NÊN VUI HAY NÊN BUỒN?

Tin tức làm cộng đồng mạng vui nức nở ngay sau hội nghị trung ương đảng CSVN cho biết, ba ông (từng nằm) trong tứ trụ bị cách tuột các chức (dù không còn chức): Nguyễn Xuân Phúc, Võ văn Thưởng, và Vương Đình Huệ.

Riêng tôi, tôi rất buồn và chẳng hề lấy đó làm vui. Buồn: những người ở vào vị trí chót vót như thế mà lại bị kỷ luật. Không nói ra nhưng người ta ngầm hiểu “phải thế nào” mới bị mất chức. Họ là những vị ưu tú của đất nước. Không ưu tú không thể nào làm lãnh đạo. Nhưng ưu tú sao lại mất chức? Không phải một mà tới ba? Quá trình phấn đấu để lọt vào tứ trụ không phải “dễ ăn”. Không có quá trình công tác “dữ dội”, chẳng ai mà quan tâm cất nhắc họ lên những vị trí tót vời.

Tôi cảm thấy buồn ở chỗ này. Vì sao những người thiếu đạo đức ấy lại được cất nhắc lên cao? Bị kỷ luật, chắc chắn họ phải thiếu một trong hai: Tài và Đức hoặc cả hai.

Nhiều người mừng rỡ khi vị tổng bí thư quá cố thiết lập lò chống tham nhũng. Lò cháy rực lửa. Nhiều củi gộc bị đun. Dân chúng hả hê. Tôi thì không.

Tại sao trồng củi để chụm mà không trồng cây để làm nhà? Củi nhiều đến nổi một vụ tham nhũng (Phúc Sơn) có tới năm vị cấp đầu tỉnh “dính chàm”.  Người ta ca ngợi vị đốt lò như là “thế thiên hành đạo”. Tôi lại buồn cho ông. Tại sao lò của ông ngày một nhiều củi- cả tươi lần khô, cả nhỏ lẫn gộc – cháy ngùn ngụt. Ông không còn sống để thấy cây ông trồng trở thành củi. Sự thanh liêm, một lòng một dạ với dân tộc, sự tận tâm với đất nước của ông chẳng có tác dụng soi dẫn những con người ông từng tin yêu gởi gắm và gần gũi.

Vì sao? Câu trả lời ở cuối bài.

Mỗi lần có quan chức nào bị tù, bị bắt, bị mất chức, dân chúng đều mừng rỡ. Họ nghĩ công lý đang thực thi. Kẻ xấu phải bị trừng phạt. Họ đâu có thấu, muốn đào tạo một quan chức, càng chức vụ cao, nhà nước càng tốn kém công sức: giáo dục, bồi dưỡng, trui rèn, thử thách...để chọn lọc những hạt giống tinh hoa. Và người ta phải sụt sùi chứ không thể hả hê khi những hạt giống tinh hoa ấy bị ném vào sọt rác: mất chức dù ở vào vị trí trọng vọng trong những vị trí trọng vọng nhất của đẩt nước.

Những vị tứ trụ này bị kỷ luật ở giai đoạn “đất nước sắp vươn mình”. Nỗi buồn cho quý ngài chính là niềm vui cho nhân dân: kể từ đây, từ sau sự “sắp xếp lại giang san”, sẽ không còn ai thiếu tài thiếu đức lọt vào guồng máy công quyền, kể cả cấp thấp nhất là xã đến cấp cao nhất là trung ương. Nguồn nhân lực quốc gia sẽ dồi dào, không bao giờ bị lãng phí vì nguy cơ trở thành củi rồi rác

Lời tuyên bố của ông tổng bí thư Tô Lâm “Điểm nghẽn của điểm nghẽn là thể chế” sẽ đi vào lịch sử. Thể chế ấy chắc chắn sẽ phải lấy dân làm gốc. Dĩ dân vi bản.

Ba trong bốn  trụ gãy gánh giữa đường.

1tu4fW-JNmq8lqotqpZpBapa_6kSY1_JID1ByZ1tfll81tu4fW-JNmq8lqotqpZpBapa_6kSY1_JID1ByZ1tfll8

Xem thêm

CHI BẰNG HỌC

Bức hình bên dưới tôi lưu lại từ Facebook của Luân Lê với câu nhận xét của ông. Không nghĩ sâu xa như ông, tôi muốn nói ý nghĩa gần gũi của bức hình.

Phần chú thích tiếng Anh trên hình: Khu vực người hâm mộ, thủ tướng, khách VIP (very important person) và buổi hoà nhạc (quốc gia).

