BIỂN ĐÔNG NỔI SÓNG

(South China Sea of troubles)

"Năm 2020, thế giới cần để tâm nhiều tới Biển Đông".

Bài của Oriana Skylar Mastro, Báo The Economist, WASHINGTON, DC, hôm nay.

Nếu 2019 là năm sự cạnh tranh chiến lược giữa Trung Quốc và Mỹ đảo ngược quan hệ thương mại giữa hai nước, thì năm 2020 sẽ là năm tăng cường cạnh tranh về lĩnh vực an ninh. Sự kiên nhẫn cả Bắc Kinh lẫn Washington đang cạn kiệt thì các kêu gọi hành động đang gia tăng, làm nguy cơ đối mặt ngấm ngầm nguy hiểm có thể xảy ra hơn. Thế giới cần để tâm đặc biệt đến một cuộc bùng nổ đang tiềm ẩn.

Năm 2020, Mỹ sẽ cho tàu bè đi qua eo biển Đài Loan mỗi tháng một lần, thậm chí sẽ có một chiến hạm lớn ghé thăm cảng. Mỹ sẽ tìm cách mở rộng không gian quốc tế cho Đài Loan, ví dụ, mời Đài Loan tham gia tổ chức Y tế thế giới, tổ chức một cuộc viếng thăm bất ngờ cấp chính phủ. Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ phản ứng dữ dội, gia tăng tần suất và sự phức tạp trong các hoạt động quân sự chống Đài Loan, gây rối tàu bè Mỹ trong việc đi lại, hạn chế người nước ngoài đến Tân Cương và một số vùng khác của Trung Quốc. Trung Quốc cũng sẽ giở trò mua chuộc các đối tác ngoại giao của Đài Loan từ bỏ liên minh với họ; Haiti sẽ quay lưng với Đài Loan. Trung Quốc sẽ đẩy mạnh chiến dịch truyền thông, gây ảnh hưởng lên các cuộc vận động và các động cơ kinh tế nhằm ủng hộ ứng viên ưa chuộng của họ ông Hân Cao Hùng trong chiến dịch tranh cử tổng thống Đài Loan năm 2020.

Đối phó với bối cảnh căng thẳng leo thang này, TQ sẽ đẩy mạnh đối đầu trong một số tranh chấp lãnh thổ. Ở biển Đông Trung Hoa, nơi TQ và Nhật Bản cùng tuyên bố chủ quyền quần đảo Senkaku/ Điếu Ngư Đài, TQ sẽ tăng cường áp lực quân sự của mình. Quân đội nhân dân Trung Quốc đang đẩy mạnh nhịp độ diễn tập quân sự trong vùng, chấm dứt thời gian tạm dừng từ năm 2107, mở rộng khu vực hoạt động của tàu chiến, tiềm thủy đỉnh, máy bay chiến đấu tại đó. Năm 2020, Trung Quốc sẽ hành xử khiêu khích hơn, kích động sự chia rẽ ngày càng lớn giữa Nhật Bản và Hàn Quốc, phá vỡ sự chống đối chính trị khu vực. Trung Quốc sẽ thực thi các cuộc tuần tra phối hợp cùng Nga trong vùng, với tính toán Mỹ sẽ ngần ngại không muốn thách thức một lúc cả hai đối thủ.

Ở biển Đông, TQ thậm chí còn đi xa hơn nữa. Ví dụ, họ có thể thiết lập thêm nhiều tiền đồn trên quần đảo Trường Sa, “chiếm” bãi cạn Scarborough với máy bay không người lái, quân sự hóa hơn nữa Hoàng Sa và Trường Sa, hoặc tuyên bố hạn chế nhiều hơn đối với tự do hàng hải của những nước khác. Nhưng các nhà lãnh đạo TQ sẽ ngần ngại làm đảo lộn “tình trạng đã rồi” một cách ầm ĩ, bởi lẽ họ đã rất thành công trong việc kiểm soát tình thế “chuyện đã rồi” (de facto) trên biển Đông qua các biện pháp kinh tế, ngoại giao, quân sự và “tằm ăn dâu” về pháp lý.

Ngay cả như vậy, TQ sẽ không ngần ngại hành động nếu các nước cạnh tranh trong khối Đông Nam Á tìm cách củng cố thế đứng của họ. Việt Nam, lấy ví dụ, sẽ đảm nhận chức chủ tịch khối  Asean năm 2020, có thể họ nhân cơ hội đó để điều chỉnh lại bộ Quy tắc ứng xử biển Đông tranh cãi quá lâu, trong đó, TQ muốn thể chế hóa một số chính sách họ ủng hộ như là loại trừ các lực lượng quân sự nước ngoài ra khỏi khu vực. Cũng có thể, tổng thống Philippines, Rodrigo Duterte, sẽ nghiêng về vị trí thù nghịch hơn với Bắc Kinh nếu, lấy ví dụ, tàu TQ tình cờ giết chết người Phi trong một cuộc chạm trán ở các vùng biển tranh chấp. Trường hợp nào đi nữa, TQ cũng sẽ áp dụng lập trường táo bạo hơn nếu họ cảm thấy không còn cần giữ các đối thủ phải đi theo họ.

Mỹ sẽ tích cực vận dụng bất kỳ thay đổi tiềm tàng nào trong làn gió đang dấy lên ở Manila và Hà Nội. Mỹ sẽ thả nổi các lựa chọn ví dụ như đe dọa xét lại vị thế của Mỹ trong việc không đứng về phe nào trong các tranh chấp lãnh thổ, hoặc đặt biển Đông lên nghị trình trong các cuộc gặp cấp cao với TQ và trong các hội nghị quốc tế như G7. Nhưng tổng thống  Donald Trump có lẽ thích chọn các giải pháp kinh tế trong việc cấm vận các công ty và các cá nhân TQ can dự vào các hoạt động bất hợp pháp, quấy rối và cưỡng ép trên các vùng biển này.

