Thursday, October 23, 2025

CHO TÔI CÓ Ý KIẾN

Vì là người dân xứ Quảng xa quê, tôi luôn luôn quan tâm về quê hương mình.Đọc báo thấy thành phố Đà Nẵng có bầu trở lại chức phó chủ tịch cho một vị năm ngoái cũng giữ chức vụ này bị miễn nhiệm, cũng bởi ban thường vụ đảng ủy này, và cũng bởi hội đồng nhân dân này, nhưng khác chỗ, năm ngoái người đứng đầu thành phố là ông Nguyễn Xuân Anh, nay là ông Trương Quang Nghĩa.

Theo giải thích của báo Dân Trí, tôi trích bên dưới, việc bầu bán năm ngoái (chuyển công tác một phó chủ tịch) không đúng quy định của trên.

"Trong khi Thường trực Thành ủy chưa thống nhất phương án nhân sự nhưng vẫn lấy danh nghĩa Thường trực Thành ủy báo cáo Ban thường vụ Thành ủy quyết định điều động, phân công ông Đặng Việt Dũng, Uỷ viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch thường trực UBND TP giữ chức trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy là vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, vi phạm qui định số 42/QĐ –TW của Ban Bí thư, thực hiện không đúng hướng dẫn của Ban Tổ chức Trung ương về công tác nhân sự cấp ủy".

Như vậy, cử ông Đặng Việt Dũng làm trưởng ban tuyên giáo, theo cách báo đưa tin, là sai, là lạm quyền, của ông Nguyễn Xuân Anh. Vì sao một cá nhân (ông Nguyễn Xuân Anh) quyết định sai trái mà tập thể đảng, rồi tập thể hội đồng phải tuân theo?  Rõ ràng có một điểm nào đó trong quy định của cấp thẩm quyền không được chặt chẽ, đã bị ông ta đã lợi dụng.

 Tôi là người dân, không có quyền bàn, và cũng không thể biết, đó là điểm gì. Tôi có vài lần được dự và quan sát cách làm việc trong một buổi họp có bầu cử nhân sự của một tổ chức đoàn thể (doanh nghiệp nhà nước). Chủ tọa, luôn là người cao nhất, đưa ra danh sách ứng cử viên, và lấy biểu quyết. Ai nhất trí anh A. Mọi người đều giơ tay. Ai có ý kiến gì khác? Đố anh nào mà dám. Rồi tới chị B...cũng cách như thế, cuối cùng tất cả người đưa ra đều ở danh sách sẽ bầu. Cũng giơ tay biểu quyết. Và kết quả y như ông chủ tọa đã muốn.  Tôi nghĩ đây là cách ông Nguyễn Xuân Anh đã áp dụng.

 Tôi không rõ cách bầu cử ở cái đoàn thể nho nhỏ tôi biết có giống như cách bầu cử ở hội đồng thành phố Đà Nẵng hay không, nhưng "giơ tay biểu quyết" là rất giống.
Xin trích báo Dân Trí: "Trước đó, vào tháng 3/2017 (thời điểm ông Nguyễn Xuân Anh đang là Bí thư Thành ủy Đà Nẵng), Ban Thường vụ Thành ủy Đà Nẵng đã công bố quyết định điều động ông Đặng Việt Dũng khi ông này đang giữ chức Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng sang làm Trưởng Ban Tuyên giáo Thành uỷ Đà Nẵng. Khi đó, tại kỳ họp giữa năm của HĐND thành phố, 100% đại biểu Hội đồng đã biểu quyết miễn nhiệm chức danh Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng đối với ông Dũng bằng hình thức giơ tay biểu quyết". (Hết trích).

"Giơ tay" biểu quyết sẽ cho ông Nguyễn Xuân Anh biết ai thuận, ai không thuận theo ý kiến của ông ta. Chẳng ai cả gan trái ý một vị quyền lực đứng đầu thành phố bằng cách không giơ tay, nên mới có tỷ lệ rất đẹp là 100% như báo đưa tin ở trên.
Tôi thấy có mấy cách để một người dù quyền lực như ông Nguyễn Xuân Anh không thể quyết định tùy tiện:

 1- Giao hẳn cho người đứng đầu chịu trách nhiệm hoàn toàn về việc bổ nhiệm của mình.
2- Nếu sợ bị lạm quyền, nên có tối thiểu 2 ứng viên cho mỗi chức danh cần bầu.
3- Tuyệt đối, dù nhỏ cỡ nào, cuộc bầu bán không bao giờ biểu quyết bằng cách giơ tay, mà phải bằng phiếu kín, bảo đảm không ai biết được bất cứ thông tin gì về người quyết định trên lá phiếu đó.
4- Vì là một đảng cầm quyền, không có 2 đảng như ở Mỹ, nên cho tranh cử tự do trong tổ chức của mình, ai có năng lực được tự ứng cử hoặc được đề cử.  

Ứng cử, tôi thấy tốt hơn. Tự ứng cử biểu hiện được hoài bão phục vụ nhân dân, ước muốn cống hiến cho đất nước, không phải dựa dẫm bất cứ ai, nhất là tự tin vào tài năng bản thân, uy tín cá nhân, một đức tính tối quan trọng cho một lãnh đạo.  Xin hết.  Không rõ nãy giờ tôi nói có "phạm chính trị" không, hỉ.

 

SỐ 13, XUI KHÔNG?