Đập vào mắt người nhìn là hình ảnh hằng rào dây thép gai. Nếu sống trong thời chiến tranh trước đây, người ta biết thép gai luôn luôn có mặt, mọi chỗ ở các đồn binh, các cơ quan chính quyền và rất hiếm, hay không có ở nhà dân. Thép gai biểu tượng cho sự ngăn cách nguy hiểm. Một chiếc cầu có  thép gai bung hai đầu, chiếc cầu ấy “nguy hiểm “. Khu vực có thép gai thường có mìn, đa phần là mìn định hướng- claymore.

Ngày nay thanh bình nhưng hàng rào thép gai còn xuất hiện, khu vực gần đó có nguy hiểm không? Không nguy hiểm nhưng quan trọng. Không quan trọng người ta không chắn hàng rào thép gai. Bên hàng rào (trong ảnh) láo nháo mấy khán giả tò mò muốn xem buổi hòa nhạc quốc gia.

Ngày nay, tôi ít thấy các đội “kèn Tây” gọi là đội quân nhạc biểu diễn miễn phí không phải vào các dịp có diễn ra lễ trọng thể. Thích nhất là nhìn các loại nhạc cụ, lớn nhỏ, hình thù đủ các kiểu, có chiếc kèn to, tròn, như rồng quấn lấy người thổi. Nô nức xem đội quân nhạc biểu diễn, có cả quân nhạc của lính Mỹ, Đại Hàn. Thích lắm.

Thích nhưng khán giả bên hàng rào thép gai không thể tiếp cận “nơi VIP” của buổi hoà nhạc. Thôi, ở xa cũng không sao. Chỉ “có sao” là chỗ hàng rào thép gai.

Có 2 cách giải thích vì sao là rào thép gai mà không phải rào chắn thông thường.

Một, nếu thông thường, rào không ngăn được khán giả tràn vào khu quan trọng. An ninh khó kiểm soát. Thép gai cao sẽ ngăn chặn chuyện bất trắc xảy ra. Điều này nói lên, nhà chức trách chưa hẳn tin khán giả. Trong đám đông ấy, biết đâu không có “thằng” phản động, lợi dụng sự lơi lỏng của rào chắn, xông vào nơi có những nhân vật trọng yếu quốc gia. Thiếu tin tưởng đám đông quần chúng.

Hai, về phía khán giả, tạm gọi người dân đi, sự ý thức của họ chưa cao. Một hàng rào “tượng trưng”, “hiền hoà” (không phải thép gai) không giữ đúng chỗ họ đứng. Không khác chi, đến ngã tư đèn đang đỏ,  vắng camera giám sát, hoặc cảnh sát, chắc chắn người chạy xe không dại gì không vù qua…cho nhanh.

Ý thức tự giác không phải một sớm một chiều mà hình thành. Nó không phải tự nhiên mà có. Nó có từ giáo dục. Nghe nó “vĩ mô” nhưng thật đúng.

Sau lễ kỷ niệm hùng vĩ thì các đại lộ nơi sự kiện quan trọng xảy ra là rác và rác. Nam thanh nữ tú ở thành phố chứ ai vào đây? Họ không thể cầm luôn vỏ chai nhựa đựng nước uống, giấy gói bánh, hộp đựng thức ăn về nhà hay đem vất vào thùng rác? Rất đơn giản nhưng không hề đơn giản để xứng đáng là công dân văn minh.

Tôi có may mắn đi một số nước tiến bộ châu Âu. Rác là cái họ xử lý rất tốt. Không phải là sự tận tụy của người gom rác, dọn rác. Mà chính là ý thức người dân.

Con cháu chúng ta luôn luôn được giáo dục tự hào là dân tộc anh hùng đánh thắng nhiều đế quốc to. Họ không được giáo dục chu đáo trong hành xử thế nào là văn minh. Vứt rác đúng chỗ là hành vi văn minh.

Ý thức hình thành từ giáo dục. Nếu người dân được giáo dục ý thức văn minh thì việc ngăn cách giữa người dân (tất nhiên ở đây là khán giả) với những nhân vật quan trọng không phải là hàng rào thép gai. Nó nhoi nhói làm sao ấy. Những nơi diễn ra sự việc trọng đại của quốc gia đều thu hút sự quan sát của thế giới.

Không nên có hàng rào chia cắt phản cảm đó. Cần  một thế hệ nữa để hình thành một ý thức mới trong văn hóa và văn minh. Trễ còn hơn không. “Chi bằng học” (*).

(*) Chí sĩ Phan Châu Trinh.

15WoporC0876UIOoi_UjRXBIvgBLyjhw9FomEhaSNc9Y15WoporC0876UIOoi_UjRXBIvgBLyjhw9FomEhaSNc9Y

Xem thêm

ĐÀ NẴNG, QUẢNG NAM và hơi thở mới.