Với sự lèo lái mạnh mẽ của quân đội trong chính sách về TQ của Mỹ, bộ quốc phòng Mỹ sẽ thúc ép các nước trong khu vực cung cấp nhiều hơn cách tiếp cận quân sự và sự ủng hộ về chính trị. Sự kiên nhẫn của Mỹ với câu thần chú của các nước khu vực “đừng bắt chúng tôi phải lựa chọn” sẽ không còn nữa trong năm 2020. Nhưng lợi thế quân sự của Mỹ đối với Trung Quốc đang suy yếu dần, trừ phi Mỹ có thêm sự tiếp cận quân sự mở rộng ở Đông Nam Á, TQ sẽ có khả năng thống lĩnh các chuỗi quần đảo gọi là hàng đầu nơi này. Điều đó có nghĩa là Mỹ sẽ phải bắt đầu đòi hỏi các đồng minh Đông Nam Á hãy hành động nhiều hơn. Năm 2020, Mỹ kỳ vọng những nước này đồng ý sự hiện diện quân sự Mỹ bên ngoài bờ biển của họ thường xuyên và lâu dài hơn, cũng như công khai ủng hộ nỗ lực của Mỹ đẩy lùi tham vọng của TQ mở rộng phạm vi ảnh hưởng của họ trên biển.

KHỦNG HOẢNG ĐẾN GẦN

Cả Trung Quốc lẫn Hoa Kỳ đều muốn chấp nhận hiểm nguy để đoạt lấy ưu thế. Chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi sự cạnh tranh về an ninh này ở biển Đông bùng lên thành một cuộc khủng hoảng. Năm đến sẽ đe dọa trở thành một năm bất ổn không những cho quan hệ Trung-Mỹ mà còn cho các nước trong vùng rơi vào tình cảnh “tên bay đạn lạc”.

1HkT5pQRWdN_05V9DETVavEogeLk0p4hGoNwy8tNe3nI

Xem thêm

TỰ TÁT VÀO MÌNH

Cả nước dậy sóng vì tin tức một học sinh bị tát vào mặt 231 cái đến nỗi phải nhập viện. Thương tổn tinh thần cho học sinh này có thể là sang chấn lâu dài khó mà chữa khỏi.

Trước đây có các sự việc cô giáo nhà trẻ hành hạ trẻ một vài tuổi, bắt học sinh uống nước giẻ lau bảng, đánh, hoặc tát vào mặt học sinh…Tuy không nhiều những việc như vậy, tôi nghĩ ngành giáo dục cũng cần kiểm tra tâm lý, sức khỏe tâm thần, đối với những ai bắt đầu vào nghề dạy học. Biết đâu có những “giáo viên tâm thần” lọt vào đội ngũ “kỹ sư tâm hồn”, gây ra những hành động phản cảm, phản giáo dục như đã thấy mấy năm nay.

Hành động bắt các học sinh trong lớp thay nhau tát vào mặt một học sinh phạm lỗi như vừa rồi không thể kết luận cô giáo có thể đã…mắc bệnh tâm thần.

Tát (đánh) học sinh là điều cấm kỵ, giáo viên nào cũng hiểu. Buộc học sinh tát nhiều như vậy vào mặt một học sinh là một hành vi cố ý : cô giáo đã ý thức hành vi của mình:
• Trừng phạt cái “tội” học sinh vì đã làm việc sai quấy.
• Các học sinh thay phiên tát sẽ ngầm được nhắc nhở: nếu như “tội đồ” kia, các em cũng sẽ bị hình phạt như vậy.
• Thể hiện quyền uy cô giáo là “trừng trị” thay vì “dạy dỗ” học sinh.
• Có thể vô tình, cô giáo đã học và làm theo cung cách “đấu tố” những thành phần "bóc lột" trong lịch sử. Chúng ta nhớ đến những “Hồng vệ binh” ở TQ thời Mao Trạch Đông. Hành vi sai quấy sẽ bị “tập thể” trừng trị.
• Cuối cùng, cô giáo ý thức mình là người “sắt đá”, không lòng trắc ẩn, trước học sinh bé bỏng thân yêu của mình.

Nhưng, tác hại không dừng ở đây, bên cạnh thương tổn tinh thần không bao giờ hồi phục ở học sinh bị tát. Tác hại do ấn tượng hằn sâu vào tâm hồn trong trắng của những học sinh theo lệnh cô đã tát vào mặt bạn mình. Chắc chắn các em không muốn, và không nỡ nào làm như thế. Học sinh nào cũng đều sợ hãi, răm rắp thực hiện “phán quyết” của cô giáo, một phán quyết hết sức tàn nhẫn. Các em vốn hiền lành buộc phải tỏ ra tàn nhẫn với bạn học mình.

Đây là chuyện hiếm, tát 231 cái, rất hiếm, có lẽ trên cả thế giới. Lớn lên, liệu các em có quên hình ảnh cô giáo “thân yêu” của mình lúc mới "chập chững" được cô dạy "làm đội viên đội "hành quyết"? Các em có hối hận hay áy náy, hay sẽ quên đi rất nhanh, chuyện đã cư xử tàn nhẫn với bạn mình?

Còn bao nhiêu chuyện thầy cô cư xử tàn ác với học sinh của mình sẽ xảy ra trong tương lai? Chúng ta không chắc biết. Nhưng rõ ràng những việc làm như thế không phải phản ánh bản chất của nền giáo dục chúng ta.

Thầy cô là những người hiểu biết rất rõ phải cư xử với các em như thế nào, để những công dân tương lai không đối xử tàn nhẫn với nhau, không xem việc “tát tập thể” là cách "giáo dục đạo đức" trong đồng bào mình.

Không thể tái diễn chuyện quá khứ đau lòng; ăn cắp một con gà bị dắt đi giễu từ đầu thôn đến cuối thôn, kèm theo tiếng mõ, tiếng phèng la, và một toán người áp giải “tội nhân” trên cổ treo tấm bảng to ghi rõ “tôi ăn trộm gà”. Cư xử với nhau như người với người, đừng bao giờ cư xử với nhau như cai tù với tội phạm.

Chúng ta không chỉ  trách cứ ngành giáo dục đã xảy ra những chuyện như vậy.
Chúng ta chỉ thắc mắc tại sao chuyện tương tự như vậy đã không chấm dứt hẳn trong môi trường giáo dục, nhưng mỗi ngày một tăng, cường độ mãnh liệt hơn. Đã bó tay rồi sao?

