Ước chi vô minh bị triệt sản.

Monday, October 3, 2022

DĨ THỰC VI TIÊN? ( ăn là trên hết?)

 Đất nước Việt Nam hình thành như hôm nay là kết quả của các cuộc di cư. Biến cố lớn nhất tạo ra di cư: cái ăn’, kế đến mới là chiến tranh. Chiến tranh xảy ra nếu cái ăn có đủ, ít ai phải di cư. Người Việt gắn chặt với nơi chôn nhau cắt rốn. Điều tôi nói vẫn đúng đến ngày nay. Nhiều người nói giọng Trung, giọng Bắc đang ngày càng nhiều ở miền Nam, nhất là các thành phố, đô thị. Không ai di cư ra miền Bắc, miền Trung. Vì sao? Miền Nam dễ làm ăn, thời tiết thuận lợi, đất đai màu mỡ, tinh thần con người khoáng đạt.

Tỉnh “nghèo “ như quê tôi Quảng Nam có những cuộc di cư như thế không? Ít ai để ý, ngay cả người Quảng, có những cuộc di cư nhỏ nhỏ nhưng “khốc liệt”, nhất là thời gian chống Pháp.
Vùng cực tây núi rừng Quảng Nam là nơi ’ đất lành chim đậu’ . Có vẻ khó tin nhỉ? Nhưng có thật. Cánh đồng Thường Đức (quận lỵ cũ gồm 3 xã Lộc Bình, Lộc Vĩnh, Lộc Ninh) là Đồng Nai con và do đó, trở thành hậu phương kháng chiến thời Việt Minh. Dưỡng quân tại đây để VM đánh giặc tới cả Khu Tư (Huế- Bình Trị Thiên) qua dãy Trường Sơn.
Sau 1945, nạn đói và các cuộc bố ráp của Pháp vào các vùng giáp ranh Hội An khiến dân chúng bắt đầu tản cư lên quê tôi, vừa tránh chiến sự, vừa kiếm kế sinh nhai.
Nếu đi bộ, tránh đồn Tây, phải mất ba ngày đi qua Duy Xuyên, dọc theo sông Thu Bồn, rồi đi qua các rẻo núi cao trở xuống vùng Đồng Nai con. Nếu đi thuyền, thời gian cũng ba ngày, và mất hai ngày rưỡi với thuyền có bườm. Ruộng thì có chủ chỉ có bãi bồi ven sông, sát chân núi thì không. Mua có bạn, bán có phường, huống hồ sinh cơ nơi ở mới, cư dân hình thành từng nhóm nhỏ các lều trại bằng tranh, tre, nứa, lá (tro), thứ phẩm vật núi rừng có đầy dẫy.
Đất đai màu mỡ, khoai, sắn, bắp thu về không sao chứa xuể. Một số để ăn, một số chở về xuôi cho những người không đủ sức di cư như người già, trẻ em, kẻ đau ốm. Cá đánh bắt từ sông, ê hề. Thú rừng thì khó bắt hơn. Nhưng thỉnh thoảng có những bữa tiệc lớn từ đâu đưa tới: heo rừng, heo con, heo mẹ, heo đực chiếc (con đầu đàn). Vì không có cầu, lẫn không có ghe, để đi kiếm ăn hai bên bờ sông, heo rừng buộc phải lội qua sông theo bầy; đặc điểm của heo không bao giờ đi một mình (trừ heo đực chiếc, rất to, rất dữ tợn, có thể tấn công người).
Thân mình chìm dưới nước, chỉ một phần đầu và cái mõm dài đen trũi là nhô lên. Vì theo bầy, heo nối đuôi nhau qua sông; ở xa người ta tưởng tượng như có ai giăng một sợi dây to màu đen vắt qua hai bờ sông phủ đầy luống khoai, cây sắn, hai thứ đặc sản hàng đầu heo rừng rất thích.
Trên bờ, đố ai lại gần bầy heo rừng. Nhưng dưới sông, chúng rất yếu thế. Khi phát hiện bầy heo “quá cảnh”, người ta đánh động cho nhau, vội vã chèo thuyền tiếp cận. Thật tội nghiệp nhưng thịt heo là món ăn truyền thống, heo rừng lại là món ăn cao hơn truyền thống; chúng bị đánh chết bởi những chiếc dầm (tay chèo) gỗ kiền kiến săn cứng như sắt nguội.
Có lẽ không ai ăn được thịt heo rừng muối nhưng là dân tản cư từ vùng gần Hội An, muối họ mang theo rất nhiều, nó biến thành tủ lạnh giữ thịt ăn cả tháng trời cho đến khi có một “sợi dây đen to” nối qua sông lần khác. Heo rừng ăn sắn, ăn khoai của người trồng, người ăn lại thịt chúng: nhân quả mà, có chi là tội nghiệp.
Chỉ có tội nghiệp cho con người ngày nay, không hề trồng khoai, trồng sắn cho heo rừng nhưng lại khoái ăn thịt của chúng. Muốn hưởng quả nhưng chẳng gieo nhân nên núi rừng ngày càng cạn kiệt, cây rừng biến mất, cây tràm làm giấy thay vào. Đôi ba năm, tràm được đốn hạ, núi đốt trụi lũi để đất sạch trồng tiếp vụ sau, những cây rừng “mì ăn liền”.
Chuyện di cư xảy ra cách nay gần 70 năm, bây giờ, chỉ còn là chuyện đời xưa. Khi hết can qua, người di cư trở về quê quán. Nếu ở lại Đồng Nai con, lấy gì mà sinh sống. Hay là phá núi trồng tràm? Không được rồi. Xưa rừng là của chung, đất đai thuộc sở hữu toàn dân; nay rừng có chủ. Có những ông chủ sở hữu cả một cánh rừng bạt ngàn, cánh rừng tràm đấy ạ.