Kẻ còn, người mất. Đà Nẵng chính thức là tên sau sáp nhập. Là người Quảng Nam, làm sao tôi không xót xa khi cái tên yêu dấu, 550 năm trường tồn, lại chìm vào quá khứ. Tôi có một bài viết về việc chọn tên Đà Nẵng thay Quảng Nam sau sáp nhập. Nhưng vì sao tôi lại xót xa. Xót xa là tình cảm. Con tôi phải ra khỏi gia đình để lấy vợ, theo chồng; chúng tách rời ruột thịt. Cha mẹ ai mà chẳng xót xa. Nhưng chúng có gia đình riêng, hạnh phúc riêng, xót xa biến thành niềm hạnh phúc. Quảng Nam ra đi để Đà Nẵng còn lại. Xót xa mà hạnh phúc. Thành phố Đà Nẵng hay thành phố Quảng Nam? Tôi chắc chắn sẽ nghe câu trả lời không lưỡng lự.

Nhưng ý chính của tôi không phải câu chuyện mất còn địa danh. Không bao giờ tôi xưng mình là người Đà Nẵng. Chiến là người Quảng Nam. Hàng trăm ngàn người Đà Nẵng sẽ nói họ là người Quảng Nam. Lịch sử và văn hóa không bao giờ mất. Nếu vì mất tên là mất lịch sử, mất văn hóa thì không ai gọi Sài Gòn thay Hồ Chí Minh hay quên VNDCCH là thể chế cụ Hồ Chí Minh đọc bản tuyên ngôn độc lập văn minh và dân chủ nhất.

Đà Nẵng là tên còn lại của Quảng Nam. Khi sáp nhập địa giới, nhà cầm quyền có thể đã nghĩ tới sự giao thoa: thành phố với thôn quê; bờ biển với núi rừng; văn minh và chậm văn minh. Tôi nghĩ là như thế. Và tôi khẳng định: tôi nghĩ đúng.

Luân chuyển cán bộ thật ra là khá hay. Cán bộ sẽ mở mắt rộng hơn và khác hơn. Nhưng tôi có cảm giác sự luân chuyển ấy chưa sòng phẳng. Số cán bộ sinh ở miền Nam luân chuyển công tác ra miền Bắc nhiều hay bằng hay ít hơn số cán bộ sinh ở miền Bắc vô Nam? Tôi không rõ. Nhưng nếu sự luân chuyển cán bộ có màu sắc cục bộ địa phương thì chủ trương đó chưa phải hoàn Mỹ.

Luân chuyển để đem cái mới đến nơi công tác mới, đó mới đúng ý nghĩa của luân chuyển cán bộ.

Ở chế độ VNCH, quan chức cấp quận không bao giờ là người địa phương. Không phải địa phương không có người. Người nơi khác đến làm việc sẽ tạo không khí mới nơi nơi công tác: không khí vô tư và sáng tạo. Vô tư vì viên chức ấy không có bà con ruột thịt nơi công tác. Sáng tạo nhờ mang nhãn quan mới đến nơi ở mới. Khi có luồng gió mới thổi vào một nơi nào đó, không khí cũ kỹ sẽ thay đổi, nó tươi hơn, nó mát hơn, và nó thoáng đạt hơn.

Khi những vùng quê Quảng Nam có không khí mà những cán bộ mang từ thành phố Đà Nẵng lên, không khí ấy sẽ khác rất xa. Hành chánh bây giờ chỉ còn tỉnh và xã thì sức mạnh hành chánh dễ tác động đến cơ sở nhiều hơn trước đây khi còn cấp huyện. Chính cái đi trước của Đà Nẵng giúp Quảng Nam đi nhanh. Ví dụ: Quảng Nam có chắc làm du lịch bằng Đà Nẵng? Và văn hóa nữa. Dù có trầm tích văn hóa sâu hơn Đà Nẵng, xiển dương văn hóa, chắc gì Quảng Nam qua Đà Nẵng. Bởi người Đà Nẵng là người Quảng Nam.

Nói cho rõ, tôi không muốn hai địa danh yêu thương của tôi phải đấu đá nhau để xem ai thua ai thắng. Tôi chỉ muốn nói: sự thay đổi sẽ làm cho xã hội tốt hơn khi cái mới luôn là  động lực. 50 năm và có lẽ 70 năm, nhà nước VN mới công nhận kinh tế tư nhân là động lực phát triển kinh tế đất nước. Mới đó chứ. Tuy rất cũ với người.

Mong muốn vươn lên của đất nước bắt đầu từ mong muốn đổi mới ở làng, ở xã, ở nơi thấp nhất. Hãy đặt những vị trí lãnh đạo địa phương là người không phải ở địa phương, nhà nước sẽ thổi hơi thở mới vào một đời sống mới. Không phải quản lý dân mà phục vụ dân thì cán bộ nào không được miễn là cán bộ tài đức. Luân chuyển cán bộ sẽ trở về ý nghĩa tốt đẹp nhất: vô tư và sáng tạo  trong vai trò công bộc thật sự của dân, chứ không phải là khẩu hiệu hô hào và sáo rỗng.