Ngôi trường xảy ra vụ việc.

Hai trăm ba mươi mốt cái tát kia là tin tức “sốt lên rồi hết”, một loại tin tức không khác “xe cán chó, chó cán xe”, chẳng đáng quan tâm bằng tin tức sắp tới sẽ đưa chương trình phòng chống tham nhũng vào học đường hay sao? Những cái tát vào chính mặt chúng ta.

 

14q1kmlV2JetLxmVTQ5bV62deJQrFV8q7xvtvRPVa4mg

Xem thêm

TRỪNG PHẠT HAY KHÔNG TRỪNG PHẠT?

Nhân một phụ huynh (hành nghề luật sư) đứng ra cùng các phụ huynh khác bắt cô giáo phải quỳ để “chuộc tội” cô bắt cả lớp quỳ vì một lỗi gì đó mà không ai chịu khai ra.

Cộng đồng mạng mấy ngày nay sôi sục. Anh chàng luật sư phụ huynh bị lên án nhiều nhất vì là đầu têu, cùng mấy phụ huynh khác ép  cô giáo phải quỳ.

 Người ta cho việc bắt cô giáo quỳ là hành động xúc phạm ngành giáo dục, nhục mạ nhân phẩm thầy cô giáo. Cô  thì nghĩ đơn giản, bắt học sinh quỳ là sai nên mình quỳ để chuộc lỗi cũng không sao.

Trong nhà thờ, người ta quỳ hàng giờ, tín đồ nghĩ là quỳ để chuộc tội trước Chúa, có sao đâu. Cũng chính vì nghĩ vậy nên cô bắt cả lớp quỳ vì có một số em phạm lỗi mà chắc không em nào khai ra. Cô đâu biết như vậy là xúc phạm nhân phẩm trẻ em. Và cô đã làm xấu đi hình ảnh một cô giáo trong xã hội. Khi bị buộc phải quỳ, có người bảo cô thiếu dũng khí; có người còn gọi cô hèn nữa. Vị hiệu trưởng, đúng ra, thì ông ta mới là người hèn nhất, thiếu dũng khí nhất: Là anh cả, là lãnh đạo, phải biết đứng ra chịu trách nhiệm, khôn khéo xử lý.

Xã hội bây giờ đâu có biết dũng khí, hay tiết tháo, đức tính rất hiếm trong một số quan chức Việt Nam. Một viên tỉnh phó (Trịnh Xuân Thanh) hay cựu ủy viên bộ chính trị (Đinh La Thăng), những quan chức một thời trọng vọng, tiền hô hậu ủng, mà khi gặp sự cố thì trở thành những chú hề, người khóc lóc, kẻ mếu máo trước tòa xin tha tội. Dũng khí một móng tay cũng không có huống hồ chi một cô giáo, thân cô thế cô, chắc bị viên luật sư phụ huynh kia hù sẽ đưa ra tòa, hay nhẹ hơn sẽ bị mất việc vì xúc phạm nhân phẩm trẻ em.

Sĩ khí hay tiết tháo không còn ở những người này hay có khi không còn ở hầu hết trong mỗi chúng ta? Nguyên do vì sao không còn dũng khí, hay tiết tháo của mỗi chúng ta là vấn đề to tát nằm ngoài hiểu biết của người viết status này.

Mặt nữa, cần nói đến của sự kiện bắt cô giáo quỳ ở chỗ trừng phạt. Cô giáo đáng thương hơn đáng trách ở chỗ muốn học sinh được tốt hơn bằng cách bắt quỳ vì có khi lúc nhỏ, hay cha mẹ cô đã kể, thầy giáo hay phạt học sinh quỳ, thậm chí quỳ trên xơ mít, học sinh lớn lên có ai oán trách thầy đâu, cha mẹ có khi còn khuyến khích thầy, vì phạt học sinh là vì học sinh, muốn chúng ngoan. Cô không lường được học sinh và phụ huynh ngày nay không giống học sinh và phụ huynh mấy chục năm về trước.

Tay luật sư phụ huynh muốn trừng phạt cô giáo quỳ lại là một tình huống hoàn toàn khác. Anh ta bất minh đến nỗi suy nghĩ: Học sinh quỳ thì ‘mày’ (cô giáo) cũng phải quỳ cho biết lễ độ. Ông ta được đào tạo trong một môi trường "mắt đổi mắt, răng đổi răng", nợ (thời gian dài là nợ máu) phải trả bằng nợ (máu). Nếu là một tín đồ kitô giáo, hay một phật tử, được thuyết giảng lấy tình thương xóa bỏ hận thù, hay hãy yêu người ta như mình ta vậy, anh ta sẽ cư xử với cô giáo sẽ khác.

Tôn giáo với những triết lý yêu thương nhân quần, đã bị xem nhẹ thậm chí còn bị dè bỉu trong quá khứ, đã không giúp chúng ta ao dung hơn trong hành xử hiện nay.
Có người hể hả khi vị luật sư kia bị khai trừ đảng. Có người còn muốn nhốt tù ông ta. Tại sao ta không cảm thông hiện nay ông ta cũng dày vò đau khổ vì hành động của mình đã bị dư luận lên án khắt khe, một hình phạt có khi còn nặng hơn là khai trừ đảng hay bị nhốt tù?

Hãy tha thứ bằng lòng bao dung và nhân ái.  Mong những sự việc như trên không xảy ra lần nữa. Ai cũng có sai phạm. Jesus Christ (bên kitô giáo) đã hỏi một đám đông đang kết tội một phụ nữ thông dâm rằng: Ai trong các ngươi không phạm tội, hãy cầm đá mà ném vào người phụ nữ nầy. Tất cả bỏ đi vì ai trong đời cũng đôi lần phạm tội.

Hãy tha thứ cho cô giáo, cho viên luật sư phụ huynh, cho thầy hiệu trưởng, và có lẽ cho cả nền giáo dục của chúng ta, một nền giáo dục đâu phải chỉ một mình nhà nước chịu trách nhiệm.

