TỰ TIN

Trẻ em ngày nay có lẽ tự tin hơn trẻ em ngày xưa như chúng tôi. Hóng hớt chuyện bên các cụ thường bị rầy “con nít, đi chỗ khác chơi”. Trẻ con lúc nào cũng được người lớn “răn dạy” mỗi ngày. Kết quả sẽ có những người con “ngoan ngoãn” biết vâng lời, tuy không phải lúc nào người lớn cũng có “lời lời châu ngọc hàng hàng gấm thêu”.

Khi tiếp tục bậc đại học, tôi thấy các sinh viên miền Nam rất tự tin, nhất là người Sài Gòn. Sau tháng 4 năm 1975, chúng tôi được dự các buổi học chính trị, để gột bỏ “tư tưởng Mỹ-Ngụy” trong đầu óc lớp sinh viên “trong vùng mất tự do”. Nhìn các vị “giáo sư” tiếp quản, trong sắc phục bộ đội , đôi dép “râu” cùng chiếc nón cối lạ lẫm, chúng tôi cảm thấy bất an và e dè. Nhiều vị nói chuyện trí thức, cũng có vi nói như máy hát, mỗi lần thả kim vào đĩa, máy phát ra âm thanh rè rè, nhưng mọi người đều phải lắng nghe, đương nhiên, tuyệt đối yên lặng.

Sau buổi học tập là phần thảo luận. Hầu hết chẳng sinh viên nào có ý kiến gì khác. Họ e ngại lời phát biểu của mình có thể vô tình “phạm chính trị”. Có một nữ sinh viên trẻ, xuất thân từ trường Pháp, phát biểu hùng hồn nhất. Cô phản bác câu: “Chủ nghĩa Mác-Lê nin bách chiến bách thắng”. Phản biện của cô căng thẳng đến nỗi, anh chi hội trưởng thanh niên ở khoa ngắt ngang lời cô, chỉ vào mặt và quát “đồ phản động”. Vị giáo sư chủ trì buổi học rất hiền hòa. Ông nhẹ nhàng can gián, có lẽ là “chữa cháy”: “Chính còn nhiều sinh viên như chị, chúng ta cần nhiều buổi học tập, quán triệt quan điểm đúng đắn của Cách mạng”.

Đa số chúng tôi cho kẹo cũng không dám ho he nói cái gì “nguy hiểm” về chính trị. Cô sinh viên tự tin ấy sau đó bỏ học ra chợ Bến Thành bán đồ cũ như bút bi, radio, đồng hồ cho bộ đội. Nếu còn đi học, sự thẳng thắn nhờ tự tin của cô không biết có di họa gì không. Những sinh viên từng tham gia xuống đường biểu tình chống luật “tổng động viên” năm 1972 của tổng thống Nguyễn Văn Thiệu trở nên hiền hòa, dễ bảo, sau những ngày Sài Gòn “giải phóng”.

Tự tin có được, theo tôi, xuất phát từ văn hóa và giáo dục. Trẻ được người lớn tôn trọng chắc chắn sẽ tự tin hơn những trẻ bị người lớn áp chế. Tôi chứng kiến trẻ bị tát vào mặt, đuổi đi chỗ khác, vì chen ngang một nhận xét vào chuyện tranh cãi của bố với khách, bằng câu “bố nói sai rồi”.

Viết đến đây tôi nghĩ đến các cuộc thảo luận trong đại hội đảng cầm quyền VN. Vì những chuyện hội họp và bầu bán cấp lãnh đạo đất nước thuộc danh mục “bí mật quốc gia”, dân thường chúng tôi không được phép nói tới, chỉ hóng hớt các tin đồn gần 2 tháng nay, ai là tứ trụ, ai đi ai ở. Trong gần 1600 vị ưu tú tụ tập về thủ đô, tôi tự hỏi có bao nhiêu vị có sự tự tin mạnh mẽ. Có nghĩa là họ “dám nghĩ, dám nói” như cô bạn sinh viên của tôi hồi sau 1975 ở đại học sư phạm?

Không biết có vị nào đặt ra các câu hỏi như:

- Vị tổng bí thư tuổi “xưa nay hiếm” (77), sức khỏe có thể không còn ổn, làm lãnh đạo đủ hai nhiệm kỳ, tại sao không để cho ông nghỉ ngơi? Tất cả nhất trí yêu cầu ông tại vị thêm một nhiệm kỳ thứ 3, bỏ qua điều lệ đảng quy định, mỗi cá nhân không làm quá hai nhiệm kỳ vị trí tổng bí thư. Nếu vì việc nước, làm việc nhiều, ông bất ngờ ngã bệnh, chẳng ai nghĩ tới sức khỏe của lãnh đạo mình ư?

- Các đại hội sau này, có xảy thêm “trường hợp đặc biệt” nào không? Luật lệ phải áp dụng cho tất cả, từ dân thường tới nguyên thủ. Nếu có trường hợp ngoại lệ thì đặt ra luật lệ làm gì? Chúng ta từng biết, một thủ tướng nước Úc phải đóng tiền phạt mấy trăm Úc kim vì vi phạm lái xe không cài dây an toàn khi ông vội vã chạy trốn các ống kính của các phóng viên muốn chụp hình ông.