Xui chớ. Đi tất cả mọi chung cư Sài Gòn, đố quý vị tìm cho ra tầng 13, dù đó là chung cư có mấy chục tầng. Vô khách sạn, nhà nghỉ, đố tìm ra phòng số 13. Trên xe khách đường dài, đố có số ghế 13.  Không xui sao ai cũng tránh?  Số 13 bị cho là xui, từ tích đức chúa Jesus và 12 môn đệ, 13 người trong bữa tiệc ly, trước khi ngài bị dân Do Thái đóng đinh trên thập tự giá.

Trước nay cứ cho dân Á châu mê tín, xin thưa, châu Âu đâu có thua. Họ cho ngày 13 thứ sáu là xui nhứt. Ngày chúa chết. Apollo 13 khi trở về trái đất cũng bị trục trặc sém tiêu.

Người Mỹ tin số 13 xui lắm. Có người nói, lúc chiến tranh Việt Nam, quân đội Mỹ không bao giờ tổ chức hành quân ngày 13. Nghi có quá. Vợ tổng thống Reagan là người rất khoái "coi bói', rất tin tưởng chiêm tinh gia.

Loài người rất nhỏ bé so với vũ trụ. Tin tưởng vào những lực siêu nhiên cũng dễ hiểu. Nhưng tin con số, kỳ quá. Tàu khoái nhất là số 8. Bát, bát, tôi không rành  tiếng Tàu, nhưng nghe nói cách phát âm giống phát, phát (tức phát tài, phát tướng, phát lộc...đủ thứ phát).

Việt khoái số 9, số xe, số điện thoại có nhiều số 9 là nhất, cho nên, có đại biểu quốc hội coi số đẹp (có lẽ nhiều số 9) là "tài sản quốc gia", bài cào 9 nút là dùa trọn, chỉ thua ba tiên.

Chúng ta thiếu niềm tin, nên tin tá lả. Con số mà cũng linh thiêng dữ ha. Tôi, tôi không tin những con số như vậy. Số 13, xui ư? 13 người Thái vừa mới đưa ra khỏi tử địa rồi. Ti vi Úc mới đưa tin vài phút đó thôi, gây cảm hứng viết status này. Số người Thái bằng đúng số người của chúa Jesus và môn đệ: 13.

Ngài chết, môn đệ bị khủng bố, tản lạc khắp nơi. Nhưng 13 người Thái đã bình an rồi đó, gia đình sẽ đoàn tụ, có tản lạc mô. Đông cũng như Tây, quá mê tín, và khổ vì mê tín.

TẠI THẰNG ĐÁNH MÁY

Tổng thống Trump vừa kết thúc chuyến thăm Anh. Trước khi gặp bà May thủ tướng nước Anh, ông ta đã thể hiện tài năng không phải của tổng thống, mà của một tay buôn bất động sản. Thủ tướng Anh, đảng bảo thủ, đang gặp rắc rối chuyện nội bộ trong nước về vấn đề tách khỏi EU (Brexit), cộng đồng chung châu Âu. Trong nước, bà May lúc này dễ bị đả kích(vulnerable), vị thế chính trị rất mong manh (brittle).

The Sun, tờ báo gạo cội nước Anh, phỏng vấn ông ta. Ông ta trả lời như chế dầu vào lửa. Vừa đả kích bà thủ tướng, vừa bảo vấn đề Brexit nội bộ nước Anh có thể "giết chết" khả năng thương thảo làm ăn với Hoa Kỳ. Vậy mà, khi gặp nhau, ông cười tươi như hoa, bên bà vợ xinh đẹp, còn bà thủ tướng thì vẻ mặt hơi đăm chiêu gượng cười xởi lởi. Ông ta có lúc còn cầm tay bà thủ tướng như muốn dắt bà bước lên bậc thang, y như một quý ông lịch thiệp, ga lăng với phụ nữ. Lấy lòng mà.

Trong ngôn ngữ đối đáp , Trump ca ngợi bà May là phụ nữ tuyệt vời (incredible woman) và quan hệ giữa ông với bà là quan hệ cao nhất, rất đặc biệt (the highest level of special). Thỏa thuận làm ăn giữa Anh và Mỹ được ký kết, hết sức tốt đẹp.
Họp báo sau đó, một phóng viên nữ vặn vẹo ông ta: " tại sao khi trả lời phóng viên báo the Sun, ngài đã đả kích thủ tướng chúng tôi, và còn lên mặt dạy khôn, bảo bà ấy phải làm thế này, làm thế nọ. Nay ông lại ca ngợi bà thủ tướng. Ông có phải người bất nhất không? (tôi diễn nôm hơi dài cho rõ, nhưng đúng nội dung và rất ngắn. (Tây nó kỵ nói dài lắm). Trump cười ruồi trả lời: đó là do sự tường thuật không hết ý của tôi, chứ tôi luôn nói những điều "vĩ đại" về nước Anh (tremendous things ) không hà. Chắc lỗi tại tường thuật đó. Ở Mỹ tôi hay gọi là fake news (tin sai).

Đâu có phải chỉ ở Việt Nam mới có chuyện "tại lỗi đánh máy" khi quan chức muốn đổ vấy trách nhiệm, Mỹ cũng rứa, vì luôn luôn "trên đúng dưới sai". Tôi không chú trọng cái "lỗi đánh máy", cái thói của các chính khách,chỉ muốn nói tính cách của tổng thống hiệp chủng quốc Hoa Kỳ hiện nay.  "Tính con buôn". Trước khi muốn mua món hời nào là chê bai hết cỡ. Người bán tưởng hàng mình tệ đành bán theo giá thấp. Sau nữa, "tính con bạc". Sự việc ra lệnh đánh thuế thật cao vào mặt hàng Trung Cộng, ngày càng leo thang, khi chưa thấy đối phương "thiệp"(từ ngữ đánh xì phé, chịu thua). Kể cả các nước đồng minh, Mỹ cũng "tố xì phé" như thế, đâu có từ bỏ áp thuế, riêng đâu với Tàu.