1rzX_9_RiNHNBAObryq981LAmccnDGMjbPGyNmJXtE8k

Xem thêm

TỪ BÀN ĂN ĐẾN BÀN NGHỊ SỰ

TỪ BÀN ĂN ĐẾN BÀN NGHỊ SỰ
 Mỗi lần có họp chi quan trọng, dân cả nước đều hướng về Hà Nội, nghe ngóng. Rất hồi hộp. Không rõ sẽ có quyết sách gì mới, ảnh hưởng đến mỗi người Việt Nam hay không. A, lần họp này bàn về những quyết sách lớn: cán bộ cấp chiến lược, cải cách tiền lương, và bảo hiểm xã hội. Có người tò mò không rõ đợt ni có khúc củi nào to to sẽ được đưa vô lò không. Hay sức khỏe của bực quân vương mô đó lúc này ra sao. Tui thì không tò mò như vậy. Tui chỉ mong lần họp nào đó, những thứ trên bàn ăn người dân mỗi ngày sẽ là đề tài trên bàn nghị sự của các vị quyền lực quốc gia.

Ăn thì nào rau, quả, cá, thịt, ngũ cốc...Uống thì nước lọc, nước ngọt, bia, rượu... Nhiều vấn nạn, ta thán, hồ nghi về an toàn thực phẩm, khiến người dân luôn lo lắng mỗi khi cầm đũa. Bữa ăn không còn là niềm vui mỗi ngày mà là sự sợ hãi đeo bám thường xuyên.

Người trồng rau có luống riêng để ăn, có luống trồng để bán. Quả cũng rứa. Tặng, ăn thì không phun thuốc, bán thì tha hồ xịt mỗi ngày. Nhiều trái cây đắt giá chưng cả mấy tháng trên bàn thờ không thấy héo. Sầu riêng chín rụng thì mới ăn. Giờ già non hái tuốt, xử lý hóa chất thì chín ngay, thơm ngay, cả tháng cất giữ vẫn còn thơm. Mít cũng rứa. Còn chuối già rất khó rấm chín, nhưng qua thao tác bằng 1 muỗng nước thần, sẽ chín vàng, cả tuần trái vẫn không rụng (loại chuối này khó rấm chín, ở Quảng Nam, gọi là chuối hờn, lạng quạng là nó hờn, hổng chịu chín)... Rau không thuốc trông cùi đày, già cỗi, rau phun thuôc lạ thì xanh mơn mởn, mướt như nhung...

 

Cá thì đánh bắt cả tháng, vận chuyển từ nơi này đến nơi khác, người mua thấy còn tươi hơn lúc ở dưới biển. Cá khô xưa thì ruồi, nhặng bay qua bay lại. Cá khô nay, nằm chình ình cả năm trên sạp, chả thấy con ruồi nào bén mảng. Thịt heo thì nạc dày cả gang tay. Thịt bò đỏ ối như nhuộm thuốc trông hết sức bắt mắt. Gà công nghiệp ăn dai, cứng không thua gà ta. Cũng có thuật biến thịt heo nái già thành thịt bò hấp dẫn.

Ôi, nói cả năm cũng không hết chuyện thức ăn hằng ngày của người Việt chúng ta, đã được chăm sóc đặc biệt bằng những hóa chất gì lạ, không rõ tên, trong đó. Cứ ăn, cứ hồn nhiên nạp vào cơ thể. Không ăn cũng chết, ăn cũng chết. Chắc chắn những hóa chất có trong thực phẩm đã giúp nhân dân ta ngày càng gắn liền với các bệnh viện, số lượng người chết vì ung thư như sản xuất, năm sau cao hơn năm trước.

Có người bảo ở trên lo chuyện quốc gia đại sự: Như sau 1975 thì dự báo, 20 chục năm nữa, nước ta cơ bản sẽ đuổi kịp nước Anh về công nghiệp. Hay năm 2020, Việt Nam sẽ là nước cơ bản công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Toàn chuyện vĩ mô. Các vị có thì giờ đâu lo đến những cái vi mô như tui nói ở trên.

Nếu 5 năm nữa, hay mười năm nữa, sau các biện pháp, hay sau khi tuyên chiến, mạnh tay với thực phẩm độc hại, của người chức trách, người Việt chúng ta không băn khoăn gì khi gắp bất cứ món nào đưa vô miệng, không còn phải phân biệt rau ăn, rau bán, không mang tiếng tự đầu độc giống nòi, không có báo cáo nào về ngộ độc thực phẩm, thế hệ con cháu đã to hơn, cao hơn, khỏe hơn nhờ thức ăn hết bẩn, nghĩa là hết độc hại, thì dân thường chúng tôi sẽ mang ơn các vị đời đời và mãi mãi.

Hy vọng một ngày nào đó những cái nằm trên bàn ăn người dân sẽ nằm trên bàn nghị sự của quý vị. “Quan dĩ dân vi bản. Dân dĩ thực vi tiên”. (Quan lấy dân làm gốc. Dân coi cái ăn đi trước). Phong kiến bị ta đánh đổ lâu rồi nhưng chúng cũng còn mấy câu nói thấy cũng đáng nghĩ suy.

1wr1ORQcYWDwj_HqgNEkdpo_RBmV-PP1gCtSfNLFAsP4

Xem thêm

HIỆP SĨ ĐƯỜNG ĐƯỜNG PHỐ

 Trước hết xin gởi lời chia buồn đến thân nhân những người bị chết khi chống trả bọn trộm xe, mà xã hội gọi họ là "hiệp sĩ đường phố".

Hiệp sĩ là tước hiệu cao quý ở nước Anh. Việt Nam không có. Gọi là hiệp sĩ, xã hội muốn vinh danh những người nghĩa hiệp: "giữa đường thấy chuyện bất bình chẳng tha" (Nguyễn Đình Chiểu). Gặp bất bình thì đứng ra can thiệp. Chỉ thấy ở đất Nam bộ, nhất là ở Sài Gòn. Các nơi khác có nhưng ít thấy. Nhưng đã lập một hội hiệp sĩ có tổ chức hẳn hoi, có phải là "giữa đường"(tình cờ) "thấy chuyện bất bình" mà ra tay không? Như vậy, can thiệp vào chuyện như bắt trộm, bắt cướp, là nhiệm vụ chính của hội này hay sao? Hội như vậy đã làm công việc của cảnh sát rồi. Tính nghĩa hiệp như vậy nên xem lại. Có người nặng lời bảo họ "ngu, háo danh". Tôi thấy nói như vậy là quá đáng.