- Có người bảo tình hình đất nước cần sự có mặt của vi tổng bí thư 77 tuổi, nhất là sự nghiệp diệt trừ tham nhũng còn dang dở. Vậy, tại sao ông lại không tìm ra người kế thừa mình? Hàng ngũ ưu tú đất nước không ai tài đức bằng ông? Trường hợp chủ tịch nước Hồ Chí Minh thì sao? Khi còn khỏe, còn minh mẫn, được nhân dân miền Bắc tin yêu, chủ tịch tự nguyện trao quyền lãnh đạo cho vị trẻ hơn, ông Lê Duẩn, người đưa miền Bắc đi đến thắng lợi, thống nhất đất nước, chấm dứt chiến tranh tháng 4 năm 1975.

- Khi một người ở tuổi khá cao, sức khỏe có vấn đề, phải tiếp tục làm việc, cái cơ chế nào không tìm ra vị kế thừa? Tại sao người ta không tìm ra một cái cơ chế “đất nước không thể thiếu kế thừa” trong lãnh đạo? Cơ chế do con người đặt ra, tại sao con người không chỉnh sửa? Khi cống hiến nhiều như thế, ông Nguyễn Phú Trọng có quyền được nghỉ ngơi, đó là đạo lý Việt Nam: tre già thì măng mọc.

- Trong hai người, ông Vũ Đức Đam và ông Trần Tuấn Anh, có ai trong đại hội tự tin, cất lên tiếng nói: vị phó thủ tướng anh hùng dập dịch kia phải có vị trí chính trị như ông bộ trưởng nổi tiếng vụ “dùng xe công đón vợ tại sân bay” chứ?

Người dân như tôi không biết chuyện gì xảy ra trong việc bầu bán ở cấp thượng đỉnh nên có mấy suy nghĩ như thế. Tất nhiên, suy nghĩ này có dạng như suy đoán. Dân ngu khu đen như tôi đâu được phép nhắc tới những chuyện lớn lao của đất nước.

Tôi chỉ thắc mắc, không rõ công dân trẻ VN bây giờ có còn nhiều người tự tin, dám nghĩ, dám nói, chứ chưa nói tới dám biểu tình chống tổng thống, như thế hệ sinh viên miền Nam trước 1975? Tất nhiên, tôi không thể biết có ai như thế trong hàng ngũ quan chức VN.

Riêng mình, tôi tự an ủi bằng hai câu thơ của cụ Nguyễn Du: “Bắt phong trần, phải phong trần. Cho thanh cao mới được phần thanh cao”. (Chứ không phải có đứa “xấu miệng” sửa lại: “Bắt ở trần, phải ở trần. Cho may-ô mới được phần may-ô (áo lót).

Ảnh: thời sinh viên của tôi.

1Ur56-1KSjdpjaMy7zhB6kavvBzEIgxM1FUxo4qDS92w

Xem thêm

NƯỚC MỸ, vì sao tôi thích?

Nga và Mỹ là hai cường quốc hàng đầu về khoa học và công nghệ. Trong khi Mỹ phải rối rít cứ 4 năm chọn người lãnh đạo, Nga thì không. Trump thần tượng buộc cuốn gói, trong khi sa hoàng Putin sẽ làm vua mãn đời.

Điều đó không đáng nói bằng việc ông ta đối xử tàn tệ với đồng bào: đầu độc bất thành nhà bất đồng chính kiến Navalny. Giết không chết nhưng quyết không tha: bắt ngay nhà đấu tranh dân chủ này ngay khi ông trở về nước sau khi được Đức cứu sống. Hàng chục ngàn người biểu tình phản đối, hàng ngàn người bị bắt.

Ở Nga, đồng bào mà còn bị đối xử tàn tệ, trong khi ở Mỹ, dân “sắc tộc da đen” không phải đồng bào, có người làm đến tổng thống, ông Obama. Mới đây là một phụ nữ gốc châu Á đắc cử phó tổng thống.

Việt Nam thì sao? Có tới 5 người Mỹ gốc Việt làm đến cấp tướng, chưa kể quyền bộ trưởng bộ Cựu chiến binh đang là người Việt.

Là núm ruột ngàn dặm, năm rồi gởi về nước 16 tỷ đô, có một Việt kiều nào được phép tham gia làm...ấp trưởng ở quê hương Việt Nam? (Dù chẳng ai thèm cái chức lý trưởng ấy).

Nhìn cung cách cư xử của kẻ  nắm quyền với đồng bào ruột thịt, chúng ta mới nhận ra, đâu là dân chủ, đâu là độc tài.

Một xứ sở bao dung - hiệp chúng quốc, hay hiệp chủng quốc Hoa Kỳ - người dân sở hữu 397 triệu khẩu súng, có khi nào chúng ta thấy họ xách súng ra “nói chuyện “ phải trái với nhau không?

Giả sử người Việt sở hữu chừng 1 triệu khẩu súng, qua cuộc theo dõi bầu cử Mỹ, kẻ theo Trump, kẻ chống Trump, sẽ không biết bao nhiêu người bị giết lãng nhách vì một ông người Mỹ tóc vàng.

Trump là người quyền lực nhất thế giới, ức uất vì cho là bị gian lận bầu cử, vẫn ôn hoà chấp nhận phán quyết của toà án cho là ông khiếu nại không đúng. Ông không làm đảo chính, ông không thiết quân luật cho bầu cử lại những bang chiến trường, như mong ước của những người Việt Nam (dĩ nhiên, không phải là tất cả). Tổng thống “phá cách, bốc đồng “ như Trump cũng phải tôn trọng hiến pháp, pháp luật

Mỹ như thế đó. Không thích Mỹ thì thích ai, Nga hay Tàu? Thích dân chủ hay thích độc tài?