 Những người Việt Nam chúng ta rất hồ hởi thấy sàn chứng khoán của Tàu đỏ rực, bốc hơi cả 2000 tỷ đô la, kéo theo "ông em yêu quý" nghe đâu cũng mấy tỷ. Chúng ta ưng thằng cướp biển, cướp đảo, đâm tàu ngư dân kia "sụm bà chè", càng sớm càng tốt.

Xin thưa, không dễ đâu. Cả Mỹ, thế giới, Tàu không muốn có chiến tranh thương mại. Ông vỡ đầu, ông sứt trán, chưa kể ông "đứng ngoài" như ta sẽ vạ lây, mồm cũng tươm máu. TC đã xuống nước. Buộc phải chơi fair play. Không ém giá đồng tiền. Không ăn cắp công nghệ. Tôn trọng sở hữu trí tuệ.

 Cái trò mèo Tôn Tử đã bày, ngưng ngay...nếu muốn buôn bán làm ăn đàng hoàng. Và Trump sẽ cười, vỗ tay. A, thì thương thuyết, nhưng trên thế mạnh, đương nhiên. Không ai muốn chiến tranh thương mại. Chiến tranh mà ai không chết. Trump sẽ đắc cử nhiệm kỳ hai vì đang làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại "Make America Great Again'.  Đây là lý tưởng nước Mỹ theo đuổi, dùng lá phiếu cử tri để 'lật đổ" chính phủ của Obama, đảng dân chủ, "nói thì hay, làm thì không hay bằng nói". Đây cũng là lý do tại sao dân Mỹ bầu một người chẳng một ngày là cán bộ làm tổng thống, có những việc làm "chẳng giống ai" nhưng đầy hiệu quả.

Lỗi "thằng đánh máy" của Trump cũng dễ thương đó chứ.  Đâu có dễ ghét như mấy "thằng đánh máy" ở ta.

CHIA RẼ DÂN TỘC

Đó là 1 trong 2 lý do báo Tuổi Trẻ online bị phạt và đình chỉ 3 tháng. Chúng ta tôn trọng quyết định của nhà chức trách. Nhưng chúng ta có quyền nêu quan điểm, bày tỏ nguyện vọng, khi một tờ báo uy tín, có đông bạn đọc, và là tờ báo có thể nói là được người đọc, già lẫn trẻ, yêu quý nhất miền Nam (ở  miền Bắc không rõ) bị đình bản. Tuổi trẻ, cũng như bao tờ khác, đều phải tuân thủ 3 ông: ông luật (báo chí), ông tuyên giáo, và ông "sinh tồn"( chủ báo mà để nhân viên "sai quan điểm", nồi cơm bị cất, tôi gọi đó là ông sinh tồn). Nghề làm báo, dù lề phải, cũng cam go lắm.

Trở lại suy nghĩ "vùng miền", "chia rẽ dân tộc" mà TT online bị phạt. Phân chia vùng miền là điều có thật.  Bắc kỳ, Trung kỳ, Nam kỳ (Pháp thuộc), rồi Bắc phần, Trung phần, Nam phần (thời VNCH), và Bắc bộ, Trung bộ, Nam bộ (thời nay).
Có lẽ do cuộc nội chiến Nam Bắc phân tranh thời Trịnh-Nguyễn (non  200 năm) rồi chiến tranh Bắc Nam vừa qua (hơn 20 năm), người dân Việt Nam đã ảnh hưởng tư tưởng phân biệt Nam Bắc, vùng miền chăng?  Cũng không đúng.

Những người Bắc đã theo chúa Nguyễn, những người di cư trước 1945, sau 1954, đều được người dân miền Nam yêu thương đùm bọc. ("Nầy cô em Bắc kỳ nho nhỏ...nầy cô em tóc đờ mi gạc xông"... lời một bài hát rất dễ thương).

Sau 1975, những người Bắc vô Nam sinh sống , những người Nam nhận họ hàng ở Bắc. Những cuộc hôn nhân giữa người con ba miền đã kết nối Bắc Nam.
Nhưng trong tâm trí, người Việt Nam cũng không hẳn đã hòa nhập, tôn trọng, yêu mến nhau hoàn toàn, vẫn lởn vởn ý tưởng vùng miền. Ngay cả trong những chức vụ quan trọng của đất nước, người ta vẫn không quên...ba miền.
Tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng, chủ tịch quốc hội cũng được "sắp xếp" cho đều, cho cân. (Các bạn hãy để ý mấy chục năm nay, nha).

Ngay cả mới đây thôi, việc phân chia đặc khu, người ta cũng phân cho "đều": Vân Đồn, bắc. Vân Phong, trung. Phú Quốc, nam. Nếu không "nghĩ tới" Bắc,Trung , Nam thì cần chi tứ trụ phải phân cho đủ 3 miền. Khi đã đoàn kết thì bất cứ người nào ở bất cứ miền nào có tài, có đức vượt trội cũng đảm nhiệm bất kỳ chức vụ nào trong tứ trụ, hoặc tất cả bốn chức.