1xMPDU4FuEzRJ9bbV2taktNGx4A3ft931R9XlMP2N5AM

Xem thêm

GIỜ QUÊ

Giờ là thời gian. Quê là ở quê. Để phân biệt giờ thành thị. Giờ quê thật ra không giờ giấc gì cả. Có ai đó mời, “trưa ghé nhà tôi ăn cơm nhé”, quý vị sẽ vui vẻ nhận lời và đừng nên hỏi “mấy giờ”. Đối với người thôn quê, hạn chế giờ - ta nói lịch sự hơn, hẹn giờ- là điều thất lễ. Có là quan chức ở cơ quan  đâu mà hẹn “giờ” giải quyết. Trưa có thể là 10 giờ hoặc hơn. Chắc chắn là khách mời không đến “trưa quá” tức là trễ quá. Đến không chỉ có “dùng cơm”. Đến để chuyện vãn trước và sau khi ăn với gia chủ một bữa ăn thân tình. Hạn chế thời gian, tôi nhắc lại, là điều thất thố ở quê. Có câu chuyện vui. Một người bạn hứa đến nhà một người bạn khác ở Sài Gòn. Hai người ít gặp nhau dù là đồng hương Quảng Nam. “Mấy giờ mi tới?”. Người bạn nạt ngay :”Mi là quận trưởng hay sao mà phải có giờ giấc gặp mi?”.

Tôi là người Quảng (Nam) nhưng không ở quê nhiều hơn ở xứ người. Tôi có thói quen như người bạn mời đồng hương ở quê mới vào: Rạch ròi giờ giấc. Ở quê mà rạch ròi như thế là rách việc. Thời gian nghỉ trưa của tôi thường là một tiếng sau bữa ăn. Và một thời gian ở quê vừa rồi, thời gian nghỉ trưa của tôi trở thành vô dụng. Khách quê sẽ đến thăm và không hề để ý đó là thời gian nghỉ ngơi của tôi. Quý nhau mới đến thăm, đó là tục lệ ở quê tôi và có lẽ cũng là tập quán của nhiều người vùng khác. Quý nhau thì đến với nhau giờ nào chẳng quý. Nếu tôi khép cửa lại để nghỉ thì chắc chắn bà con sẽ  “đập” cửa (chứ không phải gõ cửa) nhà tôi và hô to “ngủ trưa rồi hả?” Đó là chỉ dấu cho thấy khách biết mình muốn nghỉ trưa nhưng sự có mặt của họ vào giờ đó nói lên tấm thân tình chòm xóm hay bà con. Họ thật sự vui nếu mình trở mình ngồi dậy mở cửa và nói dối: “Đâu, tôi có ngủ trưa đâu. Vô đi”. Dù quý vị có thỉnh thoảng ngáp thì vị khách sẽ không để ý đâu. Họ để ý đến quý vị. Thế là những câu hỏi thân tình, những biểu tỏ thân thiện, kỷ niệm đâu xa lắc xa lơ nhắc ra, để câu chuyện trở nên thân mật mà thật sự thân mật vì khách đến thăm  rất quý mến tôi.

Người ở quê không quen ngủ trưa. Có lẽ ông bà họ, cha mẹ họ từng là người nông dân nhiều thế hệ. Trưa mà ngủ thì ai lo chuyện đồng áng. Nghỉ trưa hay ngủ trưa gần đây mới có khi thời gian nông nhàn rất nhiều nhờ những thay đổi canh tác, từ tay chân sang máy móc, từ cấy lúa qua gieo hạt, từ gánh lúa sang chở lúa hạt...Những người thăm tôi đều trên bảy mươi và hầu hết là tám mươi trở lên. Họ không ngủ trưa, nghỉ trưa, thì chủ nhà như tôi sẽ không ngủ trưa, nghỉ trưa như họ: Mấy chục năm mới có dịp nói một câu chuyện dài. Trước đây, tôi có về quê, thời gian rất ít. Thăm cho khắp làng là điều không tránh khỏi. Đâu có câu chuyện dài kỷ niệm trong những lần tạt thăm như thế. Ban đầu tôi cảm thấy khó chịu. Nhưng về sau, tôi cảm thấy đầy ắp ân tình. Có quý mình người ta mới đến thăm mình chuyện vãn. Giờ giấc mà kể vô.