Xem thêm

SAY SƯA

“Say sưa nghĩ cũng hư đời

Hư thời hư vậy say thời cứ say”. (Tản Đà)

“Một trà, một rượu, một đàn bà

Ba cái lăng nhăng nó quấy ta

Chừa được thứ nào hay thứ ấy

Có chăng chừa rượu với chừa trà” (Tú Xương).

Tú Xương làm một cuộc cách mạng về niềm vui, thú vui, táo bạo và “phàm tục”  hơn ngày xưa tao nhã: cầm, kỳ, thi họa. Ngày nay, thú vui đa dạng hơn, hấp dẫn nhất là: uống rượu và hút thuốc. Tất nhiên thú vui Tú Xương ca tụng phải có, nhưng kín đáo, không tiện bàn ra đây.

Hút thuốc có hại nhưng thật trớ trêu lợi nhuận từ cái hại này ngất ngưỡng, đến nhà nước cũng không muốn cấm, đúng ra không thể cấm. Một phát minh của con người nhưng lại làm hại con người: không thế, trên mỗi bao thuốc có ghi: hút thuốc có thể gây ung thư phổi. Chà, hai chữ có thể thật thông thái, khác hẳn chắc chắn, chắc chắn gây ung thư.

Nhưng có người không hút thuốc, cũng không ngửi khói thuốc mà vẫn ung thư, hai từ có thể trên bao thuốc rất khéo mồm. Thuốc lá còn gọi tương tư thảo, loại lá khiến nhớ nhung:

“Nhớ ai như nhớ thuốc Lào

Đã chôn điếu xuống lại đào điếu lên”. Tôi có bà mẹ vợ gần 90 tuổi nhưng thời gian bà hút thuốc 75 năm. Mẹ tôi người Quảng Nam. Thời xưa, con gái quê tôi nổi tiếng hút thuốc, đến nỗi có câu ca dao:

“Tiếng đồn con gái Quảng Nam

Mất mùa thuốc lá chết năm trăm người”. ( Có lẽ là chết… thèm, không phải chết thiệt). Tôi nhắc lại ấy là thời xưa, nay chỉ còn mỗi một mẹ tôi, thời gian hút của bà còn nhiều hơn tuổi của tôi. Sức khỏe bà rất tốt, phổi trong, không khi nào khó thở nhờ...hút thuốc lá.

Tôi nói nghịch khoa học phải không? Nhưng mẹ tôi hút thuốc rất...khoa học: chỉ thật thèm mới hút. Thuốc lá Quảng không tẩm các hoá chất. Chúng có khói rất nặng nên người hút không thể hít trọn vào phổi như thuốc điếu. Hút tuỳ thích, đều đặn ngày mấy lần, y như lịch trực ban. Sau mỗi lần hút, tâm trạng bà khoan khoái. Rõ ràng khói thuốc đem lại hưng phấn cho bà, người mẹ mất chồng lúc 30 tuổi, một nách 5 đứa con dại.

Tôi viết status này không phải cổ vũ hút thuốc nhưng muốn nói: điều độ là chìa khoá để sung sướng mãn đời nếu không bỏ được thuốc lá. Nhưng không hút thuốc nên là lựa chọn hàng đầu. Nhưng ai cũng không hút, ngành thuốc lá sụm bà chè tức thì.

Uống rượu bia càng hấp dẫn hơn hút thuốc. Đây là lý do, các hãng bia ở VN làm giàu nhanh chóng. Số lượng bia sản xuất và tiêu thụ năm sau cao hơn năm trước, không cần có nghị quyết.

“Vô tửu bất thành lễ”.

“Nam vô tửu như kỳ vô phong”.

Ái chà, món tửu mà Phật đưa vào ngũ giới lại được đưa lên tầm cao trong ngôn ngữ tiếng Việt. Không biết uống rượu đừng làm cán bộ. Tôi từng nghe nhiều quan chức bậc trung cho biết như thế.

Không có một thanh niên nào ở VN không uống được bia, rượu trừ những người uống vô bị dị ứng, ngứa ngáy hay thở không nổi vì tim đập loạn xạ. Trong bất kỳ một buổi tiệc nhỏ lớn, không bao giờ không có bia hay rượu.

Uống cho tới bến, đó là xu thế thời đại! Không uống như thế không hết mình vì bạn hữu, vì đồng nghiệp.

Đến đây, điều độ lại là cách người ta sống khỏe mấy chục năm để thưởng thức cái thú mà Tản Đà nói ở hai câu thơ tôi dẫn đầu bài. Uống rượu bia ở ngưỡng không hại sức khỏe mà vẫn hưng phấn là tài năng của những ai không muốn:

Say sưa nghĩ cũng hư đời.

Tại sao người ta có thể “say” mà không thể “hư “? Đó là nhờ tiết chế trong việc uống rượu bia. Có sức khỏe để uống 20 năm so với không đủ sức khỏe (do quá chén) chỉ uống nổi 10 năm, bạn thích cái nào hơn? Tôi thích 20 năm để tận hưởng cái món mà Tú Xương xếp sau...đàn bà.