 Người ta bảo chia như vậy để có mặt "đại diện 3 miền" cho đoàn kết.  Chắc chi người 3 miền họ chịu. Ví dụ , nếu tôi là người miền Nam tôi cũng muốn ông to nhất là người miền Nam. Đâu có được. Người nào giỏi nhất, người nào đạo đức nhất phải là người to nhất, bất kể người đó ở miền nào.

 Cũng như đặc khu, nếu đặt hết ở Bắc, hoặc ở Nam, hoặc ở Trung, miễn nơi nào thuận lợi, không được hay sao, mà phải chia ra 3 miền cho mệt, cho rối? Tôi muốn nhấn mạnh, ở đây "đầu óc vùng miền" là có thật.

Chúng ta chưa đoàn kết mạnh đến nỗi , bất cứ một sự việc gì dù to, dù nhỏ, thực hiện ở bất cứ nơi nào trên 3 miền đất nước, đều cũng cho Việt Nam, bởi Việt Nam, của Việt Nam.

Sự việc báo Tuổi Trẻ nêu một số ý kiến "so bì" của độc giả về chương trình đường cao tốc quốc gia có Bắc mà chưa tới Nam là có thể hiểu được, có thể châm chước được, vì thực sự người dân, có thể là tất cả, luôn bị ám ảnh bởi sự phân biệt vùng miền.

 Những bộ óc vĩ đại của quốc gia đều có cân nhắc vùng miền thì những người dân nhỏ bé cũng muốn mong ước được chú ý tới họ, miền của họ. Việc báo TT đã nêu những ý nguyện như thế của một số độc giả sao bị quy là chia rẽ dân tộc?

Hội chứng "ba miền", hay "hai miền" đã xâu xé dân tộc chúng ta rất sớm, rất nhiều, và sẽ rất lâu. Khi nào người dân không kêu ca sao miền tôi thế này, miền ông thế kia. Khi nào chả ai phân biệt miền Bắc, miền Trung, miền Nam. Khi nào chả còn kỳ thị miền Bắc, miền Nam. Khi đó đất nước chúng ta sẽ có một miền duy nhất: MIỀN YÊU THƯƠNG. Sao mà khó quá...

CÒN AI NỮA KHÔNG?

Trong khí thế hừng hực của lò đang nóng, nhiều củi bự bị đun hay sắp đun vào lò, mọi người hồ hởi nhưng tôi thì không, rất lo. Lo... vì sao những quan chức ngày trước được ca ngợi như những anh hùng, nay trở thành những tội phạm. Lo... những người đi tù, hay sắp đi tù, đều là những người đã phấn đấu gian khổ cả đời mới có được những chức vụ cao vời lồng lộng.  Lo... còn ai nữa không, sẽ tiếp bước vào lò.

 Có trục trặc gì trong cách quản trị đất nước chúng ta?  Dân thường, theo mắt thường, thấy 2 cái chính:

1- Cơ chế có chỗ hở:
Cần tách việc điều hành kinh tế ra khỏi hệ thống hành chánh quốc gia. Chỉ can thiệp ở tầm vĩ mô khi cấp thiết. Có người nói vậy không được. Kinh tế mà chính phủ không trực tiếp điều hành thì "tiêu" ngay.  Tôi cho không đúng. Thời Obama, Mỹ từng đóng cửa chính phủ vì quốc hội không cấp đủ ngân sách làm việc, kinh tế họ suy sụp không?  Còn cái nữa, "kinh tế nhà nước là chủ đạo". Gương rành rành những quả đấm thép đã thấy, làm đâu thua đó, chưa kể mất vốn, mất người.

 Chính phủ nên để tư nhân làm kinh tế, trừ những lãnh vực công ích, tư nhân không muốn làm, hoặc không có khả năng làm, hoặc liên quan an ninh quốc gia. Không được như Mỹ, tư nhân chế tạo hỏa tiễn, vũ khí, hay máy bay ném bom thì mình cũng cần "thả bớt" những ngành nghề mà tư nhân làm tốt. Chỉ cần có chủ trương, cơ chế, chính sách, và nhất là luật pháp.

Mọi thành viên, kể cả đảng, chính phủ, và người dân, đều phải tuân thủ. Không thể mỗi cái bé tẹo ở địa phương thủ tướng cũng phải đích thân chỉ đạo. Ổng đã bù đầu với những chuyện vĩ mô to lớn rồi.  Mỗi cấp đều có quyền hạn, và phải tự chịu trách nhiệm cá nhân, không được quy cho tập thể. Sẽ chẳng có, hay có mà rất ít, những Trịnh Xuân Thanh, Đinh La Thăng, hay Trương Minh Tuấn.  Sức lực quốc gia không vì những sai quấy của mấy ông thần này mà bị yếu đi.

2- Trọng dụng hiền tài.
Những người điều hành quốc gia từ xã đến trung ương phải là những thành phần ưu tú nhất đất nước. Cần có một cơ chế mà mọi người tài đức, dù trong đảng, hay ngoài đảng, cũng đều có cơ hội tham gia. Thời đổi mới, từng có chủ trương người đứng đầu không nhất thiết phải là đảng viên. Trí tuệ đất nước đâu chỉ có giới hạn trong 4 triệu đảng viên. Cần đảng viên để bảo đảm lãnh đạo tuyệt đối là đúng, nhưng liệu có hoàn hảo không?  Hay vẫn có những đảng viên cao cấp như Đinh La Thăng đã phải vào tù? Hãy thay đổi cách quản trị quốc gia để không phải thất thoát hàng chục ngàn tỷ đồng, mất đi hàng ngàn cán bộ, trong đó không thể không có những người ưu tú của đất nước. Để chẳng còn ai phải tiếp bước vào lò.
Những suy nghĩ ở trên không mới, các bậc trí tuệ Việt Nam đã nói từ lâu và nói rất nhiều.

