Câu hỏi này có vẻ vô duyên, không khác câu vì sao Harris thất cử. Đắc, thất là do quyết định của người dân Mỹ. Nếu nói Trump mới xứng đáng làm tổng thống thì tại sao lại thua cử ông già lớn tuổi “lụm cụm” Joe Biden. Tại bầu cử gian lận? Vậy thì chính quyền đảng dân chủ không “gian lận” tiếp để giành lấy nhà trắng? Họ đang nắm quyền. Quyền to như núi. Và khi nắm quyền, Donald Trump lại để cho cuộc bầu cử bị “ăn cắp” (stolen)?
Có rất nhiều cáo buộc gian lận trong cuộc bầu cử dẫn đến Trump tức tối ôm gói rời Nhà Trắng. Nào là người chết đi bầu. Nào là phiếu bị ăn gian, bầu Trump thành bầu Biden. Không đáng kể. Sự chênh lệch phiếu giữa 2 ứng viên tổng thống là rất lớn. Chỉ có giả thuyết khả tín: gian lận do máy bầu, máy đếm. Đó là máy của Dominion. Chỉ có máy mới có thể làm sai số hàng triệu phiếu.
Nhưng giả thuyết ấy sai hoàn toàn. Người tung tin này nhiều nhất là Fox Corp. và Fox News. Thế là kiện tụng. Thấy không thể thắng ở toà, hãng truyền thông theo phe Trump này buộc phải dàn xếp đền danh dự cho hãng chế tạo máy bầu cử Dominion 787,5 triệu đô la. Đau như thiến. Vì đăng bậy, đăng sai, số tiền bị đền vô cùng lớn. Rồi những vụ kiện khác của Trump đều bị toà án từ thấp đến cao lắc đầu: No, hổng có gian lận.
Nếu hệ thống tổ chức bầu cử Mỹ bị phe Dân Chủ khuynh đảo thì xin thưa, Trump bây giờ hẳn phải nổi loạn: Gian lận, gian lận. Tổ chức bầu cử vừa rồi rất an toàn. Ban đầu chỉ có vài tin bịp có đặt bom. Sau đó, cuộc bầu cử diễn ra yên ổn nhất. Như vậy, hệ thống bầu cử Mỹ là tốt và người thực thi nhiệm vụ rất tận tụy.
Nhiều người đánh giá bầu cử Mỹ “rối rắm” và “lộn xộn” quá. Hai ứng viên tổng thống không tiếc lời chỉ trích nhau. Người thì bị gọi là “tâm thần”. Người bị gọi là phát-xít. Thậm chí, những người ủng họ cho hai phe còn “thoá mạ” nhau. Biden gọi người ủng hộ Trump là “rác rưởi” (garbage) để đáp trả một danh hề được mời lên bục phát biểu trong cuộc tụ tập ủng hộ Trump gọi Puerto Rico là hòn đảo trôi trên rác. Cử tri từ đảo này có thể bầu cử nếu họ ở bất kỳ đâu trong các bang của Mỹ.
Thấy Elon Musk treo thưởng mỗi ngày 1 triệu đồng USD cho một người bất kỳ, trong danh sách đăng ký ủng hộ Trump, nhiều người trề môi: Dùng tiền “mua” phiếu mà bầu cử dân chủ à? Không. Musk được tòa cho phép vì đúng luật. Bầu cử Mỹ như một cuộc so găng. Nó không những hấp dẫn cho người Mỹ mà còn hồi hộp cho người VN. Đa phần người Việt khoái Trump hơn Harris. Ông còn là “người hùng “ của nhiều phen hâm mộ. Ở Mỹ nhưng ông được kỳ vọng rất nhiều ở VN. Thấy ông “đánh” Tàu tơi tả bằng thuế quan (tariff), người ta rất khoái trí. Và ông đắc cử, nhiều người thở phào sung sướng, có khi xài chữ “vỡ oà “ cho nó máu me.
Đắc cử tổng thống Mỹ đều phải là người của một trong hai đảng lớn. Hai phe đều có “hậu phương” của mình, nhất là đô la, nhì là báo chí. Sự cạnh tranh khốc liệt của người hai phe- như một mất một còn- làm cho chúng ta suy nghĩ: Ở Mỹ, hai thế lực chính trị này sẽ “không đội trời chung”. Có người coi đảng cộng hòa là chống…cộng sản. Đảng dân chủ là đảng “xã hội chủ nghĩa”. Dân chủ phải thua, nhiều người mới hả dạ.