1U-HehLaUlf5RC1XFzTHgiYZ3JeMQUkgAxICFGNo5-gQ

Xem thêm

BAN LÃNH ĐẠO MỚI LÊN CẦM QUYỀN KHI ĐẠI HỘI ĐẢNG KHAI MẠC

(Vietnam's new leadership up for grabs as Communist congress opens)

“Mọi con mắt đều dồn về ông Trọng, người có thể thách thức truyền thống để tiếp tục làm tổng bí thư”. (All eyes on Trong, who might defy tradition by remaining as general secretary)

HANOI: Hôm nay thứ hai, Việt Nam bắt đầu cuộc hội họp chính trị, nhằm đề ra định hướng quốc gia cho 5 năm tới, khi quốc gia Đông Nam Á này tìm cách trở thành điểm tập hợp sản xuất rẻ và thay thế vai trò nước láng giềng Trung Quốc.

Đại hội toàn quốc, cứ mỗi năm năm một lần của đảng CSVN, sẽ đưa ra các chính sách ngoại giao và kinh tế cho quốc gia độc đảng đến năm 2026 cũng như quyết định đội ngũ lãnh đạo mới. Người được chú ý nhiều nhất là ông Nguyễn Phú Trọng, tổng bí thư kiêm chủ tịch nước 76 tuổi.

Có chừng 1600 đại biểu đại diện cho 5,1 triệu đảng viên đảng CS sẽ tụ tập tại Hà Nội, thủ đô nằm ở miền Bắc Việt Nam.

Hoa Kỳ và Trung Quốc, hai đối tác lớn nhất của VN, sẽ theo dõi kỹ lưỡng quá trình bầu chọn bí mật lãnh đạo mới khi Hà Nội đang đứng trước trận tuyến địa chính trị giữa hai siêu cường.

Việt Nam muốn tận dụng lợi thế kinh tế vì là một trong số rất ít quốc gia mở rộng sản xuất trong nước vào năm 2020, tăng 2,9% nhờ đối phó hiệu quả đại dịch vi rút corona.

Có ba cái cần biết về Đại hội đảng Cộng sản Việt Nam.

TẠI SAO ĐẠI HỘI QUAN TRỌNG?

Đại hội sẽ chọn ra ban lãnh đạo mới gồm cả tổng bí thư, chức vụ cao nhất trong đảng. Đại hội nhóm họp còn thảo luận và chấp thuận báo cáo gọi là chính trị, tài liệu định hướng các chính sách cơ bản về kinh tế, chính trị, ngoại giao cho 5 năm tới.

Đảng cộng sản VN được ông Hồ Chí Minh và một số người thành lập năm 1930. Đại hôi đảng lần đầu tiên tổ chức vào năm 1935, và lần này là kỳ đại hội thứ 13.

Trong quá khứ, đại hội đảng tạo ra nhiều thay đổi to lớn. Vào đại hội lần thứ 6 năm 1986, đảng chấp nhận ĐỔI MỚI, mở cửa ra bên ngoài. Từ đó, hệ thống kinh tế thị trường được đưa ra, đóng góp vai trò quan trọng trong hướng đi của VN.

Đại hội đảng lần thứ 11 năm 2011 chấp nhận chủ trương cho phép các nhà tư bản như doanh nghiệp được gia nhập đảng trên cơ sở thử nghiệm lần đầu tiên, tạo thích nghi cho một cơ chế phản ảnh tốt hơn dư luận quần chúng trong quyết sách của đảng.

HÀNG NGŨ LÃNH ĐẠO TƯƠNG LAI THẾ NÀO?

Hôm thứ ba sẽ bắt đầu thảo luận sau ngày khai mạc chương trình làm việc. Nếu xuôi thuyền mát mái thì lãnh đạo sẽ được loan báo vào ngày 2 tháng 2, lúc bế mạc đại hội.

Tiến trình chọn lựa (nhân sự) thật phức tạp. Trước nhất, đại hội sẽ bầu ra ban chấp hành trung ương 200 người. Ban chấp hành sau đó sẽ bầu bộ chính trị, cơ quan điều hành đảng, theo truyền thống có chừng 20 thành viên. Bộ chính trị sau đó giới thiệu Tứ trụ: tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng, và chủ tịch quốc hội. Ban chấp hành mới sẽ bầu tứ trụ.

Ở Việt Nam, tổng bí thư có quyền hành nhất, kế đến là chủ tịch nước, thủ tướng chính phủ (phụ trách các chính sách kinh tế).

Ông Trọng tổng bí thư giữ luôn chức chủ tịch nước tháng 10 năm 2018. Đội ngũ chóp bu chỉ còn ba: thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, 66 tuổi, chủ tịch quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, 66 tuổi

Mọi con mắt đổ dồn vào ông Trọng, người đang là tổng bí thư hai nhiệm kỳ, đứng đầu đảng trong 10 năm. Điều lệ đảng quy định một người chỉ có thể làm tổng bí thư hai nhiệm kỳ. Nhưng có người suy đoán ông Trọng có thể tiếp tục chức vụ nhờ chiến dịch bài trừ tham nhũng và có thành tích tốt trong cuộc chiến khống chế đại dịch.

Reuters tường trình, có người cho ông Phúc có thể được đề cử làm chủ tịch nước nếu ông Trọng tiếp tục làm tổng bí thư.

Truyền thống trong đảng cho phép ông Trọng có ảnh hưởng lớn nhất trong việc chọn người kế nhiệm.

Ông Dương Quốc Chính, nhà phân tích chính trị ở Hà Nội cho Nikkei biết hôm tháng 12, khuyến nghị của ông Trọng sẽ có giá trị nhất.

Ông Trọng được coi là người tuyệt đối trung thành với chế độ đảng cộng sản cầm quyền.