 Nay đến lượt dân thường tôi "Xin có ý kiến".

Wednesday, October 22, 2025

TỪ CÂU CHUYỆN HÀ GIANG

Không phải chỉ là nơi có những phụ nữ xinh xắn, làn da trắng hồng nhờ không khí mát lành, khí hậu như là Đa Lat. Hà Giang là nơi đang bị "ô nhiễm" vì lùm xùm gian lận thi cử, không phải trò, mà thầy.  Không lo lắng tình hình sửa điểm thấp thành cao, sửa cho ai, nhận bao tiền hối lộ, hay có ai "chống lưng" không.  Chuyện đó có nhà chức trách lo.

 Chúng ta chỉ lo lắng nền giáo dục nước nhà, qua sự cố này mà thôi. Liệu đây là lần đầu tiên sự gian lận này xảy ra?  Hay đã xảy ra rất nhiều năm? Giờ mới lòi ra.
Những nơi khác, ngoài Hà Giang, đã có sự việc như vậy chưa, và nếu có thì đã bao lâu?

Tác hại của gian lận chấm thi, gọi chung là thi cử, không chỉ ảnh hưởng cho những thí sinh, giỏi không chen nổi với người dở hơn, vì không được nâng điểm do gian lận, mà còn tác hại to lớn hơn, "niềm tin" vào công bằng, vào nền giáo dục dẫu cỏn con cũng không còn.

Nếu chuyện như Hà Giang đã xảy ra từ lâu trên đất nước này, những học sinh kém cỏi đã vào trường đại học, có ai trong số đó len lỏi vào những chức vụ cao trong guồng máy công quyền, tham gia vào đội ngũ những giáo sư, tiến sĩ, có ảnh hưởng to lớn đến xã hội, chẳng hạn, họ quay lại làm những quan chức giáo dục, rồi lại sản sinh ra những "mầm non" như họ hay không? Tôi mong là không. Thành thật như thế. Ở đây, với tư cách một công dân, tôi mong muốn nhà nước nhân chuyện này, làm một "cuộc cách mạng giáo dục". Và bỏ ngay cải tổ, cải tiến, cải cách...Đã chẳng làm nền giáo dục tốt hơn mà càng làm nó tệ hơn.

Bộ trưởng giáo dục không thể là người làm cuộc cách mạng này. Do cơ chế, ông không thể một mình quyết định như những nước tiến bộ khác. Ông tổng bí thư là OK nhất. Vì sao, vì ông là người cao nhất trong thể chế chúng ta. Khi làm việc, ông chẳng phải "xin ý kiến" ai cả (đừng nói là xin ý kiến "tập thể" nha). Trước đây, ông Nguyễn Thiện Nhân cũng đã rất "máu lửa" với chuyện cải cách giáo dục, và nhiều vị bộ trưởng khác.  Có ai mang lại thành công đâu? Không hẳn họ dở.

Bộ trưởng giáo dục, hơi tréo cẳng ngỗng, không phải là người cao nhất trong bộ giáo dục. Tôi biết ông tổng bí thư là người vất vả nhất nước. Tất cả những gì trên đất nước này đều nằm trên vai của ổng. Ở đây tôi muốn nói thế để nhấn mạnh ...tính tự chủ trong giáo dục, chỉ có người toàn quyền mới có khả năng thay đổi toàn diện nền giáo dục của chúng ta. Người làm cách mạng giáo dục phải sáng suốt và phải chịu trách nhiệm về việc làm của mình.

Thôi, tôi công dân con con, hổng dám bàn thêm, chuyện quốc gia đại sự. Chỉ có mấy suy nghĩ cũng con con mà thôi. Hãy làm "cách mạng":

1- Bắt đầu từ mẫu giáo:
Vì sao? Nhân cách con người hình thành từ lớp tuổi này, rất quan trọng, ông bà ta gọi lớp vỡ lòng, có lý của nó. Mấy giáo sư cho là từ đại học, tôi thì nghĩ từ mẫu giáo, từ dưới lên. Chính phủ phải thực hiện miễn phí hoàn toàn cấp học nầy (và cấp trung học). Trường ốc quy chuẩn, giáo viên cần đào tạo bài bản, lương phải bằng hoặc hơn cấp 3. Điều này sẽ thu hút người tài, bỏ định kiến học sinh kém quá mới học giáo viên mẫu giáo.  Ở Phần Lan, lương của giáo viên mẫu giáo không thua lương giáo viên cấp 3, những sinh viên giỏi mới được tuyển vào cấp mẫu giáo, tiểu học.

Mọi con em công dân VN đều bắt buộc phải đi học.  Học sinh mẫu giáo phải được cung cấp thức ăn, nhất là sữa miễn phí, đủ chất lượng. Chiều cao người Việt tăng không nhanh, không bằng chiều cao những người Nhật Bản cùng thời gian, dù trước đây họ bị coi là "Nhật lùn".

2- Bãi bỏ ngay việc phân hạng học sinh từ mẫu giáo đến cấp 2.
Chỉ trao đổi thành tích học tập học sinh với phụ huynh qua sổ ghi chép có số điểm chấm mỗi môn, thầy cô lập sẵn về mỗi em, mà các em không được đưa xem, kể cả phụ huynh. Thế thì làm sao tranh đua học tập?  Trả lời: kết quả thi cuối kỳ, cuối lớp sẽ cho biết, và thầy giáo có nhiệm vụ làm thế nào để các em hiểu học cho các em, chứ không phải học cho thành tích, cho thầy, cho trường.