Tuesday, September 27, 2022

Toàn cầu hóa (globalization) có lợi nhất cho Trung Quốc; phi toàn cầu hóa (deglobalization) có lợi nhất cho VN


 

Việt Nam lọt vào điểm ngắm (radar) của phi toàn cầu hóa (deglobalization). Mấy tháng nay, phi toàn cầu hóa được nhiều người nói tới. Cụ thể, nơi nào bị tác động nhất, hoặc giả, TQ có chịu nổi đợt thoái vốn áo ạt này hay không. Tuy nhiên, ít ai để ý đến nước hưởng lợi trong sự bùng phát này.

TRUNG QUỐC KHÔNG CÒN LÀ LỰA CHỌN HẤP DẪN
thể nói, TQ là nước hưởng lợi lớn nhất trong việc toàn cầu hóa (globalization) hàng chục thập niên rồi. Từ khi gia nhập WTO năm 2001, GDP của họ tăng gấp mười một lần, trỗi dậy từ nền kinh tế lớn thứ 6 trên thế giới vươn lên vị trí thứ 2 và gần bắt kịp Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, cơn sóng địa chính trị đã sớm đổi chiều. Cả ở TQ, và còn hơn thế nữa. Qua chính sách lưu thông kép, TQ đầu tư mạnh về công nghệ tiên phong để bảo đảm không còn lệ thuộc vào công nghệ thiết yếu từ nước ngoài. Rõ nhất là chất bán dẫn. Xu hướng này không có gì bất ngờ, vì các công ty ngày càng thấy rõ các rủi ro liên quan đến đầu tư ở TQ – đáng chú ý nhất là chính sách “zero-Covid” (phong tỏa tiếp phong tỏa khi xuất hiện dịch-ND). Chi phí nhân công và đất đai tiếp tục tăng, đầu tư vào TQ chẳng có ý nghĩa gì về kinh tế đối với các công ty đa quốc gia. Một số công ty còn nán lại ở TQ đang cân nhắc chủ trương “TQ cộng một” (China plus One) để bảo vệ vốn liếng của mình. Do đó, nhiều công ty xem xét các lựa chọn thay thế trong khu vực.
VIỆT NAM LÀ NƠI LÀM ĂN LÝ TƯỞNG
Vào Việt Nam. Có một số yếu tổ khiến VN có một vị trí hoàn hảo. Về măt địa lý, VN nằm sát phía nam TQ, thông ra biển Đông qua các cảng biển lớn, sản phẩm xuất khẩu nhanh chóng. Giá trị gia tăng vẫn tạo ở nơi khác, chủ yếu là TQ, việc tiếp cận công nghệ, nguồn nhân lực kỹ thuật cao, ở đó phong phú hơn nhiều.
Tuy nhiên, VN tự khẳng định mình là nơi hoàn hảo để lắp ráp sản phẩm ở giai đoạn hoàn chỉnh. Giai đoạn này không cần công nhân tay nghề cao, các công ty do đó tận dụng giá nhân công thấp, đất đai rẻ (so với các nước láng giềng). Thái Lan và TQ là hai nước đầu tư đáng kể trong sản xuất, dẫn đến giá đất tăng khi xây nhà xưởng đồng thời lương cũng tang, khiến cho họ khó cạnh tranh với nước láng giềng VN.
Dân số VN cũng là yếu tố chính. Với 98 triệu dân, VN là nước đứng hàng thứ 15 trên thế giới về số dân, hầu hết đều là lao động trẻ. So với TQ, VN là một quốc gia trẻ, đó cũng là lý do tại sao họ có khả năng chấm dứt chủ trương bỏ phong tỏa (“zero-covid”) hồi cuối thu năm ngoái.
CÁC ÔNG LỚN ĐÃ VÀO VN.
Samsung có lẽ là công ty đặt cược lớn vào VN. Năm nay, họ đầu tư 920 triệu đô la Mỹ vào các hãng xưởng của mình tại đây. Nhưng không chỉ có Samsung; Apple và Foxconn cũng đầu tư nhiều vào nước này.
Nhắc đến phi toàn cầu hóa, một trong những ngành xem xét nhiều nhất là ngành công nghiệp bán dẫn. Khi TQ cố gắng tự cung tự cấp, và các công ty muốn tránh rủi ro về địa chính trị, cơ hội mở ra rất lớn. Đáng chú ý, Samsung tuyên bố họ sẽ sản xuất chip tại VN vào tháng 7 năm 2023; hãng chip Synopsys của Mỹ cũng vừa chuyển đầu tư đến nước này.
Các yếu tố trên chỉ ra một tương lai tươi sáng cho VN, một quốc gia, trong lịch sử, nổi tiếng can cường đối diện với ảnh hưởng không lành của ngoại bang như Trung Hoa, Pháp hoặc Mỹ. Ngày nay, VN đối diện hình thức ảnh hưởng lành hơn nhiều qua đầu tư FDI (Foreign Development Investment: đầu tư phát triển nước ngoài).