Ông Chính cho biết: “Chiến dịch chống tham nhũng do ông lãnh đạo gây ra nhiều thù oán. Do đó, sắp đăt người kế nhiệm trung thành với mình là rất quan trọng đối với ông Trọng ngay cả khi ông thôi giữ chức tổng bí thư”.

Hầu hết tổng bí thư đều phát xuất từ miền Bắc hay miền Trung, khu vực sự cai quản của những người cộng sản được xem là quan trọng, nhưng đảng cũng muốn cân bằng quyền lực giữa Bắc, Trung, Nam. Ông Trọng xuất thân từ Hà Nội, miền Bắc

Có đồn đoán cho rằng đội ngũ lãnh đạo mới có thể không có ai từ miền Nam được chú ý nắm vai trò trong tứ trụ.

BÁO CÁO CHÍNH TRỊ CÓ GÌ?

Đảng cộng sản kỳ vọng tăng trưởng bình quân hằng năm từ 6,5 đến 7% trong năm năm bắt đầu từ 2021, trong khi nỗ lực tiến tới mục tiêu biến Việt Nam thành một quốc gia phát triển trước năm 2045, nâng bình quân thu nhập đầu người, bây giờ thì khoảng 3.500 đô la Mỹ.

Chủ nghĩa Mác Lê Nin và tư tưởng Hồ Chí Minh vẫn được theo đuổi, tuy nhiên, VN cũng kỳ vọng đẩy mạnh chính sách đổi mới hơn, tiến tới tăng trưởng kinh tế cao hơn, tiếp tục buôn bán tự do hơn trong lúc vẫn duy trì chế độ độc đảng.

Về mặt trận ngoại giao, có lẽ đại hội sẽ nhấn mạnh sự tranh chấp lãnh thổ trên biển Đông giữa Hà Nội với Bắc Kinh. Người ta hy vọng lãnh đạo mới của VN tiếp tục chú trọng cân bằng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Hoa Kỳ nhập nhiều nhất hàng xuất khẩu của VN, trong khi TQ là đối tác thương mại lớn nhất của quốc gia Đông Nam Á này. Dù VN được coi là chống Bắc Kinh vì vấn đề biển Đông, các quan hệ với TQ đang sâu sắc khi cường quốc này tăng cường hiện diện kinh tế ở khu vực châu Á.

VN nói chung thu được lợi nhờ thái độ cứng rắn với TQ của cựu tổng thống Donald Trump và sự căng thẳng thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Nhà nghiên cứu của viện ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore, ông Lê Hồng Hiệp cho biết trong một tường thuật: “Người khác thì hy vọng tổng thống mới Joe Biden sẽ áp dụng thái độ cứng rắn tương tự với TQ trong khi hành động của ông dễ đoán định hơn, ít khiêu khích trong việc đẩy mạnh các biện pháp trừng phạt thương mại đối với VN”.

TOMOYA ONISHI, Nikkei, January 25, 2021 NLC dịch.

Ảnh:

Một người phụ nữ đội nón lá đi ngang qua tấm áp phích quảng cáo cho Đại hội Đảng sắp diễn ra, trên một con phố ở Hà Nội vào ngày 18/1.© Reuters

Xem thêm

THIỆP CHÚC TẾT

Không khí tết của Sài Gòn những ngày gần đây trở nên nhộn nhịp. Đi trên đường, người ta nghe  những lời ca mừng xuân quen thuộc bao nhiêu năm nay, quen thuộc nhưng vẫn vui tai rộn rã, gợi lên trong lòng nỗi háo hức chờ đón một mùa xuân mới. “Xuân của đất trời nay mới đến”… (Xuân Diệu)

Một trong những cái gợi nhớ niềm vui trong những ngày rộn ràng giáp tết của tôi: tấm thiệp chúc tết. Những năm đầu thanh bình thời kỳ VNCH, những tấm thiệp đều in câu CUNG CHÚC TÂN XUÂN thay cho câu CHÚC MỪNG NĂM MỚI. Thỉnh thoảng cũng bắt gặp trên mạng những bức thiếp in chữ “cung chúc tân xuân”; phần nhiều là ở hải ngoại trong cộng đồng người Việt Nam xa quê hương.Có thể chưa quen với một số bạn trẻ hiện nay nhưng với  chúng tôi, thời niên thiếu với một thời gian ngắn ngủi trước chiến tranh, mấy chữ “Cung chúc tân xuân”  gợi ra một quãng đời yên ả  nên thơ. Không tìm ra thời gian xuất hiện thật chính xác, và do ai là người khởi xướng, thiệp chúc tết đã là một phần đời sống văn hóa của người miền Nam trước 1975.

Những cây mai nụ vàng sáng rực rỡ sẽ không mang nhiều sắc xuân nếu thiếu một hai tấm thiệp chúc tết màu đỏ thắm, treo lủng lẳng, lay động khi có gió xuân phơ phất.

Khi trao và nhận những tấm thiệp rạng ngời “Chúc mừng năm mới”,tâm tình người gởi qua những nét chữ vui tươi trên tấm thiệp như đi vào trái tim người nhận: mùa xuân của cho và nhận, của gởi và trao, của thân thuộc và yêu thương.