Từ cấp 3, thực hiện chấm điểm bằng chữ, không bằng số, như Mỹ: A, B, C...Vì nếu chấm số, học sinh thấy dưới 5, cho mình dở, hoặc trên 5, cho mình khá. Dở sẽ tự ty. Khá sẽ tự tôn, cả hai không tốt. Nay dở, mai giỏi, hay ngược lại, chuyện thường.
Mục đích của việc không phân hạng sẽ làm các em, các thầy cô, các người làm giáo dục, sẽ không ham hố thành tích, không chạy theo thành tích. Việc không phân hạng còn làm các em tự tin trong học tập, không vì tự cao, vì giỏi tất cả, hay tự ty, vì dở tất cả. Ra đời học sinh môn toán giỏi chưa hẳn đã hơn học sinh môn toán kém. Mỗi người đều có sở trường riêng.  Học ở trường không hẳn như học ở đời. Những công dân tương lai sẽ là những người đầy tự tin, một đức tính quyết định mọi vấn đề, kể cả cái người ta cho là số phận.

3- Phân luồng ngay từ cuối cấp 2.
Bằng những trợ giúp của công nghệ, chọn lựa những học sinh tốt vào đại học, còn lại là đào tạo nghề, đồng thời tạo điều kiện trong những năm học nghề, các em có thể vào đại học nếu sau đó đủ khả năng. Tránh tình trạng rớt đại học, các em bơ vơ, không có kỹ năng tối thiểu để vào đời tự lập vì trước đó không được đào tạo nghề.
Bỏ trường cao đẳng 3 năm. Ông cao đẳng này lỡ dở, nửa như đại học nửa như trung cấp. Chỉ có đại học 2 năm, đại học 4 năm như ở Mỹ.

4- Vì khó khăn cho việc đào tạo lại, đội ngũ giáo viên hùng hậu hiện nay cần phải tự học, (xem đó là tiêu chí thầy giáo, cô giáo hiện đại) theo giáo trình nâng cấp của bộ, qua kiểm tra, để theo kịp đổi mới ở trên đưa ra. Ai không đạt, cho về hưu, trợ cấp đàng hoàng.

5- Giao quyền tự chủ cho tất cả các trường đại học, kể cả tự tuyển sinh. Những học sinh điểm cao (tránh chuyện như ở Hà Giang) cần kiểm tra lại. Bỏ tổ chức thi toàn quốc về bậc phổ thông, giao về cho các sở giáo dục tổ chức.

6- Và đây là cái cơ bản, rất "nhạy cảm":

a- Nhà trường chỉ chuyên tâm vào giáo dục, và chỉ giáo dục, không đưa chính trị vào nhà trường. Những hiệu trưởng tôi quen thường than phiền, những công việc không phải là giáo dục chiếm rất nhiều thời gian và công sức của đội ngũ giáo dục, gần như một phần ba việc dạy và học. Có những hiệu trưởng chỉ chuyên đi họp nào ủy ban, nào phòng, nào sở, nào cơ quan đoàn thể...

 b- Bộ giáo dục chỉ đưa ra đề cương giáo dục dạy trong các cấp ở trường. Việc soạn sách giáo khoa để các nhà giáo dục, cho những vị thầy xuất sắc, dạy cấp nào soạn cấp đó, thực hiện. Tránh lớp 1 học sách do giáo sư đại học soạn, thường là trên trời. Một đề cương nhiều bộ sách giáo khoa. Việc chọn sách giáo khoa nào là quyền của thầy, cô như ở miền Nam trước 1975.

 Ở Phần Lan, một nước có nền giáo dục tự chủ, Mỹ cũng nghiên cứu tham khảo, các thầy cô tự soạn lấy tài liệu làm giáo khoa để dạy học sinh, họ chỉ căn cứ vào yêu cầu về đề cương của trường(tất nhiên trường có lẽ cũng dựa vào yêu cầu của bộ).  Tính tự chịu trách nhiệm của người thầy cần được nâng cao. Do vậy, giáo án nên "vất" vào quá khứ. Trước 1975, ở miền Nam, giáo viên đến trường nhiều vị chỉ mang theo ...viên phấn. Sách giáo khoa nằm ở trong đầu của họ. Học sinh miền Nam có thua kém ai đâu.

Những suy nghĩ cỏn con thì nhiều, ngồi gõ máy hoài chắc chết, mỏi tay, nhưng tựu trung:


Giáo dục chỉ đơn giản: trước khi học thành ông gì, bà gì, thì hãy học làm ông gì đạo đức, bà gì chân thật.

Giáo dục mang lại những thành quả tinh thần như hiện nay thật buồn, hết chỗ nói. Cái gì cũng ngon, cũng oai, cũng to, cũng lớn, nước ngoài cũng phải học tập, mà tất cả cũng...gây thất vọng, cũng "không thật", như những bảng điểm "tót vời" của những em học sinh chạy điểm ở Hà Giang.  Có mấy chữ tôi nhớ lúc nhỏ ở miền Nam: Đức dục, trí dục, thể

LÒNG QUẢNG ĐẠI

Nhiều người trách cứ Việt Nam không thành rồng, thành hổ như Nhật, như Hàn là vì thiếu nhân tài, hay có nhân tài nhưng không được trọng dụng.  Tôi nghĩ là đúng nhưng còn thiếu.