Monday, September 26, 2022

MẢ PHÁT (Không tin mả phát, tôi chọn thiêu khi chết).

 (Không tin mả phát, tôi chọn thiêu khi chết).


Ở vùng quê, xưa như nay, gia đình ai làm ăn giàu có, con cái đỗ đạt, nhiều người làm quan... được cho mồ mả gia đình đó phát: phát tài, phát lộc, phát quan…Thành công của họ mặc nhiên do mả phát.
Không rõ yếu tố tài năng, chăm chỉ, và chí tiến thủ có đóng góp gì không.Dân thường một số như thế nhưng những người trọng vọng trong xã hội cũng tư duy không khác.
Lúc Hà Nội sáp nhập Hà Tây, nhiều phát ngôn hoan hỉ được đưa ra: thủ đô sẽ ở thế “ hổ ngồi, rồng quyện”, núi rừng Ba Vì là “chỗ dựa” cho "trái tim" cả nước. Có lẽ chẳng cần phấn đấu vất vả làm chi, chỉ ngồi đó thôi, ta sẽ có một đô thị tầm cỡ Singapore.
Nếu xét về “phong thủy” không có đất nước nào nhiều vị trí “đắc địa” như Trung Quốc. Chỉ xem phim đã thấy núi non hùng vĩ, sông nước đẹp như thơ (“Quân bất kiến/ Hoàng Hà chi thủy thiên thượng lai/ Bôn lưu đáo hải bất phục hồi”, Anh không thấy/Nước sông Hoàng Hà chảy từ trên trời xuống/Chảy ra đến biển không quay trở lại nữa, Lý Bạch). Phong thủy nước Trung Hoa có lẽ đã sản sinh ra nhiều trí tuệ cho nhân loại.
Nhưng Lưu Á Châu, tướng, học giả của họ nhận xét, Trung Hoa không có nền triết học thật sự. Không tìm ra ai tầm cỡ như triết gia Kant người Đức. Cuốn Nam Hoa Kinh của Trang Tử, Đạo Đức Kinh của Lão Tử chả có chi là triết học, theo tự thú của tay trí thức nước Tàu này.
Phong thủy họ tôt đẹp hẳn bây giờ họ phải giàu gấp mấy ông Quatar, ông Ả Rập Saudi, chả có "cái mẹ gì" ra hồn, nói chi núi rừng hùng vĩ, sông nước hữu tình. Đất nước toàn cát và cát nhưng họ giàu ngất ngưởng. Mồ mả cha ông họ chắc nằm dưới những cồn cát nóng cháy, làm chi được ở gần con suối nước chảy trong lành của Trung Hoa thơ mộng.
Sống nhờ âm phần, trông nhờ mả phát, nhờ độ trì của người quá cố, một số chúng ta coi trọng nơi chôn cất các bậc trưởng thượng trong gia đình.
Những ngôi mộ bền vững, thách thức thời gian bằng vật liệu siêu bền, và một chỗ nằm đúng “long mạch”…sẽ mang lại tiền đồ cho con cháu, cho người còn sống, luôn luôn là mong ước cho một số người vẫn còn tin vào phong thủy, âm phần.
Nhưng họ có biết đâu những vị vua trong lịch sử cả Việt lẫn Tàu đều coi trọng gấp ngàn lần họ cái âm phần và phong thủy. Khi sống họ đã bắt dân hàng vạn người xây lăng sẵn cho họ chờ lúc quy tiên sẽ nằm trong đó. Những thầy phong thủy hàng đầu được gọi tới; những vùng đất xinh đẹp, có núi, có sông, có khe suối, có cả chim hót mỗi ngày, là nơi họ nhắm đến với ý nguyện con cháu họ đời đời sẽ làm vua trị vì thiên hạ.
Lịch sử cũng chứng minh hùng hồn mong ước của họ là hoàn toàn mây khói. Có triều vua nào muôn năm trường trị không, mà "muôn năm, muôn năm"?
Ngôi mộ của Tần Thủy Hoàng cực kỳ kiên cố, cực kỳ bí mật, chiếm một diện tích cực kỳ to lớn, với cả ngàn lính bằng đất nung theo bảo vệ ở thế giới bên kia, cũng bị hậu thế đào bới, xới tung. Tần Thủy Hoàng có "muôn năm" trường trị cho con cháu ông ta không?
Ông đã để gì cho hậu thế ngoài những lời nguyền rủa vì sự tàn độc của mình? Và Vạn Lý Trường Thành, "niềm vinh quang" hay "nỗi ô nhục" cho một đất nước luôn luôn tự coi mình là trung tâm vũ trụ?
Không lẽ nhờ ác độc thống nhất Trung Hoa bằng xương máu, ông ta được người sau tốn không biết bao nhiêu là sách vở để "vinh danh" nhân vật khét tiếng tàn ác mọi thời?
Qua các thời đại, khi sống những vị lãnh đạo quốc gia đã làm gì cho đất nước, đem lại được gì cho nhân dân, thay đổi được gì cho xã hội, ai ai cũng có thể nhận thấy trong quá khứ, bây giờ và tương lai không phải chỉ trong lịch sử Trung Hoa.
Lịch sử luôn luôn công bằng.
Những cái để lại không phải là những ngôi mộ chiếm hàng mấy hectare đất. Những cái để lại không phải nằm ở những tượng đài nguy nga, những nơi tưởng niệm hoành tráng, xa xỉ.
Cái để lại chính là thứ nằm ở trái tim của nhân dân. Phan Châu Trinh không có chức tước, không có mồ to, không có tượng lớn, nhưng ông đã nằm trong mỗi trái tim của người Việt Nam. “Khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh". Chỉ tiếc, hậu bối không thấy ra: khai dân trí phải là quốc sách. Hay là do mả ông không "phát" cho hậu thế?
(Bài cũ 4 năm trước).