Người Sài Gòn không háo danh. Người Sài Gòn không ngu. Tôi từng chứng kiến một cụ ông tầm 70 tuổi ra tay "đánh" một tên to khỏe đang cướp xe của một phụ nữ trước mũi ông. Ông bị đánh lại đổ máu, lê lết trên đường phố, nhưng nhờ chúng tôi và những người khác xúm lại ứng cứu, tên cướp to lớn bị bắt. Đó là nghĩa hiệp.

Một hội đi rình bắt, theo dõi bọn trộm xe, khi bản thân những "hiệp sĩ" đa số nghèo khổ, chạy ăn từng bữa, báo chí nhảy vào ca ngợi họ là "hiệp sĩ", như vậy có đạo lý không? Xã hội cần tri ân những người này bằng cách, đối với nhà chức trách, giúp đỡ họ về "nghiệp vụ" nếu có thể, và nên khuyên họ chỉ khi đối để quá mới phản ứng tự vệ, còn thì gọi ngay cảnh sát, để báo họ đến giải quyết, nếu họ là những người thấy xấu xa thì ra tay hành hiệp.

Đánh cướp, bắt trộm không phải là nhiệm vụ của họ mà là nhiệm vụ của nhà chức trách, chưa kể lỡ đánh chết người họ sẽ vướng vòng lao lý. Họ không thể biện bạch vì "công vụ" mà đánh chết người.

Cảnh sát chúng ta không đủ khả năng gìn giữ trật tự xã hội đến nỗi những "hiệp sĩ" trên phải ra tay và đã đánh đổi mạng sống? Tôi nghĩ là không. Cảnh sát VN rất giỏi, rất hiệu quả, cụ thể chỉ mấy ngày thôi, đã tóm kẻ thủ ác. Vậy, tại sao họ lại không làm cái việc mà các "hiệp sĩ bất đắc dĩ" kia đã làm, và đã bỏ mạng?

Phát áo giáp cho hiệp sĩ không phải là đề xuất khôn ngoan. Khôn ngoan là lập "đội săn bắt cướp", (trộm) tức thì. Xã hội sẽ không vì cái chết của những "hiệp sĩ" mà chia rẽ thêm: kẻ tung hô, người chửi bới (thậm chí nhà chức trách bị "chửi" nhiều nhất). Khi có cướp giật, trộm cắp, người dân, mọi người dân, là những "hiệp sĩ", sẽ báo ngay cho đội "săn bắt cướp". Những cái chết tức tưởi không còn nữa. Xã hội sẽ yên bình hơn, ít chia rẽ hơn.

1AnKGeM2ekhz4-K2MdnqutNYH8ZkHzppbzzpwPTo2VUE

Xem thêm

TẤM HỌC BẠ CŨ

Mỗi lần soạn giấy tờ cũ ra xem là mỗi lần nhớ lại thời đi học. Cái học bạ giấy đã mềm được lấy ra đầu tiên. Năm đệ lục (lớp 7) học bạ không in thành cuốn mà thành tấm, trên giấy bản thô, màu vàng nhạt. Những ngày đi học ở trường Bồ Đề Hội An như lần lượt hiện về.

Năm 1965, quê tôi đã bắt đầu có tiếng súng. Những con đường làng, những cánh đồng xanh mướt, những bãi đất phù sa ven sông, đã bắt đầu in dấu chân của những người cầm súng. Ban ngày “quốc gia”, ban đêm “giải phóng”. Tôi phải rời khỏi làng quê nơi ông bà tổ tiên tôi từng sống hằng mấy trăm năm, sau một biến cố: bạn học cùng lớp nhất (lớp 5) đã bị bắn vào chân, máu me lênh láng ngay trước trường tiểu học nằm trong làng. Chiến tranh đã đến sân trường thân yêu của chúng tôi rồi.

Hội An, nơi tôi đặt chân đến, là một thành phố nhỏ, hiền hòa, tĩnh lặng. Những cư dân ở đây dù không biết hết tên nhau nhưng thấy nhau đều biết người kia ở chỗ nào. Nó “nhỏ” thế đó. Nhưng đó cũng là nơi rất lạ lẫm đối với tôi. Những ánh đèn điện, những con phố nhỏ, hai bên là những ngôi nhà thấp, be bé, rong rêu, những con hẻm hẹp dễ thương, nhưng cũng có những căn nhà dài, giáp đến 2 mặt tiền.Tôi hơi ngạc nhiên tại sao lại có những ao rau muống nằm xen kẽ các con đường nhựa, ngay trong thành phố.

“Học, con phải đi học, không thể bỏ dở”, cha tôi đã bảo như thế khi chia tay tôi trong một đêm tối trời,và khi sáng sớm tinh mơ hôm sau, mẹ tôi dắt tôi đi lặng lẽ trên con đường làng dẫn ra bến phà về Vĩnh Điện, rồi bắt xe đi Hội An, lúc này xe đò đã ngưng hoạt động một số đoạn vì mất an ninh.

“Ngôi trường” đầu tiên đón tôi là một hay hai phòng dừng vách bằng phên tre. Đó là những lớp học đầu tiên của trường Bồ Đề Hội An, nằm trong khuôn viên ngôi chùa lớn nhất tỉnh, chùa tỉnh hội (tức Pháp Bảo, ngày nay).

 Ngoài một số học sinh thi không đậu vào trường công lập, những lớp học trên, có lẽ tập hợp phần nhiều là những học sinh “tỵ nạn” từ các quận xa xôi, nơi đã bắt đầu có người chết vì bom, đạn. Họ là những cậu, cô gầy gò, đen sạm, ngỡ ngàng trước một “ngôi trường” dựng tạm mái tôn. Bên kia đường, xa một chút, ngôi trường chính đang cấp tập xây dựng trên nền ngôi chùa Bà Mụ  đã san bằng. Những giờ học đông nghẹt học sinh, ít nhất cũng trên  bảy  chục em nhưng không khí học hành không vì đông mà thiếu trật tự, có lẽ học trò chăm chỉ, hoặc có lẽ thầy cô dạy hay. Chắc là cả hai.