Trong các dịp quan trọng như đám giỗ (tôi thấy có lẽ là quan trọng nhất), đám cưới, đám thôi nôi, đám nhà mới, giờ giấc hầu như không quan trọng, tôi muốn nói giờ mời dự. Trên thiệp có ghi 11 giờ nhưng quý vị cảnh giác một tý. Nếu giờ ấy đến, quý vị sẽ khó tìm chỗ ngồi thích hợp và gia chủ cũng rất khó sắp xếp vì chỗ nào cũng có người ngồi. Không hẳn “ăn cỗ đi trước, lội nước đi sau” nhưng là thói quen từ trước. Đến tiệc không phải để...ăn. Đến tiệc để nói chuyện. Quê Quảng Nam của tôi là như thế. Ở chỗ đông người trong các bữa tiệc, yên lặng ăn rồi uống, quý vị sẽ được nhận xét “có miệng ăn mà không có miệng nói”, tất nhiên đó là nhận xét có trong bụng người khác, và cũng tất nhiên chẳng ai nói ra đâu vì lịch sự. Đến trước giờ mời để nói chuyện trước khi ăn, trong khi ăn, và nhất là sau khi ăn. Đương nhiên câu chuyện lúc này gần trở thành cao trào. Nói chuyện ồn ào là đặc trưng của các đám tiệc. Không ai buồn mà nói chuyện. Vui mới nói.

Trong mỗi câu chuyện khi có ai đến viếng nhà quý vị, thời gian là cái không người nào để ý tới. Dẫu bạn có ngáp thật to thì khách vẫn không dứt câu chuyện đang nói với bạn. Thương quý mới chuyện trò. Thương mến nên không bao giờ kể giờ kể giấc.

Và quý vị nên nhớ khi có ai mời quý vị đến nhà họ ăn một bữa cơm hay uống một ấm trà, hay cùng một bữa nhậu,  chớ bao giờ hỏi người mời “mấy giờ” . Hỏi giờ là quý vị giới hạn lòng thành của họ. Tốt nhất nên đến sớm và đương nhiên không vị chủ nhà nào nhìn đồng hồ hay tỏ một thái độ gì đó để “tiễn khách” cho nên quý ví cứ tha hồ ngồi chơi và nói chuyện. Nói chuyện không kể thời gian chấm dứt sẽ là niềm vui cho gia chủ: Mến nhau mới không cần giới hạn thời gian tâm sự chuyện trò.

Ở thành phố cái gì cũng có chừng mực và giới hạn. Ở quê thì không; hay ở đó mới là quê hương?

1Jz5H-m_4BGrJxGWkFgvrN-BO0CIeEYiHj5J6cZi6N2E

Xem thêm

MẸ, NGƯỜI THẦY ĐẦU TIÊN.

Không phải đi học sư phạm, mẹ mới làm cô giáo. Mẹ học rất sớm không phải ở trường. Mẹ học ở nhà. Ngày xưa mẹ nghe giảng “công, dung, ngôn, hạnh”. Có thể không hiểu hết ý nghĩa nhưng mẹ là người làm việc nhiều nhất, tận tụy nhất, và hăng hái nhất. Không có con trai nào khi tuổi bắt đầu 18 mà biết rửa chén, quét nhà, trông em, phụ giúp hay thay thế cha mẹ làm việc bằng con gái. Giúp việc gia đình là hàng đầu của công, dung, ngôn, hạnh.

Làm gương bằng hành động là bài học đầu tiên mẹ dạy cho con. Không có trẻ nào thấy mẹ mình vất vả mà không ái ngại, nếu không phụ giúp mẹ mình một việc gì bé nhỏ, đỡ đần.

Khi cha cưới mẹ về, hình hài mới tượng, con trong lòng mẹ học rất nhiều điều trong cuộc sống. Chăm sóc yêu thương chồng. Thảo kính cha mẹ. Giao hoà hàng xóm, gắn kết tình máu mủ. Con học mẹ ở mỗi việc làm đầy lòng yêu thương nhân ái của người mẹ tương lai. Trong những đêm khó ngủ, mẹ lắng nghe con trằn trọc trong bụng. Con “thoi”chỗ này, con “đạp” chỗ kia. Bụng mẹ gò lên nhưng mẹ cười sung sướng: mẹ ngủ yên giấc vì bên mẹ là con, bên con là mẹ. Mẹ còn chia sẻ niềm vui ấy cho cha bên cạnh. Con học mẹ bài học nữa: biết chia sẻ.

Chín tháng mười ngày, mẹ mang nặng, và hứa hẹn “đẻ đau” nhưng mẹ vẫn sẵn sàng đón nhận. Mẹ dạy con: lòng nhẫn nại. Bụng mang dạ chửa nhưng mẹ không quên ra đồng khi mặt trời hãy còn yên giấc. Mẹ Việt Nam một nắng hai sương dạy đứa con trong bụng thấy ra sau này trong cuộc sống: làm việc không phải là nỗi khổ mà là niềm vui. Vui vì sự vất vả mang lại cho đứa con trong bụng: con có cơm ăn.