Tuesday, September 20, 2022

Nhớ ngày này năm ngoái. CORONA: một F0 “tâm tư”.

 Trên thế giới mấy triệu người chết vì Covid, tôi thấy buồn nhưng không nặng nề tâm trạng. Mấy chục ngàn đồng bào tôi ra đi, và trở về trong hũ tro lạnh lẽo, lòng tôi càng trĩu nặng.

Nhưng không vì thế tôi căm thù vi rút. Vi rút sinh ra trên thế gian này cũng như tôi, và hàng tỷ người khác, sinh ra trên cuộc đời này, trong một vũ trụ chung. Sinh mạng nào sinh ra cũng có quyền sống, dẫu sinh mạng này có mặt để giết hại sinh mạng kia: quy luật sinh tồn.
Corona ơi. Ta biết ơn mi đã cho ta thấy sự quan trọng của một gia đình, dù mi đang chia rẽ gia đình ta. Chúng tao phải đi cách ly, rời khỏi mái nhà ấm cúng, như hàng trăm ngàn gia đình khác. Gia đình là tổ ấm ngàn đời nay, người Việt Nam tao đều phải dựa vào, một lòng chống lại bất kể tai ương nào, kể cả giặc ngoại xâm, nhưng nay, bất lực không chống được mi.
Mi chia rẽ rất giỏi những người ta luôn nghĩ là đồng bào. Khi mi ở trong ta, đồng bào xem ta như… địch. Họ sợ chúng ta, những F0, hơn sợ cọp. Họ dựng lên không biết bao nhiêu hàng rào kẽm gai, không biết bao nhiêu cổng chắn, cả những ổ khóa đặt vào cửa nhà những người "bà con" với F0, những người mi ám hại ‘từ xa” là F1. Có biết bao nhiêu người sợ hãi mi, trốn chạy, ngày lẫn đêm. Họ đùm túm vợ con, có những đứa trẻ mới ra đời khi mi vừa tới, chạy trên các cung đường hàng nghìn cây số để về quê. Quê hương nghèo khốn, họ mới rứt ruột nơi chôn nhau cắt rốn ra đi, tha phương cầu thực. Nhưng vì kinh hoàng mi, quê hương không dám đón người trở về. Quê hương không còn là “chùm khế ngọt”. Quê hương thành “chùm kế chua”. “Ai ở đâu, ở đó”. Quê hương đành đoạn từ chối những người con khốn khổ.
Corona, tên thật mi là cúm Vũ Hán, mi ác độc đến nỗi, bánh mì dân ta mua để ăn qua cơn đói, mi làm thế nào mà bánh mì không phải là hàng “thiết yếu”. Có người bịnh cấp cứu ở Vũng Tàu, dưới tác động của mi, bịnh nhân y tế đưa lên tuyến trên, sở giao thông vận tải phải phối hợp, cấp cứu mới được thực thi.
Mi gian manh đến nỗi, đất nước nối liền một dải, nay phải chia lìa, Nam Bắc không còn một nhà, "sông có thể cạn, núi có thể mòn, nhưng chân lý ấy không bao giờ thay đổi". Bỗng mi lù lù ló mặt, non sông cắt đoạn, đất nước chia phân. Có người phải chui vào xe đông lạnh, sém chết, để được đi về nơi họ muốn về - quê hương, vì quá sợ hãi mi.
Cũng vì mi mà biết bao nhiêu người nghèo ra đường muốn kiếm ăn bị phạt tiền, tiền tỷ, có ít đâu. Vì mi mà biết bao giấy phép ra đời. Ta tưởng ngăn sông cấm chợ chỉ là quá khứ. Ngờ đâu. Vợ ta Covid nằm bịnh viện thở oxy, ta ở xa nàng chừng mấy trăm mét trong chỗ cách ly nhưng mỗi đêm nguyện cầu đừng ai gọi điện thoại để ta nhận về một hũ tro. Mấy trăm mét là mấy ngàn ki lô mét. Mi ác độc còn hơn lũ sói lang từng xâm lược, chia cắt đất nước ta.
Lên án mi trong một bài viết không đủ. Mi đến, tang thương đi theo. Hàng triệu người mất việc. Hàng triệu gia đình khốn đốn. Hàng chục ngàn doanh nghiệp , công xưởng đóng cửa vì mi. Trúc rừng không ghi hết tội. Nước sông không rửa sạch oan cừu. Huống hồ chi bàn phím, chỉ vài chục chữ cái. Lên án mi, một ngày, một năm, mười năm, trăm năm…cũng chưa hết tội.
Thôi, ta cũng "lấy tình thương xóa bỏ hận thù", không lấy oán báo oán, chỉ lấy ân trả oán, học theo luật nhân quả, ta nghe lóm bên chỗ mấy ông thầy chùa. Ta thôi, không kết oán cùng mi. Ta ưng làm thằng “phản động”, muốn …tri ân mi.
Nhờ mi mà:
- Ta thấy nước Trung Hoa thần bí ngày càng thần bí. Vi rút, mi sinh ra từ Vũ Hán, quê nhà mi. Không nước nào trên thế giới mi không đến, kể cả xứ văn minh nhất thế giới – Cờ Hoa, hay nước nghèo khó đông dân Ấn Độ. Mi cũng không tha các nước nghèo khó ở châu Phi, chết đói nhiều hơn chết bịnh. Mi có mặt ở mọi nơi. Mi không thua gì Đấng Cứu Thế của ta - “Chúa ở khắp mọi nơi”. Ta nể phục mi. Hàng mấy triệu người về chầu trời nhưng ở nước sinh mi ra, hơn tỷ tư dân, già trẻ lớn bé, số đồng hương mi chết không đáng kể, vài ngàn chưa hết đầu ngón tay.
Cả thế giới ngắc ngư, thì nơi mi xuất phát, sinh cơ, lại “yên hơn bàn thạch”. Ta thấy quê hương ngươi có hơn trăm người ngươi đến viếng, chính quyền lớn tiếng lu loa, ngươi từ “nước ngoài” len lỏi, xâm nhập vào quê hương mi. Họ cũng phong tỏa, cũng ngoáy mũi, cũng cách ly, cũng chích ngừa… rộn ràng như chống dịch không thua ở xứ ta. Ta thấy người xứ ngươi chẳng mang khẩu trang trong nhiều chỗ đông người. Thế giới có chỗ không đủ đất chôn người buộc phải thiêu vì Covid, thì xứ sở sinh ra ngươi "cười cười nói nói" như thiên hạ thái bình.
Ngươi thiên vị quá. Ngươi thương dân ngươi, sao ngươi không thương chúng ta, và những người dân khác trên trái đất, không đồng chủng với ngươi? Trung Hoa thần bí. Đọc Kim Dung, ta thấy Nhật Nguyệt thần giáo (tức Ma giáo) có Tam thi não thần đan, tưởng là chuyện bá vơ. Đâu ngờ…Trung Hoa còn thần bí hơn.
- Ta tưởng đất nước ta là đất nước yêu thương “bầu ơi thương lấy bí cùng” nhưng không ngờ. Mi “nhập” ai, người đó thành…kẻ địch. Kẻ bị mi “ám” lập tức bị cách ly. Cha mẹ, con cái, vợ chồng muốn đưa tiễn vào khu vực cách ly, họ phải đứng xa đủ hai mét, mặt mũi trùm kín, dưới cái khẩu trang. Rồi những người tổ chức cũng phải đưa kẻ gọi là F0 ra khỏi địa phương họ quản. Người thân yêu và người xa lạ, không biết những người tiễn đưa ấy, đang cười hay đang khóc? Khẩu trang che kín không những miệng mũi, có khi, còn che cả mắt.
- Khi mi có mặt, ta thấy câu “Công cha như núi Thái Sơn. Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra” là... trật lất. Cha, mẹ mà dính Covid, thì khi vào bịnh viện, con cháu chỉ đứng xa mà ngó. Hiếu để của con cái đặt ngay cổng nhà thương. Cha, mẹ mang Corona trong người cũng phải trở thành xa lạ có khi là thù địch. Núi Thái Sơn cũng đổ. Nước trong nguồn cũng chẳng còn mà chảy ra. Hiếu để còn lại chỉ là những giọt nước mắt khi con cái ôm trên người một hũ tro cốt mẹ cha. Cha, mẹ, ông, bà, người máu mủ, mà cách ly vì Covid tại nhà, họ không khác chi những người bị cùi hủi, còn hơn thời Hàn Mặc Tử. Thức ăn được mang tới cho người thân sẽ đặt trên một miếng ván hay một chiếc ghế nhựa. Con cháu đi khá xa thì ông bà, cha mẹ, anh em... mới rón rén đến, để nhận lấy thức ăn. Con có hiếu kính, yêu thương cha mẹ thì cũng chỉ dùng tay ra dấu, bày tỏ yêu thương, như những người câm, người điếc. Nói chuyện, mi - con vi rút ác độc, có tha những người gần gũi đâu?
- Khi có mi xuất hiện, ta mới hiểu ra, không phải vắc xin, 5K mà ngăn được mi. Hàng rào kẽm gai cũng hữu hiệu không kém và người cách ly người, nhà cách ly nhà, làng cách ly làng, phố cách ly phố.
- Mi cũng làm cho ta thấy thế giới hiểu biết phong tỏa (nói theo Tây là lockdown) khác nhau thế nào. Trong khi ở xứ sở ta, mấy mụ đàn bà, phải lén lút bò, leo qua hàng rào kẽm gai, để nhận hàng cứu trợ hay hàng thiết yếu đi "mua trộm", thì ở nhiều xứ sở, ai đi ra khỏi nhà hơn 5 cây số sẽ bị phạt tiền khá nặng. Ở xứ ta, kẻ gặt lúa, người lén đi tập thể dục, hay ra đường mua hàng “không thiết yếu” như băng vệ sinh… cũng đều nơm nớp, âu lo. Tuy nghèo khó nhưng muốn như thế, họ cũng phải thủ đủ số tiền quy định, để mà nộp phạt.