Không có lòng quảng đại, bao dung, mới là nguyên do chính cho sự ỳ ạch của đất nước.

Tôi dài dòng một chút. Quân Mông Cổ đã 3 lần bị Hưng đạo vương Trần Quốc Tuấn đánh bại. Thế giới thời ấy rất sợ hãi. Nhiều nơi kể cả châu Âu cũng bị vó ngựa của những kỵ binh thiện chiến đó làm cỏ. Nếu Trần Quốc Tuấn không có lòng quảng đại, nghe theo cha dặn mà trả thù nhà (cha ông là Trần Liễu, có vợ bị Trần Thủ Độ ép lấy vua dù bà đã có mang 3 tháng) thì ông đã không dốc lòng với vua nhà Trần, người gây hận cho gia đình ông.

 Nhưng đâu phải triều  đại nào cũng như triều  đại nhà Trần.  Nguyễn Trãi, chiến lược gia kiệt xuất, đã giúp Lê Lợi đánh thắng quân Minh, một nhà nước phong kiến Trung Hoa rất thâm độc, phá hủy toàn bộ những tinh túy của VN, tất cả sách vở quý giá bị ra lệnh đốt sạch, làm dân tộc ta bị đứt quãng văn hóa.  Nhưng rốt cuộc ông bị giết, tru di tam tộc, vì nghi đã cùng tỳ thiếp Nguyễn Thị Lộ hãm hại Lê Thái Tông, người con, Lê Lợi tin tưởng gởi gắm cho ông khi mất. Không thể nói là ông có tội (sau, Lê Thánh Tông minh oan và phục hồi danh dự cho ông) nhưng có thể nói là triều thần của đời vua nầy đã tỵ hiềm Nguyễn Trãi (dù ông đã cáo quan về ẩn).  Họ đã không có lòng quảng đại, bao dung, vì quyền lợi nhỏ nhen mà giết đi một thiên tài của đất nước, gây ra thảm khốc Lệ Chi Viên.

Vũ Văn Nhậm, tướng lĩnh kỳ tài, đánh thắng quân Thanh, bắt giết Nguyễn Hữu Chỉnh mưu đồ hùng cứ (một nhân kiệt số 1 Bắc hà) bị vua Quang Trung giết chết vì có kẻ mật báo siểm nịnh rằng ông ta mưu phản. Vua Quang Trung ra tay tàn độc. Nếu Vũ Văn Nhậm còn sống, Gia Long chưa hẳn đã dễ dàng tiêu diệt Tây Sơn.

 Chí sĩ Phan Châu Trinh, cũng nhờ lòng quảng đại vị tha, đã không chống lại Cần Vương, căm thù Nguyễn Duy Hiệu khi thủ lĩnh phong trào này ở Quảng Nam đã giết lầm cha ruột của mình.
Trong thời gian cầm quyền, hay đang trong lúc tranh quyền thời Việt Minh, cũng không ít những tài năng kiệt xuất tham gia chống Pháp, hay làm việc cho chính phủ Bảo Đại, nhưng khác quan điểm, khác chủ trương, đã bị thủ tiêu như Huỳnh Phú Sổ, Tạ Thu Thâu, Khái Hưng, Phạm Quỳnh, và một số người không phải Việt Minh. Nếu Nguyễn Thái Học còn sống đến thời điểm đó chưa hẳn an thân.

Sau 1954, miền Bắc tiến hành đấu tranh giai cấp, đánh đổ địa chủ, tiêu diệt thành phần bóc lột. Thành phần đã sản sinh Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp...tham gia đánh Pháp giành độc lập cho đất nước; một giai cấp đã giúp công của, nhân lực rất nhiều cho kháng chiến, đến nỗi cụ Hồ phải khóc, xin lỗi họ vì đã xảy ra oan khuất.

Theo số liệu của sử gia kinh tế Đặng Phong(từng cố vấn kinh tế cho thủ tướng Võ Văn Kiệt) số người bị oan sai có đến 70 % số người bị đánh đổ.  Trong những người giàu có, gọi là địa chủ kia, không có những thành phần ưu tú ?  Con cái họ chắc chắn có điều kiện học hành, giỏi giang, nhưng mang tiếng "địa chủ bóc lột", liệu họ có được cơ hội, điều kiện đóng góp một nửa nước còn non trẻ? Nếu có lòng quảng đại, ta có thể kêu gọi, hay trưng dụng những đất đai họ đã "bóc lột" mà không làm hại đến tính mạng con người.

 Tính mạng nào của người Việt dù là khác lý tưởng cũng phải được quý trọng.  Ở miền Nam, chính phủ Ngô Đình Diệm, được hỗ trợ của người Mỹ, cũng thẳng tay đàn áp những người cộng sản, những người không theo "quốc gia", không cùng lý tưởng. Biết bao nhiêu người bị giết. Trong số họ không có những người ưu tú ?

Tổng thống Ngô Đình Diệm nghe nói cũng ra tay với  Trịnh Minh Thế sau khi mượn tay ông ta tiêu diệt Bình Xuyên, Hòa Hảo, đem ổn định lại cho chế độ của mình. Cũng vì không "dung" Nguyễn Tường Tam, nhà cách mạng lỗi lạc này đã uống thuốc quyên sinh vì không muốn bị làm nhục bởi một tòa án chế độ dựng ra nhằm buộc tội ông. Nếu tổng thống Ngô Dình Diệm có lòng quảng đại, hai người tài năng kia đã không bị chết.