Có những điều mẹ không thể nói với chồng, với gia nương, với xóm giềng nhưng mẹ nói với con trong bụng, một mình: dạy cho con biết tìm tri kỷ.

Khi con cất tiếng khóc chào đời thì mẹ cũng khóc vì mừng: con đã sinh ra; tiếng khóc làm dịu đi cơn đau đớn; nó biến thành nụ cười khi tiếng khóc oa oa càng lúc càng mạnh mẽ của đứa con yêu dấu.

Mẹ theo dõi con không phải từng giờ mà từng giây từng phút. Mẹ dạy con chăm chỉ. Mọi người an giấc cả đêm nhưng mẹ luôn tỉnh thức. Mẹ sẽ thức dậy với con bất kỳ lúc nào con lên tiếng. Mẹ quên mọi thứ. Mẹ chỉ biết mỗi con. Mẹ sẽ không nghe tiếng xe lửa khi ngủ nhưng mẹ sẽ nghe tiếng động của con. Mẹ dạy con: tỉnh thức.

Khi con khóc quấy, có thể đòi ăn, đòi bú, đòi ẵm, đòi nũng nịu. Mẹ biết tất, con muốn gì. Mẹ dạy con sự sáng suốt không phải nhờ trí tuệ mà chính nhờ con tim: yêu thương.

Mẹ là người dạy con những câu thơ, những bài hát, những bài văn qua ca dao, qua tục ngữ , qua những câu chuyện cổ tích. Làm thơ đối với người Việt Nam còn dễ hơn ăn cơm. Từ khi trong bụng mẹ đến khi lọt lòng nằm trong nôi con đã nghe mẹ hát ru để con dễ đi vào giấc ngủ an bình. Mẹ đã dạy con: văn học.

Khi lững chững vào đời, con sẽ như mọi trẻ em khác, đi học. “Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh. Mẹ tôi âu yếm nắm lấy tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần nhưng lần này tự nhiên tôi thấy lạ”. Phải rồi, lạ lẫm quá, bởi vì : “ Hôm nay tôi đi học”.

Mẹ dạy con chưa đủ. Mẹ muốn con đến trường, trường học rồi trường đời. Con lớn lên và con trưởng thành. Con muốn tách khỏi mẹ nhưng mẹ không bao giờ muốn tách khỏi con. “Nhân loại vừa cười vừa tách ra khỏi quá khứ”. Mẹ thì không. Mẹ yêu quá khứ như yêu hiện tại và mẹ hy vọng vào tương lai. Có thể con không muốn mẹ can dự vào đời sống riêng tư. Có khi con không vui. Nhưng mẹ luôn luôn coi con là …con của mẹ -đứa con bé bỏng.. Mẹ muốn ôm con vào lòng như khi còn nhỏ. Nhưng không còn được nữa. Con phải vỗ cánh như chim để bay vào bầu trời rộng mở. Nhưng liệu con có bay khỏi bầu trời bao la của mẹ? Lòng mẹ còn hơn biển cả. “Lòng mẹ bao la như biển Thái Bình “. Nhạc sĩ Phạm Duy thiên tài còn giới hạn lòng mẹ thế sao?

Yêu con, chấp nhận tính khí con, có những đứa làm phật lòng mình, mẹ vẫn yêu; mẹ dạy cho con bài học cuối đời: bao dung.

Mẹ là người thầy đầu tiên và cũng là người dạy cuối cùng của con bằng tình yêu. Không cần con hiếu thảo, không cần con nghe lời, mẹ chỉ cần con để mẹ yêu con mà thôi.

1aDTxn77RNkWZWacUF9SwFD8ffw-joYFYVGBgRvQj9mg1aDTxn77RNkWZWacUF9SwFD8ffw-joYFYVGBgRvQj9mg

Xem thêm

LOA PHƯỜNG

Các bạn nóng tính chớ vội chửi bới khi chưa đọc hết bài viết về cái tên lịch sử nầy đó nghe. Thực sự phải gọi là loa ấp hay loa thôn vì số loa này ở vùng nông thôn có rất nhiều so với vùng thành phố nơi có đơn vị hành chánh gọi là phường, loa được gọi loa phường. Loa thôn , tôi sẽ gọi như vậy, vì tôi quan sát rất sớm ở nông thôn.

Sau 1975, nhất là từ năm 1977 khi hợp tác xã nông nghiệp được triển khai đều khắp ở miền Nam thì cái loa thôn  nầy gần gũi gắn bó với mọi người dân.