- Ta rất lấy làm lạ lùng khi mi vào nước Cờ Hoa. Không những mi làm bay chức tổng thống, anh hùng tóc vàng của biết bao người ái mộ VN, mà còn chia rẽ rất thành công nước Mỹ siêu cường. Nhiều người ghét Biden không chịu chích vắc xin dù bang chết nhiều nhất lại là bang ít chích ngừa nhất. Mỹ cũng bát nháo vì anh ruột Delta của ngươi xuất hiện.
-Nhờ mi, ta mới hiểu thêm dân chủ Mỹ. Dân họ thà chết (vì vi rút) nhưng không để mất tự do (chích hay không chích vắc xin; đeo hay không đeo khẩu trang). Đâu như xứ ta, vắc xin là cứu cánh, ai cùng tranh nhau chích, dẫu đó là vắc xin của kẻ thù truyền kiếp sản xuất, không biết có chất “lú lẫn” nào trong những lọ xinh xắn, đáng yêu đó hay không.
- Có mi, ta mới thấy kẻ thù tốt hơn bạn hữu. Bạn vàng “nhỏ giọt” nước "cam lồ'. Kẻ thù “hào phóng” thuốc vắc xin. Có ngươi ta mới thấy câu ni của đế quốc thật đúng “A friend in need is friend in deed”. (Gian khó mới có được bạn hiền).
- Cũng nhờ mi ta mới thấy tài năng những người quản trị đất nước- những người luôn luôn tự hào và ngạo nghễ. Mỹ chết vì mi như ngả rạ, Việt Nam ta ‘vững như bàn thạch”. Số người chết chẳng qua bị bịnh nền; có covid thì sẽ chết mau hơn; khỏe mạnh chẳng ai thèm chết. Có người nhắc chuyện lịch sử “cột điện nếu qua Mỹ cũng sẽ về VN trốn dịch”. Nhưng khi Delta xuất hiện ta mới thấy ít lại tự hào, bớt đi ngạo nghễ. Có mi ta mới thấy, lãnh đạo của ta thật tài tình. Từ chỗ coi mi như kẻ thù cần phải diệt (“zero-covid”) nay họ rất sáng suốt, không ngại diễn biến hòa bình, “sống chung” với mi. Đừng có mà tự mãn. Sống chung không có nghĩa đầu hàng mi đâu.
- Nhờ mi, ta mới thấy sức mạnh guồng máy quản trị có thể nói là vô địch. Ta thấy dân đế quốc xuống đường biểu tình chống lịnh bắt con em họ mang khẩu trang khi vào lớp đến trường. Có nước, dân chúng đánh nhau với cảnh sát gìn giữ quy định giãn cách. Nếu ở VN, bọn này sẽ bị gô cổ. Không mang khẩu trang ư? Rất dễ nếu có sẵn 1 đến 2 triệu đóng phạt. Nhiều người đói rả họng, có mống nào dám la làng kêu réo đâu? Mất tháng lockdown nghiêm ngặt, có đứa nào dám biểu tình? Nhờ mi, ta thấy dân ta rất dễ thương. Cần mũi ngoáy, mũi ngoáy ngay. Tập trung xét nghiệm, tập trung liền. Chỉ hê một tiếng, vắc xin đây, hàng hàng lớp lớp xông lên, có đâu vô ý thức như bọn Mẽo, cho 100 đô, chích vắc xin có thưởng, chả có ai thèm để ý. Đôi khi ta nghĩ, Mỹ nên học tập VN về cách “ổn định chính trị”. Họ rất thiên tài trong quản lý người dân. Nếu họ “hiến kế” chắc gì Donald Trump bị thất cử vì “gian lận” phiếu bầu? Trump sẽ nắm chắc 99, 9% phiếu.
- Cám ơn mi – Covid - nhờ mi mà ta thấy yêu thương hơn những người cùng “cách ly” như ta. Nhờ mi ta hiểu hơn nỗi khổ cực, lòng hy sinh thầm lặng của những người áo trắng, ngày đêm đánh đổi sức khỏe mình cho đồng bào hoạn nạn. Ở trạm thu dung Covid ta mới thấm câu "đồng bịnh tương lân".
-Cám ơm mi, Covid, nhờ mi mà ta hiểu được thế thái nhân tình. Có mi Việt Nam mới lộ rõ bản chất của một số người: cưu mang nhau hay đèn nhà ai nấy sáng; quảng đại và yêu thương hay sống chết mặc bay; nhân ái với đồng bào hay ích kỷ bởi công danh, thành tích; trung thành hay nịnh bợ; thẳng thắn hay khòm lưng; thông minh hay dốt nát; và nhất là, ai thật sự yêu nước trong lòng, ai yêu nước đầu môi chót lưỡi; có mi, người ta trở nên khiêm nhường hơn, cầu tiến hơn, và hiểu dân hơn.
- Cuối cùng, riêng ta, ta cám ơn mi: ta sẽ nhường mũi vắc xin thứ hai cho người khác; và nhờ mi, vài hôm nữa ta sẽ có một cái visa màu xanh hy vọng. Ta sẽ trở lại làm người- không bằng như trước khi mi xuất hiện- tự do đi lại. Ôi, trân quý tự do.
Học theo chúa Jesus, ta sẽ yêu mến kẻ thù, là mi đó- Wuhanvirus. Mi chẳng giết được người đâu – ai cũng hiểu lòng dạ mi rồi. Làm ơn, hãy trở về nơi mi đã ra đi.