Những hiệu sách dành hẳn một khoảng rộng trong chỗ trang trọng thoáng đãng để bày bán những tấm thiệp xuân đủ màu, đủ sắc, đủ kích cỡ, đủ kiểu dáng, hình ảnh từ mộc mạc đến thanh tân, từ giản đơn đến sắc màu sặc sỡ: mùa xuân như hiển hiện trên những tấm thiệp nằm san sát nhau như muốn khoe nơi mình đang ở, trên những kệ gỗ tinh tươm và mong muốn được những anh những chị những cô những chú “ghé mắt”…chọn mình, chọn một  thông điệp “mùa xuân”, chọn một “bến xuân”.

Những chàng trai rị mọ lục tìm cho ra một tấm thiệp thật ưng ý, phù hợp cho tấm tình yêu đương đang dạt dào sức trẻ  sức sống xuân: đây là tấm thiệp cho “nàng”. Nàng sẽ làm mùa xuân trong lòng ta rạo rực vô vàn. Những cô gái cũng không kém phần tỉ mẫn, tíu tít cùng nhau tìm cho mình những cánh thiệp đầu xuân, có những tấm lung linh phất phới, như những tà áo trắng, bay bay…Chàng sẽ yêu ta hơn nhờ những cánh thư bằng hình ảnh rộn rã mùa xuân trong trái tim mở ra nhưng hãy còn e ấp...

Tôi đã tưởng tượng hay tưởng lại những hình ảnh của  bao chàng trai cô gái tha thẩn ở những tiệm sách như thế dọc những con phố nhỏ của Hội An thời còn đi học. Đó không phải là những hình ảnh tôi tả lại về những chàng trai, cô gái mấy chục năm  nay từ ngày cả nước rộn ràng với “tiến nhanh tiến mạnh”. Ăn còn không no huống chi thiệp, dẫu đó là thiệp chúc tết.

Và bây giờ, công nghiệp 4.0 đang "quấn quýt" cả nước. Thời đại @ đâu có ai gởi cho nhau những tấm thiệp cùng vài dòng chữ nắn nót chúc tụng mùa xuân, nói chi chúc tụng lời tốt đẹp cho tình yêu nhân dịp xuân về. Chỉ cần một cái nhấp chuột hằng hà những bức thiệp 3D sắc màu rực rỡ, muốn đào có đào, muốn mai có mai, muốn cúc trúc có cúc trúc...đến ngay người nhận và cũng bằng một cái nhấp chuột hằng hà bức thiệp xuân sẽ được gởi trả đầy nhóc trong hộp thơ, trong messenger trên facebook.

Ý nghĩa của những tấm thiệp truyền thống liệu có bị đánh mất bởi sự xuất hiện của những tấm thiệp ảo gần như “vô tri vô giác” không thể cầm lên, không thể đặt tay mân mê, hay chăm chú đọc những dòng chữ viết  chăm chuốt  chúc tụng mùa xuân của một người thân yêu hay quen thuộc gởi cho mình?

Những người trẻ sẽ không tiếc nuối những tấm thiệp xuân như thế bằng những người già chúng tôi vì họ có những tấm thiệp kỹ thuật số tân kỳ, và đương nhiên họ cũng không như chúng tôi đã từng có thú vui và niềm hạnh phúc cầm lên tay trong mấy ngày giáp tết những tấm thiệp đầy ắp tình cảm trìu mến yêu thương.

Những tấm thiệp xuân xa xưa, sao thân thương đến thế, những ngày xuân cận kề nghĩ đến. “Cánh xuân" ở mãi bên tôi trong những ngày giáp Tết.

16NgzrVM_xRaMpExyIwWL3v08u34zEl9-SW2Ghoffi-8

Xem thêm

CHÍNH SÁCH CHÂU Á CỦA BIDEN (BIDEN'S ASIA POLICY)

Phó tổng thống Mỹ sắp thăm Việt Nam. Hành động của Mỹ ở châu Á thời Biden rất thực dụng: chọn nước “chiến lược” nhất để liên minh. Liệu VN lần này có nhỡ thêm một chuyến tàu nào nữa không khi mãi theo đuổi sách lược 4 không (không tham gia liên minh quân sự; không liên kết với nước này để chống nước kia; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế) khi TQ chỉ có "một không":  không từ bỏ tham vọng độc chiếm Biển Đông. Các nước ASEAN bị Mỹ “lạnh nhạt“ khi xoay trục lần này lại rất thân với Bắc Kinh khi họ thấy Mỹ bối rối 4 năm dưới thời Donald Trump với “America First”.

TORU TAKAHASHI, Tổng biên tập báo NIKKEI châu Á,

Bangkok (Ngày 11-8-21):

Sáu tháng sau ngày nhậm chức, tổng thống Mỹ Joe Biden rốt cuộc bắt đầu các cuộc công khai ngoại giao với ASEAN.

Bộ trưởng ngoại giao Mỹ Blinken tham dự hội nghị trực tuyến cấp bộ trưởng ngày 14 tháng 7 và ngày 4 tháng tám nhóm họp tại ASEAN, tập họp các quốc gia thành viên và đại diện từ các nước không thành viên để thảo luận vấn đề an ninh trong nhiều cuộc họp.

Blinken tham dự cho đến hết thứ sáu, trong khi Diễn đàn khu vực ASEAN – một hội nghị trực tuyến khác được nhóm họp có các đại diện từ các nước Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ, Nga và EU.

Đông Nam Á trở thành trận tuyến sau cùng chống đại dịch covid, bị tàn phá nặng nề bởi biến chủng Delta, khiến phải tổ chức các cuộc họp trực tuyến. Nhưng họp trực tuyến thiếu sức nặng ngoại giao “mặt đối mặt” mặc dù vẫn tạo thuận lợi tập trung cho đối thoại.