 Một thời gian không lâu, chúng tôi được chuyển về trường mới. Tại đây, các lớp học quy củ hơn. Trường có 3 tầng, một trệt và 2 lầu. Học sinh nam đi cầu thang bên phải, học sinh nữ đi cầu thang bên trái. Nhà trường sợ đi chung, các học sinh nam dễ chọc ghẹo học sinh nữ chăng? Trước khi vào lớp, học sinh phải xếp hàng, lần lượt đi theo thứ tự từng khối lớp. Thời đó mới chỉ có 4 cấp học từ đệ thất đến đệ tứ và chia làm 2 ban Anh văn, Pháp văn ở mỗi bậc học.

 Bồ Đề có lẽ là trường tư duy nhất được xây dựng đầu tiên và quy mô lớn nhất ở tỉnh lỵ (nay thành phố) Hội An thời đó. Lúc chiến tranh bắt đầu ác liệt, các vị sư ở chùa tỉnh hội đã nghĩ đến việc học của các em học sinh, vừa từ các quận lỵ đổ về, vừa giải quyết việc học cho một số học sinh không vào được trường trung học công lập duy nhất là Trần Quý Cáp. Các vị sư không nghĩ đến việc kinh doanh giáo dục lúc ấy. Nếu không có trường này, có lẽ nhiều học sinh tuổi chúng tôi lúc đó sẽ phải thất học, số phận thế nào khi bước vào đời với cái đầu không “chữ”. Những vị sư ấy bây giờ hầu hết đều đã thành người thiên cổ.

 Trên học bạ, hiệu trưởng ký tên là thầy Lê Ấm (có vợ là con cụ Phan Chu Trinh), cả bốn năm, chúng tôi không hề một lần thấy thầy, vậy mà thầy đứng ra lãnh nhận một trách nhiệm quan trọng là lãnh đạo một ngôi trường mấy trăm học sinh, mấy chục thầy cô giáo, và tin tưởng hoàn toàn vào sự điều hành, dẫn dắt về giáo dục của những vị trực tiếp làm “hiệu trưởng” như đại đức Thích Như Huệ, hay thay mặt hiệu trưởng như đại đức Thích Chơn Phát, hay thầy Nguyễn Đình Hiến thời tôi học. Các thầy đa phần từ trường Trần Quý Cáp danh tiếng qua dạy chúng tôi. Chương trình học nhẹ nhàng. Chúng tôi có nhiều thời gian đi chơi, tụ họp, dắt nhau đi ăn chè bắp, bánh tráng đập chấm mắm, đá banh, hay qua bên kia Cẩm Nam để tắm sông.

 Thầy cô thì nhiều, mấy chục năm không nhớ hết, nhưng những vị chúng tôi còn nhớ vì có những tiết học “đầy kỷ niệm”. Một trong số vị có thầy Lê Chương. Ông cao người, miệng rộng, mắt lé (con xin lỗi thầy), dạy môn Anh văn lớp đệ lục. Mỗi lần thầy vào lớp, học sinh chúng tôi lên ruột, nhiều trò than đau tim (như bạn tôi Mai Cúc, đã mất vì chiến tranh, hay Tôn Thất Chuẩn, bỏ mình trên biển cả, hay Đỗ Ngọc Thanh đang lưu lạc ở Úc châu thì cả lớp im phăng phắc, không nghe cả tiếng ruồi bay, một sự trọng đại sắp xảy ra: dò bài.

Thầy đi từ đầu lớp đến cuối lớp, mắt trừng trừng nhìn lũ chúng tôi, đang run rẩy như những con cừu sắp bị mổ thịt. Thầy nhìn bàn đầu nhưng chúng tôi cứ tưởng thầy nhìn bàn cuối. Thằng nào đây, chắc là mình quá, chúng tôi vô cùng sợ hãi, dù đã cố học thuộc những từ mới một ngày hôm trước.

A, em này. Thầy chỉ vào một học sinh đang hí hửng cười, hắn tưởng thầy đang nhìn chỗ khác. Nhìn hắn đi thất thểu thì biết tỏng cu cậu chả thuộc bài. “Zero, về chỗ ngồi”, thầy quát to. Sau này, khi tôi vào sư phạm, người ta có khuynh hướng không chọn sinh viên khuyết tật làm thầy giáo nhưng thuở đó thầy giáo rất hiếm, nhất là thầy dạy Anh văn. Thầy ơi, cũng nhờ thầy mà tụi con hiểu rằng, muốn học giỏi thì phải miệt mài đèn sách, không thể không học bài mà giỏi cho được.

Lớp chúng tôi còn có học với cô Tống Nữ Mộng Hoa, đúng như tên gọi, cô xinh đẹp, quý phái, cắt tóc mái, ngã qua một bên. Cô đi dạy bằng xe máy (thời đó, 1 chiếc Honda nữ cô đi khoảng 6 cây vàng). Cô phụ trách môn Anh văn, nhưng mỗi khi vào lớp, trước khi dò bài là màn kiểm tra vệ sinh…bàn tay chúng tôi. Em nào để móng dài kể cả nữ đều được răn đe “lần sau cô còn thấy sẽ đi ra khỏi lớp” (nhưng cô chẳng đuổi một ai vì chúng tôi đều chấp hành dù hồi đó rất hiếm có bấm móng tay, thường cắt bằng dao bén). Để móng tay dài cáu bẩn, vi trùng bám đầy, mất vệ sinh khi ăn uống. Cô nói như thế, có lẽ cô cũng biết chúng tôi, nhất là các bạn nữ, là chúa ăn vặt. Nghe đâu cô hiện giờ đang ở Mỹ với gia đình.

