Hôm qua, tôi có bài “ca ngợi” Facebook. Hôm nay, tôi thấy ân hận quá. Tại sao tôi yêu ông Mark (trẻ) mà không yêu ông Marx già râu ria. Lẽ đáng mỗi ngày tôi phải đọc Nhân Dân. Nhưng tôi lại không. Tôi sống với nhân dân, tại sao tôi không yêu Nhân Dân. Bội bạc, thật quá là bội bạc. Vốn tính thật thà, tôi nói thẳng: Tôi thích Facebook mà không thích Nhân Dân vì cái mạng của thằng đế quốc này hấp dẫn hơn cái mạng “quốc dân”.
Dù tôi có là giáo sư nổi tiếng thì bài tôi viết chắc chắn không được đưa lên mặt báo Nhân Dân nếu quan điểm của tôi không theo định hướng hay không được phép. Chả có định hướng (con mẹ gì – xin lỗi, “cương” tý) tôi gửi cho thằng Mark, ý lộn, chú Mark, một bài dù ở dạng lơ tơ mơ, “hắn” đăng liền , mà không hỏi tôi có bằng cấp gì, hộ khẩu ở đâu, qun điểm chính trị thế nào, có thuộc thành phần phản động hay chống phá nhà nước (Mỹ) không.
Facebook của “hắn” thật tử tế. Nào là like, love, care, haha, wow, sad, angry (thích, yêu thích, quan tâm, cười vui, ngạc nhiên chưa, buồn, giận). Gần như đủ “thất tình” (hỉ, nộ, ái, ố, dục, lạc, bi). Trước Facebook ấy có dislike (ghét) nhưng sau đó bỏ đi. Con cháu tác giả Đắc Nhân Tâm (Dale Carnegie)mà lỵ. Khen hiệu quả hơn chê. Quý vị không thấy chê (phê) tự chê (tự phê), “phê bình như ăn cháo, kiểm thảo như ăn cơm” thất bại ê chề không? Càng phê và tự phê càng hỏng việc. Phê và tự phê càng nhiều con người càng chai lỳ. Xem đạo đức quan chức thì rõ, khỏi cần dài dòng.
Có mấy điểm Facebook thu hút nhân loại không chỉ VN:
1- Tự do tư tưởng: Bạn có thể suy nghĩ và viết ra suy nghĩ bất cứ điều gì, mà không phải lo lắng suy nghĩ ấy có “phạm chính trị” hay không.
2- Tự do biểu đạt: Bạn có thể đăng tin buồn, tin vui, tin tức mình, tin yêu thương hoặc ghét bỏ ai đó (miễn không phạm luật).
3- Tự do ngôn luận: Bạn có thể chửi tổng thống Mỹ hay chì chiết tổng bí thư Trung Quốc…Bạn có thể góp ý với quốc hội hay ban chấp hành trung ương đảng CSVN dù chẳng ai thèm nghe bạn.
4- Tự do tín ngưỡng: Không ai cấm bạn chụp hình trong nhà thờ và cũng chẳng ai không cho phép bạn quỳ mọp trong chùa đảnh lễ Phật. Miễn bạn không đề cao tín ngưỡng mình và hạ thấp tín ngưỡng người khác.
5- Tương tác nhanh: Chỉ cần đọc một câu còm của bạn ở VN, một người ở Mỹ có thể hồi đáp tức thì chưa tới một vài giây. Có khi bạn chỉ đề nghị một điều gì đó, năm ba giây sau đề nghị ấy được tiếp nhận và giải quyết tức thì. Có thể bạn bày tỏ “Anh yêu em” thì ngay lập tức trong messenger sẽ hiện ra câu “Em yêu anh”. Những hẹn hò sau đó có thể thực hiện không tới 60 giây.
6- Hiểu biết tha nhân: Khi lên facebook, bạn sẽ thấy đủ loại người theo suy nghĩ và nhận xét của bạn: bao dung và hẹp hòi; quảng đại và bó ró; yêu thương và thù hận; rộng rãi và nhỏ nhen; hiền lành và hung dữ; thẳng ruột ngựa và ti tiện, hiểm sâu…Nói chung con người “ảo” trên mạng không khác con người thật ngoài đời. Không tiếp xúc trực tiếp, chỉ tiếp xúc trên “giao diện”, các bạn hiểu hết lòng dạ con người. Ai nên tiếp tục là bạn, ai trở nên “thù” cần unfriend, chỉ một cái nhấp chuột. Ở ngoài đời, muốn kết bạn hay muốn chia tay ai đâu có dễ. Kết bạn xô bồ thì sẽ gặp cảnh “tin bạn mất vợ, tin bợm mất bò”. Chia tay ai thì phải tốn biết bao nước mắt. Facebook không khó khăn như thế.