Ở miền Bắc thời chiến tranh, loa thôn này nghe nói rất phổ biến khi phương tiện truyền thông  radio rất hiếm không dễ ai cũng có. Chiếc loa này rất hữu ích với bà con nông thôn lẫn thành phố. Thông báo những tin tức như lãnh thóc, mua hàng phân phối, hay công việc cần thiết của hợp tác xã. Hiệu quả mọi người yêu quý nó nhất: thông báo máy bay Mỹ chuẩn bị ném bom. Không có những chiếc loa thế này, nhiều người có thể chết vì không chạy xuống hầm trú ẩn đúng lúc.

Loa  là lẽ sống, niềm tin, và nhất là "tiếng nói" chính thống của các cấp chính quyền thời đó.

Ngày nay, hơn 50 năm đất nước thống nhất, cái loa lịch sử ấy vẫn còn theo đuổi người dân nông thôn, thành thị. Các thôn  ấp ở bất kỳ nơi nào trên đất nước này đều có trang bị một đôi cái loa tùy theo vị trí và số lượng dân số hoặc địa bàn to nhỏ. Thành phố cũng như thế, chỗ nào thuận tiện đều có những cái loa bám chặt những chiếc trụ điện nặng nề muốn sụm vì  những bó dây điện thoại tổ bố. Thông tin, tuyên truyền, có cả "giáo dục", nhằm đem những cái chính quyền cho là thiết yếu đến tận người dân.

Nhưng có thực sự mọi người dân được nghe rõ, nghe đủ những chuyển tải cần thiết như vậy hay không? Đơn vị hành chính có chỗ đông dân, có chỗ ít dân. Ấp có ấp to có ấp nhỏ. Liệu có bao nhiêu cái loa cho đủ để mọi người cùng nghe?

Thường muốn nhiều người nghe trên một diện tích lớn cần loa công suất lớn. Cư dân ở gần chắc hẳn sẽ chịu không xiết mức độ  âm thanh cao như thế. Nếu vừa họ nghe thì cư dân ở xa không nghe được, chưa kể giờ phát thanh mọi người làm đủ mọi việc, không lẽ nghe có tiếng loa, mọi người phải dừng mọi việc để nghe ? Ở thành phố lớn, xe cộ qua lại nườm nượp, ồn ào, nào tiếng rao hàng, nào âm thanh các loại sinh hoạt, ai mà để ý tiếng loa.

Giờ phát thanh thường rất sớm quãng 5 giờ hoăc 5 giờ 30, dân thành phố như Sài Gòn, 7 giờ chưa chắc họ đã dậy mà có dậy cũng không nghe được, nhà đóng kín, máy lạnh phò phò, nhà này nhà kia còn không biết nhau, coi báo thấy đăng cáo phó mới biết hàng xóm có người qua đời, cuộc sống cách biệt như thế, cái loa làm sao mà kết thông  họ cho cho nổi. Hà Nội nghe nói cũng muốn đưa cái loa này theo lịch sử nhưng không biết đã làm chưa. Chắc không dễ gì vì đây là chủ trương lớn mà.

Mục đích những cái loa là để tuyên truyền thì những đài truyền hình, đài phát thanh khắp nước, qua ti vi, qua radio đã đến mọi người dân, cần chi đến những cái loa ra rả mỗi ngày cho mỏi miệng, thêm ồn ào. Còn nếu để thông báo những cái thiết yếu trong địa bàn phường, ấp thì tại sao không nhắn vào điện thoại mỗi người trong địa bàn vừa nhẹ nhàng vừa đỡ tốn kém (như tin nhắn người dân chớ đi biểu tình vừa qua).

Và điều sau hết là tại sao không thăm dò trong nhân dân hiệu quả của loa phường đến đâu, dân chúng có yêu thích nó hay không?

Ở nông thôn, (thành phố ít hơn) mỗi ngày một giờ hoặc hơn, hết tiếng nói của xã, của huyện, là đến tiếng của tỉnh, của trung ương, chưa kể có loa chèn thêm quảng cáo, người dân như  bội thực âm thanh, nhà nước tốn kém người điều hành, phát thanh, máy thu, loa phát, dây nhợ...

Mỗi lần nghe âm thanh oang oang của cái loa treo trên cao tôi nhớ đến giọng nói  êm ái của nữ phát thanh Sài Gòn trước 1975: "Xin quý vị thính giả, vui lòng vặn máy thu thanh vừa đủ nghe, để khỏi làm phiền hàng xóm đang cần sự yên tĩnh để nghỉ ngơi sau những giờ làm việc mệt nhọc". Đây là nhắc nhở người nghe radio mỗi trưa hoặc quá 10 giờ tối. Cái loa radio sao to bằng cái loa phường mà cô này lại quá cẩn thận.  Mỗi ngày chúng tôi đều nghe, năm này qua năm khác, có thấy ai nhắc nhở chi đâu. Vẫn sống khỏe, nghe khỏe, có chi mô.