Về môn sử, thầy Ngô Văn Lạng có cách dạy hấp dẫn, liên hệ những gì trong sử ở quá khứ với những việc xảy ra hiện tại, làm môn này gần gũi cuộc sống học sinh. Chúng tôi thích môn sử cũng là nhờ thầy. Ông chỉ cho chúng tôi một bức ảnh không biết ở sách giáo khoa lớp nào, chụp chùa Bà Mụ, làm biểu tượng khi nói về Hội An, một thương cảng một thời sầm uất, chứ không phải Chùa Cầu. Cũng may hiện còn tam quan ngôi chùa, chứ không thì một biểu tượng lâu đời như thế không ai nhớ tới.

 Trong những năm về sau, được học nhiều thầy, cô, và nhờ học cũng được, tôi là một trong những học sinh làm “sơ- mi” cho lớp, tức sắp xếp bài tập đã có điểm thầy cho, lên danh sách, sắp xếp thứ tự từ học sinh có điểm nhiều xuống điểm ít.

Việc học hành không hề chú trọng thành tích, từ ban giám hiệu, đến thầy cô, và chúng tôi, không biết đến xếp hạng giỏi, khá, hay trung bình như bây giờ. Những học sinh giỏi từ hạng nhất đến hạng ba tháng nào đều được giảm, hoặc miễn học phí tháng đó. Cuối năm đệ tứ, những học sinh xuất sắc được chuyển qua trường Trần Quý Cáp tiếp tục cấp 3. Học có tranh đua nhưng không ganh đua, kèn cựa thứ bậc, hay cậy cha mẹ nhờ vả thầy cô cho điểm cao để được vinh danh trước lớp, trước trường. Điều tưởng đơn giản này đã giúp chúng tôi lớn lên vào đời luôn tâm niệm không lấy vinh hoa làm lý tưởng.

 Học sinh chúng tôi, ngoài giờ học, thỉnh thoảng được tham gia công tác xã hội: Khi có lụt lội, thầy, cô, nhất là các sư, chú tiểu ở chùa tỉnh hội và các chùa quanh Hội An, cùng chúng tôi đến những chỗ bà con “chạy lụt”, như giúp bồng trẻ, khuân phụ áo quần, hay phát thức ăn của nhà từ thiện cho những người rời khỏi vùng đang ở, đến thành phố để tránh lụt. Hoặc cá biệt cũng có bạn còn đi chỗ này, chỗ nọ xa hơn thành phố, trợ giúp những người trong vùng chiến sự, cũng có bạn vì vậy mà bị thương hay bỏ mạng vì “tên bay, đạn lạc”.

Cũng có những dịp vui, nhất là những buổi cắm trại nhân những ngày lễ như Phật đản, dù thành phố lúc ấy chiến tranh vẫn rình rập trên đầu người dân mỗi ngày. Thức cả đêm hò hát, tham gia các trò chơi của các anh trong “gia đình phật tử” hướng dẫn.

Ngoài dã ngoại, chúng tôi còn được học nhạc, vẽ, thể thao thể dục, và “giáo lý”(vì là trường của Phật giáo) từ rất sớm. Thầy La Gia Đinh tai điếc nhưng có tài thẩm âm rất tốt. Thầy kéo violon rất điệu nghệ. Thầy La Gia Ấm dạy nhạc, dạy cả vẽ. Tôi có một bức vẽ bằng bút chì đen về một cái ấm tích, được các bạn chọn dán vào tường trong lớp. Chính việc đó đã khuyến khích học sinh rất nhiều hơn cả những giấy khen.

Thầy Lê Viết Tú, mang kính cận rất nặng, dạy vạn vật. Thầy rất hiền, và vì cận nặng, những đứa học không thuộc bài ở cuối lớp thường cười nhìn chúng tôi ngồi ở những bàn đầu lớp, thường xuyên bị dò bài, có lẽ thầy chỉ nhìn thấy học sinh ở gần hay chăng?

Ấn tượng nhất về môn toán của thầy Võ Văn Kế (nghe đâu thầy còn khỏe), “mình hạc xương mai”, nước da rất trắng, miệng rộng, môi đỏ như con gái. Dạy học không cầm gì ngoài viên phấn. “Định  luật ‘vovanke’ đây, các em nên học thuộc để nhớ những công thức toán rắc rối nghe”. Thầy viết thành câu có vần, chẳng hạn, “sin đối huyền, cosin kề huyền. Tang đối huyền cô tang kề đối”, cho đến bây giờ tôi cũng không hiểu có phải đó là cách để tính cái gì đó với tam giác vuông, hay tam giác (quái) nào đó. Nhưng câu có vần về công thức toán của thầy tôi vẫn nhớ dù mấy chục năm sau, không rõ đúng sai. Chính sự hài hước, vui vẻ của thầy đã làm môn học khô khan như toán thành ra hấp dẫn.

 Một trong những vị thầy đức độ, hiền hòa, tôi không hề thấy quát tháo, la mắng dù bất kỳ học sinh nào trong 4 năm tôi được học lớp thầy, đó là thầy Võ Văn Mạo. Người thầy bị kiễng nhẹ ở chân, ăn mặc hơi tuềnh toàng, có phần luộm thuộm, áo lúc nào cũng bỏ vào thùng nhưng xốc xếch, tóc chải qua loa, miệng, mắt luôn cười, sau đôi kính. Kiến thức thầy uyên bác.

Bắt đầu lớp đệ lục (lớp 7) chúng tôi được hướng dẫn môn “thuyết trình”, tức là viết bài nhận định, đánh giá, trình bày trước lớp, trả lời các câu hỏi của lớp, của thầy nêu ra, về tác phẩm văn học như Hồn bướm mơ tiên, chẳng hạn. Chính cách hướng dẫn này, lần đầu tiên lũ học sinh viết câu văn chưa chỉnh, đã làm cái việc của một “nghiên cứu sinh” và nhất là dạn dĩ phát biểu trước đám đông. Thầy giảng môn văn thì rất thu hút, thỉnh thoảng pha trò, cả lớp cười vang. Lúc giảng về Thúy Kiều bị Sở Khanh dụ dỗ tước đi trinh tiết, thầy cười: “Thằng chả  đã ‘dớt cái nước nhứt’ đời con gái của cô Kiều”.