Monday, September 19, 2022

ĐỊA DANH: Dấu ấn thời gian


 

Quê tôi thuộc vùng núi hẻo lánh so với nhiều vùng quê khác của tỉnh Quảng Nam. Tên gọi mỗi địa danh thay đổi theo lịch sử thời cuộc. Hồi trước Việt Minh, có nhiều làng đặt tên rất nên thơ. Ví dụ: làng Đoài Sơn, làng Non Tiên, làng Trúc Hà, làng Hoằng Phước Bắc…Hồi kháng chiến chống Pháp, và sau 1975, tên gọi các làng trên đổi thành : thôn 3, thôn 7, thôn 6, thôn 8. Nghe thật dân dã, dễ nhớ, nhưng coi bộ ’ khô khan’. Cho đến hơn 10 năm trở lại đây, các thôn bằng số kia trở về bằng chữ như thời chưa có Việt Minh.

Cũng có những tên gọi thay đổi do sự nhầm lẫn theo thói quen: cho tiện. Ví dụ, ngày xưa ông bà chúng tôi gọi ba chiếc cầu bắc qua ba con khe trên quốc lộ 14 (tính từ dưới lên cao) đoạn gần đến quê tôi Thường Đức: cầu Hà Thanh, cầu Ba Khe, cầu Sông Cùng. Thời Việt Minh, rồi thời VNCH, dân chúng gọi ba con khe chảy dưới ba chiếc cầu ấy là Khe Trên, Khe Giữa, Khe Dưới, ’vị chi’ là ba con khe. Thật ra, Khe Giữa gọi bằng Ba Khe là căn cứ vào đặc điểm: trước khi đổ ra sông, con khe này là hợp lưu của ba con khe nhỏ ở phía đầu nguồn.
Gần đây, bên giao thông công chánh lại gọi ba chiếc cầu ấy bằng: Ba Khe 1, Ba Khe 2, Ba Khe 3, rất rạch ròi, nhưng các vị quên rằng cầu Ba Khe chính là Khe Giữa (hợp lưu 3 khe). Quý bạn đọc thấy có…nhức đầu không?
Tên gọi một địa hạt dân cư nên duy trì theo tên gọi có từ thời xa xưa để bảo đảm sự liên tục của địa danh lịch sử. Con cháu sau này cần nghiên cứu địa lý sẽ dễ dàng nhận diện lịch sử hình thành địa danh đó. Không vì sự tuỳ tiện hay ý muốn chủ quan của giới chức trách, tên gọi ’ biến thiên’ theo năm tháng, thời gian.
Nơi tôi sinh ra là “làng Trung Đạo” (từ xưa) có dễ nghe hơn “thôn 5” (mới đây) không? Chắc chắn, ‘cái tên’ gắn bó với tôi gấp vạn lần ‘con số’. Có vị nào sinh ra sau 30 tháng 4 năm 1975 yêu thích địa danh ghi trong khai sinh là “thành phố Hồ Chí Minh” hơn địa danh có từ lâu và rất gọn “Sài Gòn “?
Ghi chú ảnh: Khe Giữa (Ba Khe 2) vào mùa khô, có hình bên dưới, chính là Ba Khe (tên nguyên thuỷ) chảy dưới chân ngọn đồi cùng tên Ba Khe (đồi 52, gọi theo bản đồ).