Bản thân tổng thống, cùng anh em trong gia đình, cũng bị giết bởi chính những người dưới trướng của mình, với sự tiếp tay của quan chức tình báo Nế.  Nếu có lòng quảng đại, Dương Văn Minh, đệ tử trung thành ông Diệm, sẽ để ông ta sống và đưa ra khỏi nước; người Mỹ không hối hận khi sau đó chẳng tìm được tướng nào ra hồn mà cầm trịch miền Nam, để cuối cùng dẫn đến thua đau Hà Nội.

Khi biến cố 1975 xảy ra, số phận hàng trăm ngàn người ưu tú trong chế độ VNCH có khác đôi chút nhưng cũng không phải tốt lành. Họ không bị "tắm máu" như tâm lý chiến VNCH tuyên truyền. Nhưng vì là người thua cuộc, vì họ mà hàng triệu người miền Bắc bị chết do đánh nhau, họ bị loại ra khỏi "nguồn vốn" quốc gia bằng cách đưa lên rừng cải tạo, không hề được mời góp tay xây dựng cho guồng máy mới.
Hàng trăm ngàn người vượt biên, hàng chục ngàn người bỏ mạng, dưới biển trên bờ, trong số họ không có những người ưu tú sau này cần cho xây dựng đất nước?
Đến bây giờ, chiến tranh đã im tiếng súng, gần nửa thế kỷ, lòng quảng đại, bao dung của người Việt Nam chúng ta đã có chưa?
Đau buồn mà trả lời là không.
Những người Việt hải ngoại, nhiều nhất ở Mỹ, (tôi chỉ biết một số) vẫn còn thù hằn với những người theo lý tưởng cộng sản. Sự ngược đãi khi họ còn là người "bị cải tạo" vẫn đeo đuổi cùng thù hận đã bày ra trong lời nói, hành động, cho đến bây giờ vẫn không nguôi.
Họ có cảm giác phải..."tiêu diệt" cộng sản dứt điểm thì họ mới thỏa lòng.
Những "người thắng cuộc" cũng chẳng phải nhiều bao dung.
Đâu có hết hồ nghi; họ cũng nhìn "khúc ruột ngàn dặm" với con mắt thăm dò, quan sát. "Việt cộng" cũng hơi e dè "Việt kiều".
Hằng năm, số đô la gởi về cả chục tỷ cho thân nhân Việt kiều đã làm nhẹ đi gánh nặng kinh tế "Việt cộng", nhưng vẫn không làm họ thiếu cảnh giác trước những người chống cộng cực đoan, luôn "gầm ghè" đòi...lật đổ họ.
Rõ ràng, hận thù 2 bên trong chiến tranh mất đi hàng triệu sinh mạng, gây tang thương vô vàn cho dân tộc, không thể một sớm một chiều mà nguôi ngoai cho cả 2 bên.
Không thể có lòng quảng đại, bao dung giữa những người Việt Nam?
Chúng ta là một dân tộc không thể yêu thương nhau?
Chúng ta không thể khép đi quá khứ đau thương, để cùng gầy dựng một tương lai tươi đẹp, ở đó mọi người Việt Nam "thua-thắng" không còn nghi kỵ nhau được hay sao?
Thử có một mơ ước:
Nếu một buổi chiều đẹp trời nào đó, nhân 1 chuyến công du, thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc được một số Việt kiều Mỹ mời đi đánh golf, sau đó làm vài ly whisky chuyện trò rôm rả, rồi vui vẻ về nghỉ ở khách sạn, ra cửa trước cũng về cửa trước, không phải kín đáo đề phòng kẻ " quá khích" tấn công như hay thấy.
Và một giáo sư Việt kiều nổi tiếng ở Mỹ, một sáng đẹp trời nào đó, được thủ tướng mời về nước, làm bộ trưởng bộ giáo dục; hoặc có nhà văn, "thường kịch liệt chống cộng" ở Mỹ, được mời về nước làm phó ban tuyên giáo trung ương.
Tài chính và trí tuệ, Việt kiều không thiếu.
Không một nước tiến bộ nào trên thế không có người Việt. Không có tiến bộ nào của thời đại Việt kiều không thủ đắc.
Thay vì mời gọi người nước ngoài, sao ta không mời gọi người của ta, thay thế FDI, hay những vốn vay luôn kèm những điều kiện bất lợi cho đất nước?
Nếu nguồn lực "quốc gia" và "cộng sản" là nguồn lực chung, của đất nước này, của dân tộc này, thì chúng ta sẽ chẳng phải run sợ trước bất cứ thằng nào, kể cả thằng hàng xóm bá đạo, lợi dụng danh nghĩa bạn vàng, đang hung hăng diệu võ dương oai ở biển Đông.
Nhưng, than ôi, đó chỉ là giấc mơ.
Trong quá khứ, và do hoàn cảnh lịch sử, nhiều nhân tài đất nước đã bị bỏ phí.
Ngày nay, hết chiến tranh, nhân tài đất nước cũng còn trôi dạt.
Người Việt chưa thực sự có đầu óc quảng đại, bao dung, chưa đủ lòng nhân ái, chưa có trái tim rộng mở, chấp nhận sự khác biệt, chấp nhận khác lý tưởng, cùng nắm tay nhau, nối kết làm một, để xây dựng một VN hùng mạnh, như một số dân tộc ở châu Á hay sao?
Hiền tài, nguyên khí quốc gia, đang bị lịch sử bỏ quên.
QUẢNG ĐẠI, BAO DUNG đã không còn hay sao, hỡi những đồng bào của tôi?