Vì không ở trong xã hội Mỹ; vì không am hiểu hệ thống vận hành của nền tư pháp Mỹ ; vì bị chi phối bởi lối giáo dục “địch-ta”; nhiều người VN tưởng rằng đảng dân chủ và đảng cộng hòa luôn muốn “tiêu diệt” nhau. Không. Họ như 2 mặt của một đồng tiền. Có âm và có dương. Nghĩa là có mâu thuẫn mới có tiến bộ. Nhiều thể chế toàn trị hay độc tài không bao giờ để, hay dung dưỡng, hay chấp nhận, mâu thuẫn. Ở Nga thời Putin, nhiều nhân vật đối lập nổi tiếng gặp khốn khổ, bị nhốt tù, bị thủ tiêu hay tự ý té lầu vong mạng.
Bầu cử Mỹ không những hấp dẫn mà còn ảnh hưởng cả thế giới. Trump lên. Nga mừng. Ucraina lo. NATO bồn chồn. Tàu nín thở chờ. Nhưng tôi thấy, Mỹ của Trump hay Mỹ của Biden, chính phủ của cộng hòa hay chính phủ của Mỹ, tất cả cũng vì nước Mỹ trên hết. America First.
Người Việt Nam không vì ai mà cào cấu nhau rồi chửi bới nhau. 4 năm của Trump chuyển thành 4 năm của Biden. Rồi Trump trở lại. Không phải xu thế “phá hủy sáng tạo” (disruptive innovation), như Trần Huỳnh Duy Thức nhận định trong 1 status của ông khi nước Mỹ “rung lắc”: Trump chiến thắng ngoạn mục. Trump và không Trump là xu thế nước Mỹ. Mỹ phát triển vượt bậc nhờ trong nước họ luôn luôn xảy ra mâu thuẫn. Nước Mỹ không hề “ổn định chính trị”. Chính nhờ bất ổn, cứ 4 năm một lần, Mỹ sẽ dẫn đầu thế giới ít ra 100 năm nữa.
Tuy nhiên, thái độ của người Việt chúng ta nên là: “Không chống Mỹ, không theo Mỹ, mà nên hiểu Mỹ”(*). Chính vì theo Mỹ mà Afghanistan bị sụp đổ để chính quyền sắt máu Taliban nắm quyền. Cũng vì chống Mỹ mà Nga (của Putin) bị chính quyền Biden cho sa lầy ở Ukraine. Cũng vì chống Mỹ mà Cuba vẫn còn phải thức để canh giữ thế giới (thức trắng mắt). Chỉ có hiểu Mỹ, Nam Triều Tiên đánh thắng Bắc Triều Tiên và trở thành nước công nghiệp nằm trong tốp đầu thế giới. Và cũng nhờ hiểu Mỹ, Nhật Bản trở thành nên kinh tế lớn thứ ba thế giới.
Hỡi anh em của tôi. Hãy hiểu Mỹ. Chống phe dân chủ hay yêu phe cộng hòa chỉ là tình cảm nhất thời, giỏi lắm kéo dài chừng 4 năm. Đừng biến yêu ghét thành lý trí. Và cũng đừng vội coi Trump sẽ là “cứu tinh” của thế giới. Vi du: Ông sẽ chấm dứt chiến tranh ở Ukraine trong 24 giờ đồng hồ.
Tái bút: Tôi có cảm giác, phụ nữ không thể làm tổng thống nước Mỹ. Không hẳn họ không đủ khả năng. Thừa khả năng đằng khác. Ứng viên tổng thống Hillary Clinton so với Kamala Harris chưa chắc ai hơn ai. Harris là người da màu cũng như Obama. Nếu phải vượt hơn, người Mỹ mới có thể chọn một người da màu làm lãnh đạo của họ. Thường thì họ chọn người da trắng nhiều hơn dù nước Mỹ rất đi đầu trong việc bảo vệ quyền con người. Biết đâu- tuy không có chứng cứ nào cho biết vì lý do chủng tộc hay giới tính mà cả hai lần Trump đều đánh bại đối thủ là phụ nữ - Harris thất cử vì còn mang “phận đàn bà”?
(*) Lưu Á Châu, một nhà nghiên cứu Trung Quốc. Tập Cận Bình rất nể ông ta.
Posts