7- Kết nối: Đây là cái Facebook rất thành công. Tôi ở VN. Khi chơi facebook một thời gian, tôi biết được bạn mình, đứa ở quê, đứa ở Mỹ, ở Úc, đứa ở Đức, đứa ly dị đứa cưới vợ khác, đứa còn sống, đứa đã chết, đứa bỏ mình nơi biển cả, đứa chôn thây nơi trại cải tạo…Không gặp họ nhưng tôi biết họ qua những trao đổi với các bạn quen từ lúc nhỏ cho tới lúc trưởng thành.
8- Hiểu biết thế giới: Có thể tra trên Google để biết mọi thứ nhưng “người thật, việc thật” không bằng các bạn, người thân, các friend người nước ngoài, tôi hiểu bản chất, lối sống, văn hóa, văn minh xứ sở họ.
9- Hiểu biết người trong nước: Tôi có thể nghe một người ở Hà Nội giải thích rau diếp không hẳn là rau diếp cá, mà là một loại rau hơi giống sà lách người Pháp mang sang. Ở Sài Gòn nhưng tôi biết Hà Nội đón tết thế nào; không phải qua sách vở nhưng là qua những bài viết về Tết của các friends ở ngoài ấy.
10- Tạo sự cảm thông: Có thể tôi là người trưởng thành trong chế độ VNCH. Các friends của tôi trưởng thành trong chế độ cộng sản (gọi là XHCN). Chúng tôi không coi nhau là kẻ thù như trong chiến tranh trước đây. Bởi tôi nói họ nghe và họ nói tôi nghe, trong tinh thần hiểu biết và tương kính.
11- Cuối cùng: Hiểu nhau để thương nhau. Qua facebook chứ không phải mấy trăm tờ báo, hàng trăm đài phát thanh, truyền hình của nhà nước, con người VN, trong nước và ngoài nước, có thể bắc một nhịp cầu cảm thông. Sức mạnh quốc tế- các cường quốc- có thể nay hùng cường, mai suy yếu, không ai lường trước được. VN từng dựa dẫm vào họ để tìm con đường tiến lên cho hai miền Nam-Bắc. Sự dựa dẫm ấy từng sai lầm và ngộ nhận dẫn đến đất nước tang thương, lòng người ly tán, chia rẽ không chấm dứt dù hơn nửa thế kỷ đi qua.
Tôi luôn nhìn mọi cái bằng con mắt yêu thương. Những cái đáng ghét (có đầy trên Facebook) tôi không nhắc tới. Và tôi nghiệm ra rằng: Không có chiếc cầu nào ngoài…Facebook giúp chúng ta nối kết Nam-Bắc một nhà, hòa giải “Quốc gia” và “Cộng sản”. Trên Facebook chúng ta nói thật, dám nói thật. Có câu: Sự thật mới cứu rỗi loài người. Thật vui nhưng cũng thật buồn: Tại sao chúng ta- những con Lạc cháu Hồng- đòng bào, một bọc sinh ra, không có một diễn đàn nào "mấp mem"" hay ngang chừng phân nửa Facebook? Trong khi đất nước có hàng vạn vạn giáo sư tiến sĩ, có hàng trăm kênh thông tin, con dân VN lại dựa vào một kênh thông tin của một người ngoại quốc để bày tỏ thất tình: hỷ, nộ, ái, ố, dục, lạc, bi ai?
Khi ca ngợi Facebook tôi có cảm giác tội lỗi với Nhân Dân, một kênh thông tin mà tôi, và có lẽ hàng chục triệu người VN khác, không biết mặt mũi nó dài ngắn, xấu đẹp thế nào. Tôi yêu nước Việt nhưng không yêu Nhân Dân vì nó xa lạ với tôi quá thể. Tôi không yêu nước Mỹ nhưng tôi yêu Facebook vì nó gần gũi với tôi quá đỗi. Đó là bi kịch của tôi – một công dân Việt Nam.