Song le, bộ trưởng quốc phòng Mỹ Lloyd Austin thân hành thăm viếng Singapore, Việt Nam, Philippines cuối tháng 7, và phó tổng thống Kamala Harris có kế hoạch thăm Singapore và Việt Nam cuối tháng 8.

Đến giờ, tín hiệu Hoa Kỳ đưa ra chẳng có gì mới, dễ đoán  ý định bày tỏ của họ là kiềm chế Trung Quốc ở biển Đông, lên tiếng quan tâm về các vi phạm nhân quyền trong khu vực, hứa hẹn cung cấp vắc xin mới ngừa covid – tất cả trong bối cảnh cạnh tranh với Trung Quốc.

Các quan chức ASEAN có thể đã thở phào nhẹ nhõm thấy Hoa Kỳ chú trọng đến khu vực vì đến thời điểm đó Biden chỉ nỗ lực đối với Nhật Bản, Nam Hàn và Ấn Độ chẳng một lời nào về ASEAN.

Trước đó, Mỹ đã gây thất vọng và thậm chí khiến một số nước ASEAN tức giận vì sự thờ ơ của mình trong cuộc họp trực tuyến ngoại trưởng vào cuối tháng 5. Blinken tham gia trực tuyến khi đang trên chuyến bay đến Trung Đông, nhưng kế hoạch tham gia của ông chỉ là chiếu lệ. Tệ hơn nữa, một vấn đề kỹ thuật buộc ngoại trưởng của 10 quốc gia phải đợi Blinken xuất hiện để rồi cuộc họp cuối cùng bị hủy bỏ. Mặc dù thứ trưởng ngoại giao Wendy Sherman đến thăm Indonesia, Campuchia và Thái Lan ngay sau vụ việc, nhưng điều đó đã tạo ra sự ngờ vực đối với các quan chức ASEAN.

Tuy nhiên, ở một khía cạnh nào đó, Hoa Kỳ thiếu chú ý ASEAN là khá dễ hiểu. Họ chủ yếu tập trung vào khu vực như là một cách để răn đe Trung Quốc. Tư duy này rõ ràng từng xuất hiện dưới chính sách "Nước Mỹ trên hết" của cựu Tổng thống Donald Trump, vốn tạo ra xích mích với nhiều quốc gia thân cận.

Do đó, người Mỹ cho rằng, trước tiên cần phải phối hợp các bên với cục diện lớn hơn - bao gồm Australia và EU - nhằm bao vây Trung Quốc trước khi can dự tới vùng đệm ASEAN.

Tuy nhiên, chọn các nước ASEAN mà  Hoa Kỳ nhắm tới dấy lên quan ngại, khi cả Austin lẫn Harris sẽ viếng thăm cùng một số nước, đáng nói là bỏ qua hai trụ cột Indonesia và Thái Lan, hai nước ưu ái nhất trong quá khứ.

Cử chỉ lạnh nhạt này không thoát khỏi quan sát của truyền thông trụ cột hai nước.

Khi có tin Austin sẽ viếng thăm Đông Nam Á, các nhà quan sát khu vực chờ xem trên lộ trình của ông ta có Indonesia không.

Tổng biên tập bưu điện Jakarta, ông M. Taufiqurrahman viết: “Trong các hành lan quyền lực Jakarta, người ta nghe rõ các lời than vãn, Austin chỉ viếng thăm những nước có ý nghĩa “chiến lược” mà thôi. Một tuần nữa, chắc chắn chúng ta sẽ có phần thưởng lớn khi người ta thông báo phó tổng thống Kamala Harris sẽ viếng thăm ASEAN vào tháng tám. Lại lần nữa, bà sẽ chỉ dừng chân ở Singapore và Việt Nam, hai nước có giá trị chiến lược với Hoa Kỳ”.

Nhắc tới bài diễn văn gần đây của Biden về biến đổi khí hậu, trong đó tổng thống ám chỉ Jakarta sẽ chìm dưới nước trong thập niên tới, M. Taufiqurrahman nói: “Không giúp chúng tôi thì chớ, cũng xin ông đừng sỉ vả chúng tôi”.

Nhà nghiên cứu cấp cao ở đại học Chulalongkorn, ông  Chongkittavorn viết trong một bỉnh bút trên tờ Bankok Post: “Rõ ràng, bộ quốc phòng Mỹ phải chọn các dồng minh và bạn bè quan trọng nhất trong khu vực cho lộ trình vì thời gian có hạn. Nhưng điều đó chứng tỏ, ý định thực sự của Washington là ‘Xứ sở của các nụ cười’ không nằm trong tầm ngắm. Phán định trước đây đưa vào ‘Đường hướng chiến lược an ninh quốc gia tạm thời’ không có tên Thái Lan”

Ba quốc gia được quan chức Mỹ ghé thăm chắc chắn có tầm quan trọng chiến lược. Lấy ví dụ, Singapore có cảng biển trọng yếu đối với Đệ thất hạm đội đóng vai trò ý nghĩa cung ứng hậu cần cho máy bay và tàu bè quân sự. Việt Nam và Philippines trực tiếp đối mặt với Trung Quốc về vấn đề lãnh thổ mỗi nước ở biển Đông.