Có lần, thầy quên kéo phéc mơ tuya, lòi màu vải quần đùi bên trong, bệ vệ bước vào lớp. Chúng tôi cười ồ ngó vào chỗ đó. Thầy ngạc nhiên, ngó xuống, cũng cười, còn to hơn chúng tôi .“Thỉnh thoảng cũng cho ‘nó’ tự do chút đỉnh chứ đóng cửa mãi cũng tội”, rồi thầy vui vẻ kéo phẹt-mơ-tuya  lên, nụ cười hiền hòa.

Năm Mậu Thân, nhà thầy (gần Miễu ông Cọp) bị cháy sạch vì bom napalm; thầy tiếc nhất những cuốn sách tích cóp mấy chục năm dạy học đã biến thành tro. Lúc đi dạy sau thời gian nghỉ vì chiến trận, thầy vào trường, vừa cười vừa thông báo “các em tặng thiệp chúc tết (hình nổi rất hiếm thời đó) có 3 quả trứng đang nở ra 3 con gà con rất dễ thương đã cháy sạch rồi cùng với tủ sách của thầy. Năm đến, nhớ tặng thầy hình con gà lớn, lỡ cháy thầy còn có thịt mà ăn”, rồi thầy cười, không rõ trong lòng thầy có xót xa hay không.

Tính cách lạc quan của thầy đã dạy học sinh chúng tôi khi vào đời dẫu gặp đắng cay cũng nên nở một nụ cười chấp nhận, “đời là thế” (C’est la vie). Tôi kể nhiều về thầy bởi thầy đã đặt dấu ấn rất sâu trên tâm hồn một cậu bé như tôi, một tâm thế lạc quan, trước mọi hoàn cảnh. Và nay đã gần vào tuổi thất thập, tôi vẫn luôn lạc quan, luôn giữ nụ cười.

 Giáo dục là ở đó, là ở cốt cách của người thầy, không phải ở sách giáo khoa hay thành tích học tập.

Thưa các bạn học của tôi, những người còn sống hay những người đã mất, chúng ta cho đến ngày hôm nay, có người thành công, có người thất bại trong cuộc sống, tất cả đều đã có những hoài bão, những ước mơ, những kỷ niệm êm đẹp thời còn đi học, được các thầy dạy dỗ, theo mỗi bước đi trên cuộc đời này, đều có dấu ấn của các thầy để lại trong mỗi tâm hồn trong trắng của mỗi chúng ta từ ngày xưa còn cắp sách đến trường.

 Tôi cầm tấm học bạ ố vàng theo năm tháng mà lòng bồi hồi khôn xiết. Mãi mãi là niềm kiêu hãnh luôn nhắc về một ngôi nhà đầy ắp yêu thương: Trường trung học Bồ Đề Hội An.

Xem thêm

KHÔNG THỂ THÀNH CÓ THỂ.

Cái bắt tay của 2 cựu thù tại Singapore vừa qua gợi nhớ nhiều cái bắt tay lịch sử khác.

 Năm 1975, 2 chỉ huy tàu Soyuz Nga, Appollo Mỹ bắt tay nhau trong không gian. Bắt tay của 2 thủ lĩnh đối chọi nhau giữa Reagan và Gorbachev, mở đầu cho sụp đổ khối cộng sản, chấm dứt chiến tranh lạnh từ 1945.

 Những cái bắt tay hòa giải sau đó như: Rabin, thủ tướng Do Thái và Arafat thủ lĩnh Palestine; Mao Trạch Đông và Nixon, đã chia rẽ Trung Quốc với Liên Xô, chấm dứt thù địch giữa Mỹ và Tàu. Nữ hoàng Elizabeth bắt tay thủ lĩnh Bắc Ái Nhĩ Lan Mac Guinness, chấm dứt xung đột đẫm máu 2 bên, mà em họ của bà bị giết tại đó. Cái bắt tay cũng hết sức ngoạn mục giữa Raul Castro và Obama, chấm dứt mấy chục năm cách ly cấm vận Cuba.

Gần đây nhất là bắt tay giữa nguyên thủ Nam, Bắc Triều Tiên, hứa hẹn một tương lai hòa giải giữa 2 miền cùng một dân tộc.

Những cái bắt tay hòa giải giữa những bên coi nhau như kẻ thù không đội trời chung, khiến chúng ta chợt suy nghĩ: ước chi sau Geneve 1954, chủ tịch Hồ Chí Minh bắt tay tổng thống Ngô Đình Diệm, thống nhất 2 miền, để Việt Nam không phải mất đi mấy triệu sinh mạng, đất nước không bị tàn phá bởi vũ khí, bom đạn của Tàu, của Liên Xô, của Mỹ.

 Hậu quả chiến tranh vì thiếu những cái bắt tay lịch sử cho đến nay vẫn còn là một "cuộc chiến" khác, âm ỉ, giữa "bên thắng cuộc", và "bên thua cuộc".

Trẻ con thật khó nghĩ khi học lịch sử " chống Mỹ cứu nước". Những đứa trẻ cháu chắt miền Nam khi hỏi: ngụy là ai mà "ác" quá vậy ông nội? Ông nội lặng lẽ trả lời, "ngụy là ông đây", vì trước 1975, ông nội làm sĩ quan VNCH.

Người ta đã bắt tay nhau khép đi quá khứ, quên đi hận thù được mà chúng ta hiện nay lại không bắt tay nhau thực lòng hay sao? Bên ngoài chúng ta nói hòa giải nhưng tận trong tâm khảm, chúng ta có thực sự hòa giải không, khi hiện nay vẫn còn những chì chiết có khi cay độc giữa "bên thắng cuộc" và "bên thua cuộc". Người Việt Nam chẳng có đủ trí tuệ, đủ lòng bao dung để biến cái "không thể" thành "có thể" hay sao: Bắt tay nhau?

181KeB5iVDBqEcHWD9NAH4e207HNKYDoXTZJuHTq8WG0181KeB5iVDBqEcHWD9NAH4e207HNKYDoXTZJuHTq8WG0

Xem thêm