1wfM100qonMa6PdUsQMnu9YpgJnOkKSs4oFHnjrYknKU1wfM100qonMa6PdUsQMnu9YpgJnOkKSs4oFHnjrYknKU

Xem thêm

LOA KẸO KÉO bis.

Ít người trẻ biết bis là gì. Sau một bài hát, từ khán giả vang lên tiếng reo bis bis. Ca sĩ được mến mộ, hát hay, đó là âm thanh yêu cầu hát thêm một bài nữa. Số nhà có bis phía sau, số đó là số nhà lặp lại nhà kế bên. Bis cho loa kẹo kéo, là nói một bài nữa. Loa kéo, nhưng người hát kéo dài thời gian, hát dẽo nhẹo như kẹo kéo, loa kẹo kéo là cách gọi mỉa mai.

Về quê nhà, tôi có viết về loa kẹo kéo. Ồn ào, vô  lối, không giờ giấc, âm thanh nhức óc, đinh tai, xóm làng phải chịu tra tấn của âm thanh. Có người bào chữa, khổ cực đã từng, thiếu thốn đã lâu, dân quê cũng nên được cảm thông. Tôi thấy cũng phải. Có dịp hát hò trên loa kẹo kéo công suất lớn còn hơn loa của ngành tâm lý chiến Sài Gòn, người hát có vẻ hãnh diện dù tiếng hát của họ có thể làm trẻ con khóc thét vì chúng tưởng là sấm sét.

Vô Sài Gòn, tôi thấy cái âm thanh sững sờ ấy không phải là hiếm. Được mời đi ăn trong một khu vui chơi, thực ra là khu ăn nhậu- ở Bình Quới,  trong những chòi lá dựng trên một vùng nước lớn, có lối đi trên cầu ván đến mỗi chòi, tôi vẫn nghe tiếng hát loa kẹo kéo đè lên mặt nước, ấn người tôi xuống nước- quá ngột ngạt, quá khó thở. Tôi nóng ruột trông cho buổi gặp mặt chóng qua. Và, khi rời khỏi khu vui chơi ấy, tôi thề trong bụng, không bao giờ, tôi ghé lại đây một lần thứ hai. Tại sao, hàng chục chiếc chòi trên hồ có khách lại phải căng tai ra để nghe tiếng hát từ loa kẹo kéo? Vài trăm nghìn tiền cho mướn loa, chủ khu ăn nhậu không để ý họ sẽ mất khách không muốn ồn ào? Nhưng quái lạ, khu vui chơi vẫn đầy khách.

Tôi nghĩ, một là người Việt chịu đựng. Nghe ồn một tý nhưng được ăn nhậu trong một khu giải trí đầy sinh thái, có nước, có cây dừa, có lá sen mát mắt. Hai, cứ nghĩ một hai tiếng đồng hồ bị tra tấn âm thanh cũng chẳng hại gì. Ba, cũng hiếm nơi giải trí thanh bình, thanh lịch hơn?

Đà Nẵng, thành phố đáng sống, thì sao? Nếu tôi không sai, loa kẹo kéo cũng là đặc trưng của thành phố nổi tiếng thế giới. Dọc các con đường sôi nổi ánh đèn của thành phố, các quán nhậu không thiếu tiếng loa kẹo kéo. Oang oang. Tra tấn. Mọi người ngồi nhậu vô tư. Zô zô 100/100, ai hát cứ hát, ai hò cứ hò. Họ không hề xem trong bữa rượu, bữa ăn, bữa tiệc, dù là ở quán, chuyện trò, tâm sự, hàn huyên là cốt lõi của giao tiếp con người.

Ngay cả ở thành phố cổ Hội An, di sản văn hóa thế giới, vẫn còn những tiếng đàn, tiếng hát, tiếng la het, qua loa kẹo kéo, thì thử hỏi từ thôn quê đến đô thành, tiếng loa kẹo kéo có buông tha ai.

Nhà chức trách có biết không? Tôi không nghĩ họ không. Chẳng qua họ muốn phớt lờ. Tôi không biết là phớt lờ vì lý do gì. Tại sao, luật pháp không quy định, tự do hát loa kẹo kéo noi dong người không làm mất tự do của những ai muốn yên tĩnh? Abraham Lincoln: Mọi người có quyền tự do nhưng tự do ấy không xâm phạm tự do của người khác.

Sau mấy tháng về quê, thăm Hội An, về Đà Nẵng, rồi ra Mũi Né, tiếng loa kẹo kéo vẫn bám theo tôi- như là định mệnh. Cả nước này, kể cả miền Bắc, hai chục năm nay tôi chưa ra lại, định mệnh có phải chỉ riêng tôi- LOA KẸO KÉO?

108GfKCHivzvsSGr8zU83HNSlqzmifSCGrtaIJ9gmgeU

Xem thêm