Mặt khác, Indonesia và Thái Lan ngày càng tỏ lộ, cùng với Campuchia, ủng hộ Trung Quốc trong những năm gần đây. Trước tình hình đó, động thái đến với ba nước này của thứ trưởng bộ ngoại giao (Mỹ) có thể xem như là một cảnh báo.

Chính phủ Biden sẽ đưa ra thông điệp gì?

Cái tên Đông Nam Á bắt đầu sử dụng sau khi lực lượng đồng minh đặt bộ chỉ huy Đông Nam Á ở Sri Lanka trong thế chiến hai. Cái tên này do người bên ngoài khu vực đặt ra. Trái lại, ASEAN (Hiệp hội các nước ĐNÁ), thành lập năm 1967 như một khuôn khổ họp tác trong vùng, được con người trong khu vực đặt tên dựa theo chức năng. Hiệp hội khai sinh như một liên minh chống cộng sản, và từ đó hình thành địa chí trị ở khu vực.

Thái Lan, dẫn đầu hình thành ASEAN bằng dự thảo Hiến chương Bangkok và Indonesia, nước có trụ sở chính của khối và góp phần phát triển nó, là hai nước lãnh đạo khối từ thuở ban đầu chỉ năm thành viên sáng lập.

Thực sự, hai nước dẫn đầu trong nhiều quyết sách quan trọng của ASEAN. Ví dụ, Khu vực thương mại tự do ASEAN được thủ tướng Thái Panyarachun đề xuất những năm đầu thập kỷ 90, trở thành Cộng đồng kinh tế ASEAN.

Tổng thống Indonesia lúc đó Suharto đóng vai trò quan trọng khi Myanmar, còn cai trị dưới tay quân dội, gia nhập ASEAN năm 1997. Indonesia lại lần nữa đóng vai trò chính trong phản ứng của khối đối với việc quân đội tiếm quyền tại nước này hồi tháng giêng.

Người Mỹ có thích xây dựng quan hệ chiến lược với các nước riêng lẻ ở Đông Nam Á hơn là với cả ASEAN? Vào đầu tháng 7, khi chính quyền Biden chuẩn bị các động thái ngoại giao, Kurt Campbell, điều phối viên chính sách của Biden về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương cho biết: "Để có một chiến lược Châu Á hiệu quả, để có một cách tiếp cận Ấn Độ - Thái Bình Dương hiệu quả, bạn phải hành động nhiều hơn nữa ở Đông Nam Á."

Để đẩy mạnh cuộc chơi chống lại Sáng kiến vành đai và con đường đầy tham vọng của Trung Quốc, theo đó Bắc Kinh tìm cách mở rộng lĩnh vực kinh tế và an ninh, chính quyền Biden tổ chức Đối thoại an ninh bộ tứ, hay Bộ Tứ gồm: Nhật Bản, Mỹ, Úc và Ấn Độ, trụ cột của chiến lược của mình ở châu Á.

Chẳng có gì lạ để Hoa Kỳ lý luận rằng, thảo luận với từng quốc gia riêng lẻ như Singapore và Việt Nam sẽ hiệu quả hơn với tất cả ASEAN, có nhiều quan điểm khác nhau về TQ, khiến cho hiệp hội thêm khó khăn khi phối hợp hành động.

Kavi Chongkittavorn, thuộc đại học Chulalongkorn, cảnh giác: “Một thành viên ASEAN quyết định tham gia Bộ Tứ theo bất kỳ hình thức nào đều tức thời làm suy yếu cấu trúc khu vực dẫn đầu bởi ASEAN. Một kịch bản như vậy có thể làm rung chuyển chiến lược sinh tồn của ASEAN đoàn kết các nước nhỏ để có được ảnh hưởng bên ngoài".

Tình huống này gợi nhớ các cuộc đàm phán thương mại đa phương trong những năm gần đây. Năm 2010, Hoa Kỳ dẫn đầu sáng kiến đàm phán Đối tác xuyên Thái Bình Dương, trong đó Việt Nam và Malaysia tuyên bố mong muốn gia nhập vào khối thương mại này.

Đáp lại, ASEAN, e sợ mình mất đi mục tiêu tạo vùng tự do mậu dịch lớn hơn, đã thay đổi nước cờ, bắt đầu khởi xướng RECEP (Hiệp định đối tác kinh tế toàn khu vực). Trải qua 8 năm đàm phán khó khăn hiệp hội cuối cùng cũng đi đến thỏa thuận hồi tháng 12 năm ngoái.

Cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc gây khó cho các thành viên ASEAN khi tìm tiếng nói chung, nhưng nó không nhất thiết ám chỉ khối này không thể đi đến thỏa thuận và hợp tác từ hai phía. Điểm ngán trở chính có vẻ là sự đồng thuận đa số tuyệt đối trong các thành viên, cần có để đẩy mạnh lợi ích của ASEAN.

Việc trở lại rất được chờ đợi chú trọng của Mỹ thật trớ trêu lại đe dọa mục đích tồn tại của ASEAN. Hiệp hội có thể duy trì vai trò dẫn dắt của mình trong các vấn đề khu vực như từng làm khi chấp nhận gia nhập RECEP? Nếu sự lãnh đạo của ASEAN tiếp tục suy giảm, thì hiệp hội – mới đây thất bại không đoàn kết với nhau theo sau cuộc tiếm quyền quân sự ở Myanmar – sẽ xói mòn nhiều hơn.

Nguyễn Long Chiến dịch từ

1x68r2rdGJJjFbG3fAuZ5WduFhw7HL0FkChQURCIgngo

Xem thêm