Wednesday, September 14, 2022

DI NGUYỆN (Xin phép được gởi đến các con tôi)

 



Ba năm nay 70 tuổi, dù khai sinh nhỏ hơn, vì hoàn cảnh chiến tranh. Sức khỏe ba rất tốt so với tuổi. Nhờ từng ngày ba đi bộ mỗi sáng lúc 5 giờ bất kể mưa hay nắng. Mưa thì mặc áo mưa, ba kiên trì như thế trên 35 năm nay. Có lẽ nhờ vậy ba mới vượt bịnh ung thư giai đoạn 3 cách đây non 10 năm. Ba cũng rất minh mẫn khi viết những dòng này.

Ba mẹ rất hạnh phúc sinh ra 5 chị em các con, bốn gái một trai dù trong hoàn cảnh rất khó khăn. Tất cả đều có gia đình. Ba mẹ rất vui khi cuộc sống các con hằng ngày dùng đủ. Hai ở trong nước, ba ở Phần Lan. Ba mong muốn di nguyện như sau:
1- Khi ba đi theo ông, bà nội, các con không tổ chức đám tang, không nhận tiền phúng điếu, kể cả hoa hay nhang đèn.
2- Không chôn, không xây bia mộ, chỉ hoả táng, sau khi nhắm mắt không quá 48 tiếng đồng hồ. Xác sẽ cho vào hũ, tiện thì mang đi về quê ngay, không tiện thì để đó, chờ dịp thuận tiện, nhưng không để quá 3 tháng. Ba muốn tro xác mình được đổ vào dòng sông làng Trung Đạo, nơi ba sinh ra, có một quãng đời thơ ấu, từng tắm trên đó, dù ngày nay, con sông trở nên ô nhiễm.
3- Nếu chẳng may ba mê man vì một cơn bịnh gì đó, không còn nhận biết mọi người, các con không được mang đi bịnh viện, đặt ống thở với cuộc sống thực vật. Kéo dài hơi thở mà không kéo dài sự sống, đặt ống thở sẽ là một cực hình cho người thân của mình, tức là ba các con.
4- Nếu ba mất trước thì má sẽ toàn quyền quyết định tài sản còn lại của ba mẹ. Nhưng nếu mất sau mà má cho phép ba toàn quyền quyết định tài sản (chỉ là nhà cửa) thì các con sẽ chia đều nó ra làm 5 phần, không phân biệt trai gái. Tuy nhiên, có thể khi còn sống muốn phân chia tài sản, ba và mẹ có toàn quyền quyết định theo ý của mình.
5- Khi sinh ra ba không có gì mang đến và khi mất đi ba cũng chẳng có gì mang theo. Nếu có để lại cái gì thì đó là mong ước các con luôn đùm bọc lẫn nhau, cho dẫu, đôi lúc có bất hoà xảy ra. Các con không làm việc gì có thể mình sẽ ân hận về sau. Sự ân hận dễ dàng phá hủy đời sống con người nhiều hơn là nỗi bất hạnh.
6- Có thể ba viết di nguyện này ở chỗ riêng tư nhưng vì ba muốn viết ở chế độ công khai để các con thấy rằng, việc làm này xuất phát từ trái tim chân thành không có gì phải giấu giếm. Vìthích đi lại bằng xe máy nên ba mua bảo hiểm của Viettel rất lâu, phí mỗi tháng không nhiều nhưng chẳng may xảy ra tai nạn chết người, các con lấy tin nhắn trong điện thoại để làm thủ tục bảo hiểm nhằm hỗ trợ chi phí hỏa thiêu cho ba.
7- Ba viết di nguyện công khai này với niềm vui to lớn, một ngày nào đó, di nguyện của ba được các con hoàn thành. Ba rất vui vẻ khi chấm dứt tại đây. Còn một điều nữa, ba có viết và dịch một số sách, có cuốn đã in, có cuốn chưa in. Mỗi năm giỗ ba (chỉ chưng hoa và đốt một cây nhang) ba sẽ rất vui khi thấy các tác phẩm ấy được nằm trong tủ sách của mình. Nếu có thể, các con cố duy trì tủ sách sau mấy lần ba loại bỏ một số vì phải dời nhà, bán nhà.
Ba chúc các con luôn an bình tĩnh tại. Hạnh phúc là cái các con đang có. Và các con đang có ba, có mẹ, có anh chị em.